tekin
Qiyofa
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]te-kin
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]TEKIN ' evaziga qech narsa talab qilinmaydigan', beiul Uzoh safarga pul kerak. Tekin himiz, et haida (Oibek). Qadimgi turkiy tilda qam shunday
maʼnoni anglatgan bu sifat asli tekün, tekin tarzida
talaffuz qilingan; tekün soʻzi 'evaziga hech nima talab qilinmaydigan' maʼnosini, tekin soʻzi esa 'bekorga' maʼnosini anglatgan (ДС, 550). Oʻzbek tiliga tekoʻn soʻzi tekin shaklida yetib kelgan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]- Evaziga pul, haq yoki boshqa biror narsa talab qilinmaydigan; pulsiz, bepul. ◆ Tekin ovqat. Tekin mehnat. n ◆ Uzoq safarga pul kerak. Tekin qimiz, et qayda. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ -Senhali shunaqa yomonmisan-a? Oʻy-boʻy! — dedi zavxoz. — Shun-chalik tekin yeb-ichib, oʻqib yurganingga shukur qilish kerak. P. Tursun, „Oʻqituvchi“ .
- Suv tekin, suvtekin Juda arzon, deyarli tekin. ◆ Xotishshrning mehnati ayniqsa qadr-siz, suv tekin boʻlishini oʻshanda bildim. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ -Goʻr azobi bilan yetishtirgan paxtasini zavodga keltirib, suv tekin sotadi, — deyar edi kuyunib Vali aka. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Tekin tomoq q. tomoq 3.