Akita prefekturasi
Akita Prefekturasi 秋田県 | |
|---|---|
| Prefektura | |
|
| |
 Bayroq | |
| Mamlakat | Yaponiya |
| Hudud | Tohoku |
| Yaponiya oroli | Honshu |
| Hukumat | |
| • Mer | [Norihisa Satake |
| Maydon | 11,637.52 km2 (4,493.27 kv mi) |
| Aholisi (2023-yil 1-avgust) |
915 691 kishi |
Akita Prefekturasi (yaponcha: 秋田県) Yaponiyaning Xonsyu mintaqasida joylashgan prefekturasidir. Uning aholisi 915 691 kishi (2023-yil 1-avgust holatiga) va geografik maydoni 11 637 km² (4 493 sq milya) ni tashkil qiladi. Akita prefekturasi shimolda Aomori prefekturasi, sharqda Ivate prefekturasi, janubi-sharqda Miyagi prefekturasi va janubda Yamagata prefekturasi bilan chegaradosh[1].
Akita – Akita prefekturasining poytaxti va eng yirik shahri. Boshqa yirik shaharlarga Yokote, Daisen va Yurixonjo kiradi[2]. Akita prefekturasi Yapon dengizi sohilida joylashgan va sharqda Ivate prefekturasi bilan chegarada Yaponiyadagi eng uzun togʻ tizmasi boʻlgan Ou togʻlarigacha choʻzilgan. Akita prefekturasi Yamagata prefekturasi bilan tarixiy Deva viloyatining shimoliy yarmini tashkil etdi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Akita hududi qadimgi Deva va Mutsu viloyatlaridan tashkil topgan[3].
Yaponiyaning asosiy savdo, siyosat va aholi markazlaridan bir necha yuz kilometr uzoqlikda va sharqdagi Ou va Deva togʻ tizmalari bilan ajralib turadigan Akita 600 yildan keyin yapon jamiyatidan asosan izolyatsiya qilingan edi. Akita ovchi-yigʻuvchilar va asosan koʻchmanchi qabilalar hududi edi.
Hozirgi Akita prefekturasining birinchi tarixiy yozuvi 658 yilda Abe no Xirafu hozirgi Akita va Noshiro shaharlarida mahalliy ezo qabilalarini zabt etganiga toʻgʻri keladi. Oʻsha paytdagi Koshi provinsiyasi gubernatori (Xonsyuning Yapon dengizi bilan chegaradosh shimoli-gʻarbiy qismi) Abe Mogami daryosida qal’a oʻrnatdi va shu tariqa mintaqada yaponlarning joylashishi boshlandi.
733-yilda Akitaning hozirgi Takashimizu hududida yangi harbiy aholi punkti (keyinchalik Akita qal’asi deb oʻzgartirildi) qurildi va doimiy yoʻllar va inshootlar ishlab chiqildi. Hudud Yaponiya imperiyasi uchun operatsiyalar bazasi sifatida ishlatilgan, chunki u mahalliy Ezo xalqini Xonsyu shimolidan haydab chiqargan.
Mintaqa boshqaruvi bir necha bor qoʻl almashdi. Tokugava syogunati davrida u mintaqani 260 yil boshqargan va bugungi kunda ham ustun boʻlgan qishloq xoʻjaligi va togʻ-kon sanoatini rivojlantirgan Satake urugʻiga berilgan. Bu davr mobaynida u Deva viloyatining bir qismi sifatida tasniflangan[1]. 1871-yilda Meydzi tiklanishi davrida Deva provinsiyasi qayta shakllantirildi va eski Daimyo domenlari bekor qilindi va maʼmuriy rekonstruksiya qilindi, natijada Akitaning zamonaviy chegaralari paydo boʻldi.
Mashhur Heian davri vaka shoiri Ono no Komachi prefekturaning janubi-sharqida joylashgan Ogachi shahridagi Yuzawa shahrida tugʻilgan.
Geografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shahar Shahar Qishloq
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1872 | 582,297 | — |
| 1880 | 618,833 | +6.3% |
| 1890 | 697,298 | +12.7% |
| 1903 | 837,665 | +20.1% |
| 1913 | 943,628 | +12.6% |
| 1920 | 898,537 | −4.8% |
| 1925 | 936,408 | +4.2% |
| 1930 | 987,706 | +5.5% |
| 1935 | 1,037,744 | — |
| 1940 | 1,052,275 | — |
| 1945 | 1,211,871 | — |
| 1950 | 1,309,031 | — |
| 1955 | 1,348,871 | — |
| 1960 | 1,335,580 | — |
| 1965 | 1,279,835 | — |
| 1970 | 1,241,376 | — |
| 1975 | 1,232,481 | — |
| 1980 | 1,256,745 | — |
| 1985 | 1,254,032 | — |
| 1990 | 1,227,478 | — |
| 1995 | 1,213,667 | — |
| 2000 | 1,189,279 | — |
| 2005 | 1,145,501 | — |
| 2010 | 1,085,997 | — |
| 2015 | 1,023,119 | — |
| 2020 | 959,502 | — |
Xonsyuning shimoli-gʻarbiy tomonida joylashgan Akita prefekturasi gʻarbda Yapon dengiziga tutashgan va boshqa toʻrtta prefektura bilan chegaradosh: shimolda Aomori, sharqda Ivate, janubi-sharqda Miyagi va janubda Yamagata .
Akita prefekturasining chegaralari shimoldan janubga 169 kilometr (105 milya) va gʻarbdan sharqqa 86 kilometr (54 milya) boʻlgan toʻrtburchakni tashkil qiladi. Oga yarim oroli gʻarbiy chekkaning muhim xususiyati boʻlib, Ou togʻlari sharqiy chegarani belgilaydi va yuqori Deva togʻlari markazdan parallel ravishda oʻtadi. Shimoliy Yaponiyaning koʻp qismi singari, prefekturada qish sovuq boʻladi, ayniqsa dengizdan uzoqroq joylarda.
2019-yil 31-mart holatiga koʻra, prefekturaning umumiy yer maydonining 11% tabiiy bogʻlar, yaʼni Tovada-Xachimantay milliy bogʻi sifatida belgilangan; Chokay, Kurikoma va Oga kvazi-milliy bogʻlari; va Akita Shirakami, Xachimori Iwadate, Kimimachizaka, Magi Mahiru, Moriyoshizan, Taiheizan, Tashirodake va Tazawako Dakigaeri prefekturasi tabiiy bogʻlari .
Shaharlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Akita prefekturasida 13 ta shahar joylashgan:
| Ism | Maydoni (km 2) | Aholi | Aholi zichligi (km 2 ga) | Xarita | |
|---|---|---|---|---|---|
| Romaji | Kanji | ||||
 Akita (poytaxt)
|
yjín | 906.07 | 305 625 | 337.31 | 
|
 Daisen
|
mìnì | 866,77 | 81 133 | 93,60 | 
|
 Katagami
|
mínzhí | 97,76 | 32 585 | 333.32 | 
|
 Kazuno
|
línzhí | 707.52 | 30 715 | 43.41 | 
|
 Kitaakita
|
língínji | 1152,76 | 31 504 | 27.33 | 
|
 Nikaho
|
にかほy | 241.13 | 24,291 | 100,74 | 
|
 Noshiro
|
líní | 426,95 | 52 283 | 122.46 | 
|
 Oga
|
línzhí | 241.09 | 26 930 | 111.70 | 
|
 sana
|
lín | 913.22 | 71 558 | 78.36 | 
|
 Semboku
|
màngān | 1093,64 | 25 857 | 23.64 | 
|
 Yokote
|
míngān | 692,8 | 89 574 | 129.29 | 
|
 Yurixonjo
|
língčínín | 1209,6 | 76 077 | 62.89 | 
|
 Yuzawa
|
míngān | 790,91 | 44 346 | 56.07 | 
|
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Nussbaum, Louis-Frédéric. (2005). „Provinces and prefectures“ in Japan Encyclopedia, p. 780 Google Booksda; „Tōhoku“ in p. 970 Google Booksda.
- ↑ Nussbaum, „Akita“ in p. 20 Google Booksda.
- ↑ Nussbaum, „Provinces and prefectures“ in p. 780, s. 780, Google Booksda