Эчтәлеккә күчү

Фәлистыйн: юрамалар арасында аерма

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Фәлистыйн latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмә
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Төзәтмә аңлатмасы юк
к →Искәрмәләр: + == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}
 
(8 кулланучының 37 арадаш юрамасы күрсәтелмәгән)
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
{{Ук}}
<br clear=all>
{| border="0" align="right" style="margin-left:1em;"
{| border="0" align="right" style="margin-left:1em;"
|-
|-
|
|
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px"
|+<big >'''Фалистын Милли Идарәсе''' <br />
'''السلطة الوطنية الفلسطينية'''<br />
'''ас-Су́льта аль-Уатани́я аль-Филастыни́я'''</big >
|-
| style="background:#ffffff;" align="center" colspan=2 |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140px" | [[Файл:Flag of Palestine.svg|150px|Фәлистин флагы]]
| align="center" width="140px" | [[Файл:Coat of arms of Palestine.svg|100px|Фәлистин гербы]]
|-
| align="center" width="140px" | [[Фалистын байрагы]]
| align="center" width="140px" | [[Фалистын гербы]]
|}
|-
| align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;" |
|-
| align=center colspan=2 | [[Файл:LocationPalestine.svg|300px|Фәлистин урыны]]
|-
| [[Рәсми теле]] || [[гарәп теле|гарәп]]
|-
| [[Сәяси хәләт]] || [[республика]]
|-
| [[Башкала]] || [[Рамалла]] (де-факто)<br /> [[Көнчыгыш Иерусалим]] (де-юре)
|-
| [[Эре шәһәр]] || [[Газа]]
|-
| [[Mәйдан]] || 6 220 км² <br />
|-
| [[Халык саны]] || 3 702 212
|-
| [[Акча]] || [[Яңа Израиль Шекеле]]
|-
| [[Интернет домены]] || [[.ps]]
|-
| [[Телефон коды]] || [[+970]]
|}
|}
[[File:MiddleEast.A2003031.0820.250m.jpg|thumb|]]
[[File:BritishMandatePalestine1920.png|thumb|]]
[[File:Flag of Palestine - long triangle.svg|thumb|]]
[[File:Jerusalem from mt olives.jpg|thumb|Dome in Jerusalem The Capital City Of Palestine]]
[[File:1 Palestine Pound 1939 Obverse.jpg|thumb|]]
[[File:عملة فلسطينية معدنية.jpg|thumb|]]
[[File:British Mandate Palestinian passport.jpg|thumb|]]
[[File:Palestine recognition only.svg|thumb|]]
[[File:1759 map Holy Land and 12 Tribes.jpg|thumb|PALESTINE 1759]]
[[File:Modern Palestine, Illustrated atlas, and modern history of the World, 1851.jpg|thumb|PALESTINE 1851]]
[[File:1864 Johnson Map of Israel, Palestine, or the Holy Land - Geographicus - Palestine-j-64.jpg|thumb|PALESTINE 1864]]
[[File:Map of Palestine in Russian, a. 1900.jpg|thumb|PALESTINE 1900]]
[[File:Palestine according to Eusbius and Jerome - Smith 1915.jpg|thumb|PALESTINE 1915]]
[[File:BritishMandatePalestine1920.png|thumb|Palestine 1920]]
[[File:Palestine south 1924.jpg|thumb|PALESTINE 1924]]
[[File:Palestina 1946.jpg|thumb|PALESTINE 1946]]
[[File:UN Partition Plan Palestine.png|thumb|PALESTINE 1947]]


|}{{күчерергә|Фәлистин}}
[[File:MiddleEast.A2003031.0820.250m.jpg|thumb|Фәлистин, галәмдән фото]]
[[File:BritishMandatePalestine1920.png|thumb|Фәлистин Британия мандаты астында]]
[[File:Jerusalem from mt olives.jpg|thumb|Фәлистиннәр Иерусалим - Фәлистин башкаласы булып саныйлар]]
[[File:1 Palestine Pound 1939 Obverse.jpg|thumb|Фәлистин фунты 1939 елда]]
[[File:British Mandate Palestinian passport.jpg|thumb|Фәлистин паспорты Британия мандаты астындагы чорда]]
[[File:Palestine recognition only.svg|thumb|Фәлистин дәүләтен таныган илләр]]
[[File:UN Partition Plan Palestine.png|thumb|Фәлистин территориясе БМО карары буенча 1947 елда]]
'''Фәлистин''' яки '''Фәләстыйн'''<ref>Гарәп телендә فلسطين дип языла, гарәпләр аны "Филәстыйн" дип укыйлар (биредә калын "т" авазы кулланыла). Татар телендә замана таләпләрен исәпкә алып, Фәлистин һәм "Фәләстыйн" ("Фәләстыйния), һәм "Филәстыйн" ("Филәстыйния") вариантларын да кулланырга мөмкин.</ref> ({{lang-ar|فلسطين}}) — [[Газа Секторы|Газзә Секторы]], [[Исраил]], [[Golan bieklekläre|Голан биеклекләре]], [[Иордан]] елгасының Көнбатыш яры, [[Үрдүн]], [[Лөбнан]] өлеше һәм [[Сүрия]] өлешендә урнашкан Якын Көнчыгыш тарихи төбәге. Гадәттә [[Синай ярымутравы]] аерым географик өлкә булып санала.


'''Фәлистыйн''' ([[гарәп теле|гар.]] ''Ал-Филастиния'') [[Иордан елгасының көнбатыш яры]]нда һәм [[Газа секторы]]нда урнашкан административ оешма.
[[Иордан елгасының көнбатыш яры]]нда һәм [[Газа секторы]]нда урнашкан административ оешма.


== Исем ==

Фәлистин атамасы фәлистинннәр дигән кабилә исеменнән килеп чыккан. Фәлистиннәр чыгышы турында әлегә дә бәхәсләр баралар.

[[1177 б.э.к. ел]]да диңгез халыклары пеласглар [[Ханаан]] шәһәрләрен - Ашкелон, Ашдот, Гат, Газа - басып алалар һәм җирле халык ханаанейләр белән кушылып фәлистин халкын булдыра.

== Тарих ==
=== Ханаан ===
3 б.э.к. меңьеллыкта Фәлистин - Ханаан җирендә ханааней кабиләләре торганнар.

XIII б.э.к. гасырда диңгез халыклары Ханаан илен басып ала, җирле халыклар белән кушылу нәтиҗәсендә фәлистиннәр килеп чыга.
=== Исраил патшалыгы ===
XI б.э.к. гасырда борынгы яһүди кабиләләр [[Исраил патшалыгы]]на нигез салалар.

[[930 б.э.к. ел]]да бердәм Исраил патшалыгы - Исраил патшалыгына (722 б.э.к. елга кадәр) һәм [[Яһүд патшалыгы]]на (586 б.э.к. елга кадәр) таркала.
=== Эллинистик дәүләтләр ===
Соңрак Фәлистин [[Ахеменид мәмләкәте|Ахәмәнид дәүләте]] тарафыннан басып алына һәм Птолемей, Селевкид эллинистик дәүләтләренә керә (1-2 б.э.к. гасырда).
=== Рим империясе. Византия ===
[[63]] елдан Фәлистин Рим империясе тарафыннан басып алына, империянең Фәлистин виләяте булып тора, Яһүдия, Самария, Галилея, Перея өлкәсенә бүленә.

[[395]] елдан [[Византия]]гә керә.

[[132]] елда Бар-Кохба күтәрелешен бастырганнан соң римлылар яһүдләр күпчелеген куалар һәм Яһүдия дигән виләяткә "Сүрия Фәлистин" яңа исемен бирәләр. Яһүдләр Яһүдиядән Галилеягә җибәрелгән булган.

[[614]] елда Фәлистин Фарсы иле тарафыннан басып алына һәм Сасанидлар империясенә керә.

[[629]] елда Византия императоры [[Ираклий]] Фарсы илен җиңеп зур тантаналар белән Иерусалим шәһәренә керә.

[[636]] елда гарәпләр Византияне җиңеп Фәлистин җирен басып ала.

=== Гарәпләр хакимлеге ===

# Басып алу (638—660 );
# Омейядләр хакимнәр нәселе (661—750);
# Аббасидлар хакимнәр нәселе (750—969);
# Фатыймидлар хакимнәр нәселе (969—1099).

=== Төрле империяләрдә ===
* [[Тәре йөртүчеләр]]нең һөҗүмнәре (1099—1516)
* [[Госман империясе]]ндә (1516—1917)
* [[Британия]] мандаты астында (1920 - 1947)

[[Беренче Бөтендөнья сугышы]]ннан соң [[Сан-Ремо]] шәһәрендә узган конференциядә [[Бөекбритания]] Фәлистин белән идарә итү мандатын алуны ирешә.

*[[1948]] [[Исраил]] дәүләтен булдыру. Киләсе көндә җиде гарәп иле [[Мисыр]], [[Сүрия]], [[Лөбнан]], Трансиордания, [[Согуд Гарәбстаны]], [[Гыйрак]], [[Йәмән]] [[Исраил]]гә һөҗүм итә, [[Беренче Гарәп-Исраил сугышы]] башлана.
*[[1967]] [[Алтыкөнлек сугыш]], Фәлистин Исраил тарафыннан басып алыну

== Фәлистин гарәп дәүләтен булдыру өчен көрәш ==

[[1964]] елда [[Фәлистинне азат итү оешмасы]] барлыкка килә, ул Исраилгә каршы террористик ысуллар да кулланган.

[[2012]] елда [[БМО]] Гомуми Ассамблеядә тавыш бирү нәтиҗәсендә (138 - риза, 9 - каршы, 41 - тавыш бирми калды) Фәлистингә [[БМО]]да дәүләт-күзәтүче статусы бирелә.
== Дин ==
Фәлистыйнлыларның 93 % ы — [[мөселманнар]], аларның күбесе — исламның [[сөнни]] тармагына иярүчеләр, азчылыгы — [[әхмәдия]]челәр һәм 15 % ы — [[мәзһәб]]ләргә карамаган мөселманнар. Фәләстыйн [[христианнар]]ы 6 % тәшкил итә, азчылык дини җәмгыятьләр, шул исәптән друзлар һәм самаритяннар бар.
* [[Фәлистыйнда ислам]]
== Искәрмәләр ==
<small>{{искәрмәләр}}</small>

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}

== Моны да карагыз ==
{{Азия дәүләтләре}}
{{Азия дәүләтләре}}
{{Ислам хезмәттәшлеге оешмасы}}
<!-- [[Файл:Palestine-Mandate-Ensign-1927-1948.svg|thumb|]]
<!-- [[Файл:Palestine-Mandate-Ensign-1927-1948.svg|thumb|]]
[[Файл:Flag of Palestine - long triangle.svg|thumb|]]
[[Файл:Flag of Palestine - long triangle.svg|thumb|]]
Юл номеры - 69: Юл номеры - 86:
[[Файл:38_01242670403.jpg|thumb|]]
[[Файл:38_01242670403.jpg|thumb|]]
[[Файл:Stamp_palestine_10_mils.jpg|thumb|]]-->
[[Файл:Stamp_palestine_10_mils.jpg|thumb|]]-->

[[Төркем:Фәлистыйн]]
[[Төркем:Фәлистыйн]]
[[Төркем:Җөмһүриятләр]]

[[he:ארץ ישראל]]

16 сен 2024, 12:08 өчен соңгы юрама

Фәлистыйн
Сурәт
Сүзгә-сүз тәрҗемә فلسطين
Дөнья кисәге Азия
Дәүләт  Исраил
 Фәләстыйн[d]
 Үрдүн
Сәгать поясы UTC+02:00 һәм UTC+03:00
Урын Алгы Азия
Автомобил хәрәкәте ягы уң[d]
Кулланылган тел гарәп теленең Көньяк Левант диалекты[d] һәм Фәләстыйн яһүд-арами теле[d]
Кайда өйрәнелә Фәләстыйн тикшеренүләре[d] һәм Фәләстыйн җирләре һәм археологиясен өйрәнү[d]
Харита сурәте
Тематик география Фәләстыйн географиясе[d]
Феноменның демографиясе Фәләстыйн демографиясе тарихы[d]
Моңа өлешчә туры килә Исраил
Карта
 Фәлистыйн Викиҗыентыкта

 Бу битнең исемен үзгәртергә тәкъдим ителгән:  Фәлистин.
Аның хәзерге исеме татар теле нормаларына яки Википедия мәкаләләренә исем кушу кагыйдәләренә каршы булырга мөмкин.
Тулырак мәгълүматны Википедия:Күчерү битендә табып була.
Искәрмә. Җиңел очраклардан тыш, бәхәс беткәнче мәкаләне күчерү рөхсәт ителми.
Фәлистин, галәмдән фото
Фәлистин Британия мандаты астында
Фәлистиннәр Иерусалим - Фәлистин башкаласы булып саныйлар
Фәлистин фунты 1939 елда
Фәлистин паспорты Британия мандаты астындагы чорда
Фәлистин дәүләтен таныган илләр
Фәлистин территориясе БМО карары буенча 1947 елда

Фәлистин яки Фәләстыйн[1] (гарәп. فلسطين‎) — Газзә Секторы, Исраил, Голан биеклекләре, Иордан елгасының Көнбатыш яры, Үрдүн, Лөбнан өлеше һәм Сүрия өлешендә урнашкан Якын Көнчыгыш тарихи төбәге. Гадәттә Синай ярымутравы аерым географик өлкә булып санала.

Иордан елгасының көнбатыш ярында һәм Газа секторында урнашкан административ оешма.

Исем

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Фәлистин атамасы фәлистинннәр дигән кабилә исеменнән килеп чыккан. Фәлистиннәр чыгышы турында әлегә дә бәхәсләр баралар.

1177 б.э.к. елда диңгез халыклары пеласглар Ханаан шәһәрләрен - Ашкелон, Ашдот, Гат, Газа - басып алалар һәм җирле халык ханаанейләр белән кушылып фәлистин халкын булдыра.

Тарих

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ханаан

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

3 б.э.к. меңьеллыкта Фәлистин - Ханаан җирендә ханааней кабиләләре торганнар.

XIII б.э.к. гасырда диңгез халыклары Ханаан илен басып ала, җирле халыклар белән кушылу нәтиҗәсендә фәлистиннәр килеп чыга.

Исраил патшалыгы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

XI б.э.к. гасырда борынгы яһүди кабиләләр Исраил патшалыгына нигез салалар.

930 б.э.к. елда бердәм Исраил патшалыгы - Исраил патшалыгына (722 б.э.к. елга кадәр) һәм Яһүд патшалыгына (586 б.э.к. елга кадәр) таркала.

Эллинистик дәүләтләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Соңрак Фәлистин Ахәмәнид дәүләте тарафыннан басып алына һәм Птолемей, Селевкид эллинистик дәүләтләренә керә (1-2 б.э.к. гасырда).

Рим империясе. Византия

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

63 елдан Фәлистин Рим империясе тарафыннан басып алына, империянең Фәлистин виләяте булып тора, Яһүдия, Самария, Галилея, Перея өлкәсенә бүленә.

395 елдан Византиягә керә.

132 елда Бар-Кохба күтәрелешен бастырганнан соң римлылар яһүдләр күпчелеген куалар һәм Яһүдия дигән виләяткә "Сүрия Фәлистин" яңа исемен бирәләр. Яһүдләр Яһүдиядән Галилеягә җибәрелгән булган.

614 елда Фәлистин Фарсы иле тарафыннан басып алына һәм Сасанидлар империясенә керә.

629 елда Византия императоры Ираклий Фарсы илен җиңеп зур тантаналар белән Иерусалим шәһәренә керә.

636 елда гарәпләр Византияне җиңеп Фәлистин җирен басып ала.

Гарәпләр хакимлеге

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. Басып алу (638—660 );
  2. Омейядләр хакимнәр нәселе (661—750);
  3. Аббасидлар хакимнәр нәселе (750—969);
  4. Фатыймидлар хакимнәр нәселе (969—1099).

Төрле империяләрдә

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Беренче Бөтендөнья сугышыннан соң Сан-Ремо шәһәрендә узган конференциядә Бөекбритания Фәлистин белән идарә итү мандатын алуны ирешә.

Фәлистин гарәп дәүләтен булдыру өчен көрәш

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1964 елда Фәлистинне азат итү оешмасы барлыкка килә, ул Исраилгә каршы террористик ысуллар да кулланган.

2012 елда БМО Гомуми Ассамблеядә тавыш бирү нәтиҗәсендә (138 - риза, 9 - каршы, 41 - тавыш бирми калды) Фәлистингә БМОда дәүләт-күзәтүче статусы бирелә.

Дин

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Фәлистыйнлыларның 93 % ы — мөселманнар, аларның күбесе — исламның сөнни тармагына иярүчеләр, азчылыгы — әхмәдиячеләр һәм 15 % ы — мәзһәбләргә карамаган мөселманнар. Фәләстыйн христианнары 6 % тәшкил итә, азчылык дини җәмгыятьләр, шул исәптән друзлар һәм самаритяннар бар.

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ Гарәп телендә فلسطين дип языла, гарәпләр аны "Филәстыйн" дип укыйлар (биредә калын "т" авазы кулланыла). Татар телендә замана таләпләрен исәпкә алып, Фәлистин һәм "Фәләстыйн" ("Фәләстыйния), һәм "Филәстыйн" ("Филәстыйния") вариантларын да кулланырга мөмкин.

Сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Моны да карагыз

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Фәлистыйн&oldid=4248378