erta

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

er-ta

Etimologiyasi

ERTA 'odatdagidan birmuncha oldin’. ◆ Bu yil bahor e r t a keldi . Bu soʻz qadimgi turkiy tildagi ’oʻt-\ ’kech-’ maʼnosini anglatgan ert- feʼlidan (Devon, III, 430; DS, 182) -ä qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 303; Devon, I, 145; DS, 182): ert- + ä = ertä; shunga koʻra ertä soʻzi dastlab 'oʻtgan, kechgan vaqt’ maʼnosini bildirgan, 'barvaqt’ maʼnosi shu maʼnodan oʻsib chiqqan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 rvsh. Belgili, odatdagi, meʼyoriy vaqtdan ancha yoki birmuncha oldin, barvaqt, vaqtli. ◆ Erta turmoq. Erta borib, kech qaytmoq. Erta qarigan kishi. Bu yil qish erta keldi. Ekinni erta ekkan hosilini erta oʻrar. Maqol . ◆ Harakating erta boʻlsa, kuzda erta oʻrarsan. Maqol . n ◆ Raʼno suv salqinida bugun ham erta uxlab qoldi. I. Rahim, „Ixlos“ .

2 Vaqt, fasl bildiruvchi baʼzi soʻzlar bilan birikib, shu vaqt, faslning eng (endigina) boshlanish vaqtini bildiradi. ◆ Erta tongdanoq ishga yoʻl olarkan.. qalbida ajib hislar mavj ura boshladi. Gazetadan . ◆ Ikromjon, erta bahor Naymanga koʻchib chiqayotganlarida, Azizxonga yozilgan xatga qoʻl qoʻydi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Erta nahor chogʻida, dengizning yoqimli orombaxsh mayin shamoli esib turganda.. Kaspiy ajib jilvagar koʻ-rinardi. N. Safarov, „Olovli izlar“ .

3 kesim vazifasida. Biror ish-harakatni ba-jarish, amalga oshirishga hali vaqt bor-ligini, vaqti kelmaganligini bildiradi. ◆ Uyga borishni istamadi, lekin gapga borish-ga hali vaqt erta edi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Hali yotmoqqa vaqt erta edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

4 ot Tundan kunga oʻtish vaqti, tongdan soʻnggi payt; ertalab. ◆ Nosvoy yoʻq, ertadan beri xumoriman. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . Nima qilibdi yuragimga? Menga oʻxshab er-tadan kechgacha uyda oʻtiring-chi. A. Qahhor, Asror bobo.

5 ot Kelasi kun, soʻz borayotgan kundan keyingi kun. ◆ Bu voqeaning ertasi. Esarning ertasi koʻp. Maqol . ◆ Bugun boʻlmasa, erta. Bugunmi, ertami, oʻqishni boshlaymiz. v ◆ Sizlar chiqinglar.. ish boʻlmasa, yotinglar, erta vaqtliroq turib, yovonga goʻng ta-shiysizlar. S. Ayniy, „Qullar“ . ◆ Direktorimiz erta bor, indin bor, deb ishni choʻzib yubor-dilar. "Mushtum" .

Erta bilan Ertalab. ◆ Shahid boʻlgan sarbozlarni ertaga erta bilan shu yerga koʻmishni aytgan karvonboshi.. otga qamchi bosib, Xoʻqand sari chopdi. Mirmuhsin, „Meʼmor“ . Erta bir kun Ish-harakat, hodisaning kelgusiga oidligi, kelgusida boʻlishini bildiradi. ◆ Kimlar esa bugun gʻolib, Erta bir kun zabundir. E.Vohidov, „Sharqiy qirgʻoq“ . Erta kunda Umuman; har vaqt, doim. ◆ Erta kunda janjal. v ◆ Himmat-ku erta kunda yoʻq, yana oʻzi oʻlgudek baxil.. "Mushtum" .

Antonimlari

ЭРТА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

OʻTIL

Tillar

• Suaxilicha: kesho

Ruscha _ru

erta
1 ранний; // рано; ◆ ~ bahor (или koʻklam) 1) ранняя весна; 2) ранней весной; ◆ ~ sahar задолго до рассвета; ◆ bu yil qish ~ keldi зима нынче ранняя; ◆ ~ pishar ранний, скороспелый; ◆ ~ pishar oʻrik ранний (скороспелый) абрикос; ◆ hali vaqt ~ ешё рано; ◆ ~mi-kechmi рано или поздно; ◆ ~dan kechgacha с утра до вечера; весь день; ◆ ekiyni ~ ekkan, hosini ~ oʻrar посл. рано посеявший рано и пожнёт;
2 утро, утреннее время; ◆ ~ bilan утром; ◆ Nosvoy yoʻq, ~dan beri xumoriman (Ойбек, «Ќутлуѓ ќон») Насвая нет, с утра хочу заложить;
3 завтра; // завтрашний день; ◆ bugunni oʻylama, ~ni uyla посл. думай не о сегодняшнем дне, а о завтрашнем; ◆ bugun emas, ~ или ◆  bugun boʻlmasa ~ не сегодня, так завтра; ◆ ~ga ertalab завтра утром; ◆ ~ga завтра; на завтра; ◆ ~ boraman я пойду завтра; ◆ bugungi ishni ~ga qoʻyma посл. сегодняшнее дело не откладывай на завтра; ◆ ~gacha до завтра; ◆ bu ishni ~gacha tamomlash kerak эту работу нужно кончить до завтра; ◆ ~si(ga) на другой день; ◆ ~si(ga) u biznikiga keldi на другой день он пришёл к нам.