Orbital sellulit
Orbital sellulit (ikkinchi nomi - orbitaning flegmonasi) - orbital bo'shliq orqasidagi ko'z to'qimalarining yallig'lanishi. Bu ko'pincha o'tkir infeksiyaning qo'shni sinuslardan yoki qon orqali orbitaga tarqalishi bilan izohlanadi. Ko'zning orqa qismiga ta'sir qilganda, u retro-orbital sellulit deb ataladi.
Belgilari va simptomlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Orbital sellulitning umumiy belgilari va alomatlari orasida ko'z harakati bilan og'riq, to'satdan ko'rish yo'qolishi, infeksiyalangan ko'zning bo'rtib chiqishi va ko'z harakatining cheklanishi kiradi. Ushbu alomatlar bilan birga bemorlar odatda ko'z qovoqlarining qizarishi va shishishi, og'riq, oqindi, ko'zni ocholmaslik, ba'zan esa isitma va letargiyani boshdan kechiradilar. Bu, odatda, oldingi sinusit tufayli yuzaga keladi. Boshqa sabablar orasida yaqin atrofdagi tuzilmalarning infeksiyasi, travma va oldingi operatsiyalar mavjud.
Sabablari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Orbital sellulit odatda paranasal sinuslar orqali tarqaladigan bakterial infeksiyadan kelib chiqadi. Orbital sellulitni keltirib chiqarishning boshqa usullari qon oqimidagi infeksiyalar yoki ko'z qovoqlari terisining infeksiyalari. Yuqori nafas yo'llarining infektsiyalari, sinusit, ko'zning shikastlanishi, ko'z yoki periokulyar infektsiyalar va tizimli infektsiyalar orbital sellulit xavfini oshiradi.
Staphylococcus aureus, pnevmokokk va beta-gemolitik streptokokklar orbital sellulit uchun javobgar bo'lgan uchta bakteriyadir.
- Staphylococcus aureus gram-musbat bakteriya bo'lib, stafilokokk infeksiyasining eng keng tarqalgan sababidir. Staphylococcus aureus infektsiyasi teridan orbitaga tarqalishi mumkin. Ushbu organizmlar o'zlarining virulentligini oshiradigan toksinlarni ishlab chiqarishga qodir, bu orbital sellulitda ko'rinadigan yallig'lanish reaksiyasiga olib keladi. Stafilokokk infektsiyalari ularning klasterlarining Gram tasnifi bilan belgilanadi. Staphylococcus aureus katta sariq koloniyalarni hosil qiladi (bu boshqa stafilokokk infektsiyalaridan farq qiladi, masalan, oq rangli koloniyalarni hosil qiluvchi Staphylococcus aureus).
- Pnevmokokklar, shuningdek, gramm-musbat bakteriya, sinuslarni (sinusit) yuqtirish qobiliyati tufayli orbital selülit uchun javobgardir. Streptokokk bakteriyalari o'zlarining virulentligini o'rnatishga qodir va atrofdagi to'qimalarga kirib, orbital selülit shaklida yallig'lanish reaktsiyasini keltirib chiqarishi mumkin (Staphylococcus aureusga o'xshash). Streptokokk infektsiyalari madaniyat, ularning juft yoki zanjir hosil bo'lishi bilan aniqlanadi. Streptococcus pneumoniae yashil (alfa) gemoliz hosil qiladi yoki gemoglobin bilan qizil qon hujayralari sonini qisman kamaytiradi.
Davolash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Orbital sellulit uchun darhol davolash har doim juda muhimdir. Davolash odatda shifoxonada vena ichiga (IV) antibiotiklarni kiritish va tez-tez kuzatuvlarni (har 4-6 soatda) o'z ichiga oladi. Shu bilan birga, ba'zi laboratoriya sinovlari o'tkaziladi; umumiy, differentsial va madaniy qon testlarini o'z ichiga oladi.
- Antibakterial terapiya - orbital sellulit odatda Staphylococcus aureus va Streptokokklar tomonidan qo'zg'atiladi, ikkala holatda ham penitsillinlar va sefalosporinlar IV antibiotiklarning eng yaxshi tanlovidir. Biroq, MRSA (metitsillinga chidamli Staphylococcus aureus) ning ortib borayotgan ta'siri tufayli orbital sellulitni davolash uchun vankomitsin, klindamitsin yoki doksisiklin ham qo'llanilishi mumkin. Agar yaxshilanish IV antibiotiklardan 48 soat o'tgach qayd etilsa, tibbiyot mutaxassislari bemorni og'iz orqali qabul qilinadigan antibiotiklarga o'tkazish haqida o'ylashlari mumkin (ular 2-3 hafta ichida qo'llanilishi kerak).
- Jarrohlik aralashuvi. Xo'ppoz orbital sellulitli bemorning ko'rish yoki nevrologik holatiga tahdid solishi mumkin, shuning uchun ba'zida jarrohlik zarur. Jarrohlik odatda sinus drenaji uchun talab qilinadi va agar o'rta orbitada subperiostal xo'ppoz mavjud bo'lsa, drenajlash endoskopik usulda amalga oshirilishi mumkin. Jarrohlikdan so'ng bemorlar muntazam ravishda jarroh tomonidan tekshirilishi va diqqat bilan kuzatilishi kerak.
Prognozlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Orbital sellulit oftalmik muammo deb hisoblansa-da, agar tibbiy yordam ko'rsatilsa, prognoz yaxshi bo'ladi.
Davolashsiz o'lim va ko'rlikni baholash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Orbitaning bakterial infeksiyalari uzoq vaqtdan beri halokatli mahalliy oqibatlar va kalla ichi tarqalish xavfi bilan bog'liq.
Kasallikning tabiiy yo'nalishi, Gamble (1933) tomonidan tasdiqlanganidek, antibiotiklar paydo bo'lishidan oldingi davrda, bemorlarning 17% o'limiga va 20% doimiy ko'rlikka olib kelgan
Murakkabliklar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Murakkabliklar orasida eshitish qobiliyatining yo'qolishi, qonning zaharlanishi, meningit, kavernoz sinus trombozi va optik asabning shikastlanishi (ko'rlikka olib kelishi mumkin).
Eslatmalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Nageswaran, Savithri; Woods, Charles R.; Benjamin, Daniel K.; Givner, Laurence B.; Shetty, Avinash K. Orbital Cellulitis in Children(ingl.) // Andoza:Нп3. — 2006. — 1 August (vol. 25, no. 8). — P. 695—699. — DOI:10.1097/01.inf.0000227820.36036.f1. — Andoza:PMID.
- Howe L., Jones N. Guidelines for the management of periorbital cellulitis/abscess(ingl.) // Andoza:Нп3. — 2004. — Vol. 29, no. 6. — P. 725—728. — DOI:10.1111/j.1365-2273.2004.00889.x. — Andoza:PMID.
- Garcia G.H., Harris G.J. Criteria for nonsurgical management of subperiosteal abscess of the orbit: analysis of outcomes(ingl.) // Ophthalmology. — 2000. — Vol. 107, no. 8. — DOI:10.1016/S0161-6420(00)00242-6.
- Ferguson M.P., McNabb A.A. Current treatment and outcome in orbital cellulitis(ingl.) // Australian and New Zealand Journal of Ophthalmology. — 1999. — Vol. 27, no. 6. — P. 375—379. — DOI:10.1046/j.1440-1606.1999.00242.x. — Andoza:PMID.
- Noel L.P., Clarke W.N., MacDonald N. Clinical management of orbital cellulitis in children(ingl.) // Canadian Journal of Ophthalmology. — 1990. — Vol. 25, no. 1. — P. 11—16. — Andoza:PMID.
- Shapiro E., Wald E., Brozanski B. Periorbital cellulitis and paranasal sinusitis: a reappraisal(ital.) // Pediatric Infectious Disease. — 1982. — V. 1, n. 2. — DOI:10.1097/00006454-198203000-00005.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Toronto universiteti
- MedlinePlus Архивная копия.
- Merck qo'llanmasi Архивная копия.
- Ko'z kasalliklarini boshqarish bo'yicha qo'llanma.
- Orbital selülit fotosuratlari va tibbiy eslatmalar bir bemor uchun to'rtta kasalxonada noto'g'ri tashxis qo'yish holatlarini o'rganish va muhokama qilish (Wayback Machine saytida 2012-04-18 sanasida arxivlangan) Архивная копия.
- Amerika Oftamologiya Akademiyasi
- Orbital[sayt ishlamaydi] sellulitt uchun o'lim darajasi (mavjud havola)
- Pub Med Health - Orbital selülit Архивная копия