Lapua

Lapua (mugažo suomen kelel, roč.: Lappo, suomen virkand: [ˈlɑpuɑ]) om Suomenman lidn da lidnankund valdkundan päivlaskmas. Se om Suvipohjanma-agjan nellänz' lidnankund kahesaspäi eläjiden lugun mödhe.

Lapua (veps. i suom.)
Lappo (roč.)

Lidnanznam
Valdkund	Suomenma
Eläjiden lugu (2024)	14,046 ristitud
Pind	750,78 km²
Pämez'	Satu Kankare (uhoku 2018—)
Telefonkod	+358-
Aigvö	tal'vel UTC+2, kezal UTC+3

Lidnankundan sijaduz agjas i valdkundas (2020)

Istorii

Ezmäine eländpunkt lidnan sijas oli 14. voz'sadan augotišespäi. Ročilaižed nimitihe tahondad i joged sijaližiden saamalaižiden mödhe (roč.: lappar). Tora mäni Lapuanno Venälaiž-Ročin sodan aigan (1808−1809) heinkun 2. (14.) päiväl, ročilaižed otiba vägestust.

Municipalitetan aluz om pandud vl 1865. Mülütihe Lappajärvi-municipalitetad küläkundha vl 1938. Antikommunistine likund oli olmas žilos. Lapuan fabrik tegi sobid Suomenman armijan täht Tal'vsodan aigan. Kätihe kundad lidnanvuiččeks (suom.: kauppala) vl 1964. Järed poukahtuz tegihe sodaamunicijan fabrikal vn 1976 13. sulakud, 40 ristitud pölištuiba, naižed päpaloin. Se om kaikiš suremb onetomuz Suomenman nügüd'aigaižes istorijas, mugoman jäl'ghe sirtihe fabrikad videndele kilometrale lidnan keskuzpalaspäi. Kund sai lidnan statusad (kaupunki) vl 1977.

Lapua šingotase mašinansauvomižel («MSK Group»), mašiništon pästandal geotermaližen energijan samižen täht («Suomen Lämpöpumpputekniikka Oy»), mectuz- i sodaamunicijan fabrikal (pul'kad da niiden kartridžad, sobad — «Nammo Lapua»), äisarakoižen «Metso»-kompanijan «Metso Power Oy»-edheotandal, mugažo ümbrišton openduzkeskuseks. Nened muzikfestivalid oleskeldas lidnas: Vanhan Paukun Festivaali, Ritafest, Lapuan Urkufestivaali.

Geografijan andmused

Lidn sijadase agjan pohjoižpalas, Lapuanjogen randoil (suom.: Lapuanjoki 150 km pitte, lankteb Botnižhe lahthe).

Matkad lidnaspäi agjan Seinjogi-keskushesai om 27 km suvhe-suvipäivlaskmha avtotedme vai raudtedme, Hel'sinkihesai om 328 km suvhe-suvipäivnouzmha orhal, 384 km avtol vai raudtel. Lähembaine lidn om Kauhav 17 km pohjoižhe avtol vai jonusel.

Vn 2022 andmusiden mödhe lidnan ühthine pind om 750,78 km², sidä kesken kuivma — 737,16 km², vezi i sokaz tahond ottas 13,62 nellikkilometrad.

Tobmuz

Lapuan municipaline suim kogoneb 35 ezitajaspäi.

Arto Lepistö radoi edeližeks lidnan pämeheks (2012−2017).

Eläjad

Vl 1980 lidnankundan eläjiden lugu oli 14 567 ristitud, vl 2000 — 14 055 ristitud, vl 2010 — 14 428 ristitud, vl 2020 — 14 280 ristitud. Kaikiš suremb kundan ristitišt oli 14 644 eläjad vl 1985 i 14 609 eläjad vl 2015. Ristituiden koume nelländest eläb lidnankundan keskuses.

Mamankelen mödhe (2016): suomen kel' — 97,4 %, ročin kel' — 0,1 %, toižed keled — 2,5 %.

Galerei

• 
  Lidnan ohjastusen pert' (2017)
• 
  Lapuan päjumalanpert', vn 2017 nägu (om saudud vl 1827)
• 
  Lapuan keskškol (2018)
• 
  Lapuan päraudtestancijan sauvuz vl 2017

Irdkosketused

• Lidnankundan oficialine sait (lapua.fi). (suom.) (roč.) (angl.) (saks.) (ven.)