2013 yılından bu yana TÜBİTAK tarafından her 2 yılda bir “TÜBİTAK Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları” çalışması hazırlanmaktadır. Güncel öncelikli konuları içeren TÜBİTAK 2024-2025 Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları çalışması, 12. Kalkınma Planı ulusal vizyonumuz doğrultusunda “Çevreye Duyarlı, Afetlere Dayanıklı, İleri Teknolojiye Dayalı Yüksek Katma Değer Üreten” bir ekosisteme yönelik; “yeşil” ve “dijital” ikili dönüşüm odağında 4 ana bölümde 252 kritik ürün/teknolojiyi hedefleyen toplam 482 öncelikli konuyu içermektedir.
Üniversite, araştırma merkezi, kamu, özel sektör kuruluşlarından 1000’i aşkın akademisyen, araştırmacı ve uzmanla birlikte yürütülen teknik çalışmalar sonucunda oluşturulan öncelikli 482 Ar-Ge ve yenilik konusunu içeren dokümana aşağıdaki bağlantıdan erişebilirsiniz.
TÜBİTAK 2024-2025 Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konularının yer aldığı aşağıdaki doküman; ana bölümler, teknoloji alanları ve sektörler bazında arama yapılacak şekilde “etkileşimli” olarak hazırlanmıştır. Kutucuklara ve konulara tıklandığında dokümanın ilgili yerine ve detaylarına ulaşabilirsiniz.
Çalışmanın ilk ana bölümü “Yeşil Büyüme Teknoloji Yol Haritasında Yer Alan Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları”ndan oluşmaktadır. Ticaret Bakanlığı koordinasyonundaki Avrupa Yeşil Mutabakatı Eylem Planı kapsamında, ülkemizin yeşil kalkınma hedeflerine ilişkin sanayi kuruluşlarımızın teknolojik ihtiyaçlarının belirlenmesi amacıyla 13 Kamu Kurumu ve 27 özel sektör şemsiye temsilcilerinin katılımıyla, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile işbirliği içerisinde “Teknolojik Dönüşüm/Gelişim İhtisas Çalışma Grubu” kurulmuştur. Grup çalışmaları kapsamında ekonomimiz için kritik olan, lokomotif sektörlere üretim zincirlerinin ilk aşamalarında temel girdiler sağlayan ve karbon emisyonu açısından ön plana çıkan Demir-Çelik, Alüminyum, Çimento, Kimyasallar, Plastik ve Gübre sektörlerinde “Yeşil Büyüme Teknoloji Yol Haritası” hazırlanmış ve 8 Aralık 2023 tarihinde Sanayi ve Teknoloji Bakanı Sayın Mehmet Fatih Kacır tarafından çalışma kamuoyuna ilan edilmiştir.
Ülkemizin 2053 net sıfır emisyonu hedefi ve yeşil kalkınma politikası doğrultusunda çığır açıcı Ar-Ge ve yenilik temelli çözümler; ekosistemdeki tüm paydaşlarla birlikte Demir-Çelik, Alüminyum, Çimento, Kimyasallar, Plastik ve Gübre sektörlerinde 2026, 2030 ve 2035 yıllarına ilişkin hedefler olarak belirlenmiştir.
Yeşil Büyüme Teknoloji Yol Haritası hakkında daha detaylı bilgilere ve sektörel raporlara Yeşil Büyüme Yol Haritası bağlantısından ulaşabilirsiniz.
Çalışmanın ikinci ana bölümünü oluşturan “Avrupa Yeşil Mutabakatı ve İklim Değişikliğine Uyuma Yönelik Ar-Ge ve Yenilik Konuları”nın belirlenmesi için ise 2021 yılından bu yana ilgili Bakanlıklar ile eşgüdüm içerisinde bir dizi faaliyet yürütülmüştür. Küresel bazda dijital ve yeşil dönüşümün eş zamanlı olarak tüm sistemleri etkilediği bir dönemin içine girdiğimi aşikardır; bu kapsamda ülkemiz 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefini 27 Eylül 2021 tarihinde açıklamıştır. Paris Anlaşmasına taraf olunması ve yeşil kalkınma devrimi olarak tanımlanan net sıfır emisyon hedefinin açıklanması ile Türkiye yeşil dönüşüm ve büyüme yolunda önemli bir adım atmıştır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Şubat 2022’de düzenlenen İklim Şurası kapsamında TÜBİTAK koordinasyonundaki Bilim ve Teknoloji Komisyonu’nda, ülkemizin 2053 net sıfır emisyonu hedefi ve yeşil kalkınma politikası doğrultusunda, “İklim Değişikliği, Çevre ve Biyoçeşitlilik”, “Temiz ve Döngüsel Ekonomi”, “Temiz Erişilebilir ve Güvenli Enerji Arzı”, “Yeşil ve Sürdürülebilir Tarım”, “Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım” olmak üzere 5 ana temada çığır açıcı Ar-Ge ve yenilik temelli çözümler üretmek için çalışmalar yürütülmüştür. Disiplinlerüstü bütüncül bir yaklaşımla, üniversite, özel sektör, STK ve kamudan 97 uzmanın katılımı ile 40’dan fazla çevrimiçi toplantı ile 5 temada 33 Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konusu belirlenmiş ve TÜBİTAK öncelikli konuları arasında yerlerini almıştır. Belirlenen konular, sektörel anlamda gerek enerji verimliliğinin sağlanması gerekse üretim süreçlerinde yeşil teknolojilerin kullanımıyla verimlilik artışına etki edecek çığır açıcı teknolojileri içermektedir.
Çalışmanın üçüncü ana bölümünü oluşturan “Afet Araştırmaları” bölümü, ülkemizin jeolojik konumundan kaynaklanan ve sık görülen deprem, su taşkınları, çığ, heyelan ve yangınlara karşı afet öncesi, afet sırası ve afet sonrasında tedbiri ve güvenliği sağlamaya yönelik Ar-Ge konularından oluşmaktadır.
Çalışmanın dördüncü ana bölümünü oluşturan 12. Kalkınma Planı Öncelikli ve Kilit Teknoloji Alanları, 12. Kalkınma Planında öncelikli olarak belirtilen teknolojiler ve sektörel bölümlerde atıf yapılan teknolojileri kapsamaktadır. Doğrudan dijital teknolojilerin yerli geliştirilmesine yönelik başlıklar “Dijital Teknolojiler” bölümünde verilmekle birlikte, dokümanın farklı yerlerinde dijital teknolojilerin farklı sektörlerde ve alanlarda uygulamaları da yer almaktadır. Dijital teknolojilerin dışındaki diğer teknoloji alanlarındaki öncelikli başlıklar “Sektörlere Hizmet Eden Yenilikçi Teknolojiler” bölümünde verilmektedir.
Bu ana bölümde 2021 yılında BTYPK bünyesinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile işbirliği içerisinde TÜBİTAK tarafından hazırlanan 6 teknoloji yol haritasında oluşturulmuş konular yer almaktadır. Yapay Zekâ, İleri Malzeme, Büyük Veri ve Bulut Bilişim, Motor Teknolojileri, Siber Güvenlik, Biyoteknolojik İlaç alanlarında belirlenen ülkemizin önümüzdeki 5-10 yıl içerisindeki teknolojik hedefleri, yerli geliştirilmesi planlanan kritik ürün/teknolojiler ve öncelikli sektörel uygulamalara dair konular bulunmaktadır. Tüm konuların yenilikçi yönleri, performans ve teknik metrikleri, bir araya gelmesi gereken bilim dalları, Ar-Ge ve yenilik iş birliği modelleri, dünyadaki ve Türkiye’deki teknolojik hazırlık seviyeleri, ölçütler bazında yapılabilirlik ve etki değerlendirmeleri, Ar-Ge ve yeniliği destekleyerek kritik hususlara ilişkin bilgileri, bütçe öngörüleri ile zaman boyutları, ihtiyaç duyulan personel sayıları ve niteliklerine ilişkin öngörüleri içeren çizelgeleri toplamda 208 kurumdan (19 kamu kurumu, 100 özel sektör kuruluşu, 29 STK ve 60 üniversite) alanında uzman ve yetkin toplamda 557 kişinin geniş katılımlarıyla oluşturulan odak grupların katkılarıyla hazırlanmıştır.
Kilit Teknolojilerde Hazırlanan Teknoloji Yol Haritalarına: Öncelikli ve Kilit Teknolojilerde BTYPK Bünyesinde Hazırlanan Teknoloji Yol Haritaları web sitesinden ulaşabilirsiniz.
Teknoloji Yol Haritalarının yanı sıra 12. Kalkınma Planında öncelikli sektörler ve öncelikli gelişme alanlarında işaret edilen teknolojiler de bu bölümde kapsanmaktadır.
Teknoloji Alanı ve Sektörler Bazında Arama Yapılabilecek Etkileşimli Doküman Nasıl Kullanılır?
“TÜBİTAK 2024-2025 Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik Konuları” etkileşimli bir dokümandır; kutucuk ve bağlantılara tıklanarak konuların ayrıntılarına gidilebilmektedir. Teknoloji alanı bazında Ar-Ge ve yenilik konularına ulaşmak için, dokümanın ilk sayfasında yer alan 4 ana gruptan ilgilendiğiniz grubun kutucuğunun üzerine gelerek tıklayabilirsiniz. İlgili grubun sayfasında ise yine etkileşimli teknoloji alanları yer almaktadır. İlgilendiğiniz teknoloji alanına tıklayarak, o teknoloji alanındaki tüm Ar-Ge ve yenilik konularının başlıklarına erişebilirsiniz. İlgili başlığı tıkladığınızda Ar-Ge ve yenilik konusunda detaylı bilgilerin yer aldığı bölümlere ulaşacaksınız. Sayfaların sağ alt kısmında bulunan etkileşimli kutucuklar ile dosya içerisinde geri dönme/ileri gitme seçenekleri tanımlanmıştır.
Ar-Ge ve yenilik konularının hedefleri, teknik açıklamaları, hedeflenen yenilikçi özellikler ve teknik metrikler, projelerde bir araya gelmesi beklenen disiplinler, tavsiye edilen işbirliği modeli ve yapılacak çalışmaların kapsadığı teknolojik hazırlık seviyesi aralığı konu sayfalarında yer almaktadır.
Sektörler bazında Ar-Ge ve yenilik konularına ulaşmak için, yine dokümanın ilk sayfasında “Sektörel Kullanım Senaryolarına Göre Arama” bölümüne tıklayabilirsiniz. Açılan sayfadan ilgilendiğiniz sektör kutusunu tıklayarak seçtiğinizde, o sektördeki tüm Ar-Ge ve yenilik konularının başlıklarına toplu olarak erişebilirsiniz. İlgili başlığı tıkladığınızda Ar-Ge ve yenilik konusunda detaylı bilgilerin yer aldığı bölüm gelecektir.
Nasıl Önceliklendiriliyor?
TÜBİTAK’a iletilen proje önerileri, TÜBİTAK Öncelikli Ar-Ge ve Yenilik konularında yer alan öncelikli konulardan en az birine hizmet ediyorsa ve projelerin öncelikli konunun teknolojik hazırlık seviyesi aralığında çalışmaları yürütmesi planlanıyorsa; destek programlarının değerlendirme aşamasında önceliklendirilmektedir. Bununla birlikte, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Milli Teknoloji Hamlesi kapsamında, belirlenen öncelikli teknolojiler ve uygulamalar “Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi” çağrıları ile yer almakta ve desteklenmektedir.
Öncelikli Ar-Ge ve yenilik konuları, tüm destek ve burs programlarında, ekosistemin yönelimine ışık tutmaktadır.