İçeriğe atla

Ulalume

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ulalume 
Edgar Allan Poe
Dante Gabriel Rossetti'nin "Ulalume" illüstrasyonu, yak. 1847-8
Özgün adıUlalume
ÜlkeABD
Özgün diliİngilizce
Konu(lar)Genç bir kadının ölümü
Yayın tarihiAralık 1847

Ulalume, Edgar Allan Poe tarafından 1847'de yazılmış bir şiirdir. Poe'nun birkaç başka şiiri (örn. Kuzgun, Annabel Lee ve Lenore) gibi Ulalume de güzel bir kadının zamansız ölümünü anlatır. Poe şiiri aslında bir hitabetin parçası olarak yazmıştır, o sebeple şiir işitsel güzelliğe odaklanmıştır. Ayrıca şiirde özellikle mitolojiye pek çok gönderme bulunur. Ulalume'nin gerçek bir kişi olup olmadığı ve kimliği tartışılagelmiştir.

Özet

[değiştir | kaynağı değiştir]

Şiir, yaprakların kurumaya başladığı sonbaharda, "yapayalnız Ekim'de" gökyüzünün gri olduğu bir gecede geçer. Anlatıcı, Weir bölgesindeki Auber Gölü'nün etrafında "volkanik yüreğiyle" gezinmektedir. Zamanın Ekim ayı olduğunun ya da gezintisinin onu nereye götürdüğünün farkında olmayan anlatıcı, ruhuyla "ağır ve ciddi" bir konuşma yapmaktadır. Gece bastırınca yıldızlardan, yıldızların en parlağından bahseder ve o yıldızın, yanaklarındaki gözyaşlarının henüz kurumamış olduğunu bilip bilmediğini merak eder. Ruhu ise yıldıza ve yıldızın onları yönlendirdiği yere güvenmez. Anlatıcı ruhunu yatıştırmaya çalışırken, tam bir yıl önce bu gece "kaybettiği Ulalume'yi" gömdüğü mezara gelmiş olduğunu fark eder.

Analiz

[değiştir | kaynağı değiştir]

Annabel Lee'nin aksine bu şiirdeki anlatıcı, sevdiğinin mezarına geri dönmekte olduğunun farkında değildir.[1] Bu durum anlatıcının Ulalume'ye ve onun aşkına olan bağımlılığını gösterir. Onu kaybetmek, anlatıcıyı sadece mutsuz etmemiş, adeta yıkıma uğratmıştır ve mezarını yeniden ziyaret ederek kendisini acı çekmeye mahkûm etmektedir.[2] Şiir çürüme ve bozulmaya odaklanmıştır: yapraklar "solmuş", anlatıcının düşünceleri "felce uğramıştır."[3] Mısralar özellikle tınılı şekilde, mutsuzluk ve ızdırap hissi veren sesler etrafında kurulmuştur.[4] Şiir, Poe'nun şiirlerindeki tipik tema olan güzel bir kadının ölümü teması üzerine kurulmuştur. Bu tema Poe'ya göre "dünyadaki en şiirsel konudur."[5] Bu temanın sıklıkla kullanılmasının ardında otobiyografik nedenler olduğu düşünülmektedir. Biyografi yazarları ve eleştirmenlere göre bu neden, Poe'nun annesi Eliza Poe ve manevi annesi Frances Allan da dahil olmak üzere hayatındaki kadınları arka arkaya kaybetmesidir.[6]

Ulalume'nin kim olduğu kesin değildir. Şiirsel yönden Ulalume ismi, Poe'nun Annabel Lee, Eulalie ve Lenore gibi diğer kadın karakterlerine benzer şekilde "L" harfini vurgular.[7] Poe'nun Ulalume'den "o şey" ve "o sır" gibi çekici olmayan ifadelerle bahsetmesi,[8] onun gerçekten de kaybedilmiş bir sevgili olduğu konusunda şüphe uyandırmaktadır. Ulalume aslında ölümü temsil ediyor olabilir.[8]

İmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Şiirdeki göl adının ilham kaynağı olduğu düşünülen Daniel François Esprit Auber

Başta Thomas Ollive Mabbott olmak üzere kimi araştırmacılar, şiirde geçen isimlerin kaynaklarını ortaya çıkarmak için derin araştırmalar yapmışlarsa da, kimi başka araştırmacılara göre bu isimler sadece şiirsel uyumu sağlamak için uydurulmuştur.[9] Şiirin başlığı akla iniltiyi getirir (Latince'deki ululare'den)[10] Anlatıcı ruhunu Yunan mitolojisindeki Psyche'ye benzetir. Anlatıcının bilinçaltının akıl dışı ancak dikkatli yönünü temsil eden Psyche aynı zamanda gittikleri yönü ve Ulalume'nin mezarına gelmiş olduklarını ilk fark eden olur.

Gökyüzündeki parlak yıldız, Venüs ile ilişkilendirilen[3] bir tanrıça olan Astarte'dir. Bu tanrıça verimlilik ve cinsellik ile tanrısıdır. Astarte cinsel baştan çıkarma ya da idealize görüntü olarak yorumlanabilir.[11] Şiirin ilk metninde yer alan son kıtadaki "ahlaksızca parıldayan gezegen" sözleriyle yine Venüs'ten bahsedilmektedir.[1]

"Kuzey kutbu ülkelerindeki" "kükürt akıntılı" Yaanek Dağı, o zamanlar Antarktika'da yeni keşfedilmiş bir volkan olan Erebus Dağı'dır.[12] Şiirdeki Auber ve Wier isimlerinin ise, Poe'nun iki çağdaşına yapılan göndermeler olduğu öne sürülmüştür: hüzünlü opera parçalarının bestecisi Daniel François Esprit Auber ile Amerikalı ressam ve heykeltıraş John Ferguson Weir.[13] Ancak bu yorumda John Ferguson Weir ile ilgili bölüm çok doğru gözükmemektedir, çünkü Poe öldüğünde Weir henüz sekiz yaşındaydı. Şiirdeki Weir isminin asıl kaynağının, Hudson Nehri Ekolü'nün bir üyesi olan, manzara resimleriyle ünlenmiş ressam Robert Walter Weir olduğu düşünülmektedir.[14]

Yayımlanma geçmişi

[değiştir | kaynağı değiştir]
"Ulalume'nin" "American Review'daki" ilk baskısı (1847)

Poe bu şiiri, Rahip Cotesworth Bronson'ın halka yapacağı bir konuşmada kullanmak için bir şiir istemesi üzerine yazdı. Bronson Poe'dan "vokal çeşitlemelere sahip" bir şiir istemişti. Poe bu isteği muhtemelen kişisel bir meydan okuma olarak değerlendirdi. Ayrıca bir önceki şiiri olan Kuzgun'daki hitabet tarzının başarılı olmasını da dikkate alarak, bu isteği kendi ününü artırmak için bir fırsat olarak gördü.[15] Ancak Bronson Poe'nun gönderdiği Ulalume şiirini kullanmaktan vazgeçti. Poe şiiri Sartain's Union Magazine'e gönderdi ancak şiir çok yoğun olduğu gerekçesiyle reddedildi.

Şiir sonunda Aralık 1847'de, Ulalume - Bir Ballad başlığı ile ancak isimsiz olarak American Whig Review'da yayımlandı. Aslında Poe derginin editörü George Hooker Colton'a The Rationale of Verse başlıklı makalesini satmıştı ancak bu makale henüz yayımlanmamıştı. Poe bu makale yerine Ulalume'yi yayımlattı.[16] Şiir daha sonra Nathaniel Parker Willis tarafından Home Journal'da, yine isimsiz olarak, ancak Poe'nun isteği üzerine şiire ilgiyi artırmak için şairin kim olduğunu soran bir notla birlikte yeniden yayımlandı. Evert Augustus Duyckinck gibi bazı kişiler şiiri yazanın Willis olduğunu düşündüler.[17]

Şiirin ilk baskılarında 10 kıta vardı. Artık standart olan ve son kıtayı içermeyen versiyonu ise ilk defa Poe'nun edebi vasisi olan Rufus Wilmot Griswold yayımlamıştı.[18] Şiiri bir defasında son kıtası da dahil olarak okuyan Poe, bu kıtanın anlaşılmaz olduğunu ve anlamının kendisi için bile açık olmadığını söylemişti.[19]

Eleştirel tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aldous Huxley "Vulgarity in Literature (Edebiyatta Bayağılık)" başlıklı makalesinde Ulalume hakkında, şiirin bir özden mahrum olduğunu anlatmak için "mücevherli sesin boş kabuğu" demiştir.[20] Huxley bu şiiri, Poe'nun şiirlerindeki "aşırı şiirselliğin" bir örneği olarak ileri sürer ve bunu her parmağa bir elmas yüzük takmaya benzetir.[21] Şair Daniel Hoffman ise okuyucunun, şiirdeki "hipnotik büyü" ve şiirin "hassas mekanik ölçüsü" karşısında "kendi iradesini terk etmesi" gerektiğini söyler. Hofmann, "Ulalume, badem ezmesinden yemek yapmak gibi bir şey" der, "besleyici olabilir ancak tadı duyuları köreltiyor ve yedikten sonra mide ağrısına sebep oluyor."[22]

Buna rağmen şiir olumlu eleştiriler de aldı. George Gilfill, The London Critic' şöyle yazmıştı:

Bu çoğu kişiye sadece sözcüklerden ibaret gibi görünebilir; ama ne harika sözcükler! Nasıl da büyülü sözcükler! Ne tuhaf bir bütünlükleri var! Daha söylendikleri anda, kedere baskın çıkacak bir ızdırabın temsilcisi olarak aşağıda bir katilin gözleri kadar koyu bir gölden ve yukarıda çırpınan ince sarı yapraklardan oluşan puslu bir resim, ruhunuzun odalarını bir daha terk etmemek üzere kaplıyor.[23]

Poe'nun ölümünün ardından, Thomas Holley Chivers Ulalume'nin kendisine ait bir şiirden intihal olduğunu öne sürdü. Chivers Poe hakkında buna benzer başka asılsız iddialarda da bulunmuştu.[24] Ancak Chivers yine de şiir için "nektarla karıştırılmış ambrosia gibi" demiştir.[25] Poe'nun başka bir arkadaşı olan Henry B. Hirst ise Saturday Courier'ın 22 Ocak 1848 tarihli sayısında, Poe'nun şiire ilişkin "öncü fikri" Thomas Buchanan Read'in bir eserinde bulduğunu ileri sürmüştür.[26]

Şiire göndermeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

F. Scott Fitzgerald'ın ilk romanı olan This Side of Paradise'ta başkahraman Amory Blaine, kırlık alanda gezinirken Ulalume'yi ezberden okur. Diğer karakter Eleanor Savage, Blaine için "Ulalume'yi seven kumral çocuk" der. İki karakter fırtınaya yakalandıklarında Blaine şiiri okurken Savage da Psyche'yi canlandırmayı kabul eder.[27]

H. P. Lovecraft'ın Deliliğin Dağlarında isimli uzun öyküsündeki karakterlerden biri şiirden bahseder. Bir dağa bakmakta olan karakter, "1840'ta keşfedilen bu dağ, şüphesizdir ki Poe'nun yedi yıl sonra yazdığı şu dizelerin ilham kaynağıdır:" der ve şiirden birkaç mısra okur. Roger Zelazny'nin 1993 tarihli Lovecraftvari romanı A Night in the Lonesome October, adını bu şiirden alır, ancak romanın gerisinde Poe'nun pek etkisi görülmez.

Tennessee Williams'ın İhtiras Tramvayı oyununda Blanche DuBois, kızkardeşi Stella'nın evini "perilerin uğrağı Weir Korusu'na" benzetir. Stanley Kubrick'in Lolita isimli filminde Humbert Humbert Lolita'ya odasına ilk defa geldiğinde bu şiirden bir parça okur.

Pulitzer ödüllü yazar Bruce Catton, Birlik Ordusu'nun tarihine ilişkin kitabı This Hallowed Ground'da Amerikan İç Savaşı'ndaki Chickamauga Muharebesi'nin, "hortlakların bastığı Weir ormanlığını" anımsatacak karanlık ve korkutucu bir yerde gerçekleştiğini yazmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Kennedy, J. Gerald. New Essays on Poe's Major Tales'de yer alan "Poe, 'Ligeia,' and the Problem of Dying Women", editör Kenneth Silverman. Cambridge University Press, 1993. s. 116. ISBN 0-521-42243-4
  2. ^ Kennedy, J. Gerald. New Essays on Poe's Major Tales'de yer alan "Poe, 'Ligeia,' and the Problem of Dying Women", editör Kenneth Silverman. Cambridge University Press, 1993. s. 117. ISBN 0-521-42243-4
  3. ^ a b Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. New York: Harper Perennial, 1992. s. 336 ISBN 0050923318
  4. ^ Jannaccone, Pasquale. "The Aesthetics of Edgar Poe 30 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Poe Studies, Cilt VII, Sayı 1, Haziran 1974. s. 7
  5. ^ Poe, Edgar A. Yazmanın Felsefesi (1846).
  6. ^ Weekes, Karen. The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe'da yer alan "Poe's feminine ideal (Poe'da ideal kadın)" yazısı, editör Kevin J. Hayes. Cambridge University Press, 2002. s. 149. ISBN 0-521-79727-6
  7. ^ Kopley, Richard and Kevin J. Hayes. The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe'da yer alan "Two verse masterworks: 'The Raven' and 'Ulalume'", editör: Kevin J. Hayes. New York: Cambridge University Press, 2002. ISBN 0-521-79727-6 s. 200
  8. ^ a b Kagle, Steven E. Poe and His Times: The Artist and His Milieu'da yer alan "The Corpse Within Us", editör: Benjamin Franklin Fisher IV, Baltimore: The Edgar Allan Poe Society, 1990. s. 110. ISBN 0-9616449-2-3
  9. ^ Kopley, Richard and Kevin J. Hayes. The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe'da yer alan "Two verse masterworks: 'The Raven' and 'Ulalume'", editör: Kevin J. Hayes. New York: Cambridge University Press, 2002. ISBN 0-521-79727-6 s. 197-198
  10. ^ Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press, 1992. ISBN 0-8154-1038-7 s. 211
  11. ^ Robinson, David. "'Ulalume' - The Ghouls and the Critics 25 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Poe Studies. Cilt VIII, Sayı 1 (June 1975). s. 9.
  12. ^ Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press, 1992. p. 211 ISBN 0-8154-1038-7
  13. ^ Wolosky, Shira. The Cambridge History of American Literature Vol.4'da Poetry and Public Discourse 1820 - 1910. editör Sacvan Bercovitch, s. 260, Kitabın Online versiyonu 3 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (erişim: 15 Nisan 2008)
  14. ^ Nelson, Randy F. The Almanac of American Letters. Los Altos, California: William Kaufmann, Inc., 1981: 185. ISBN 0-86576-008-X
  15. ^ Kopley, Richard and Kevin J. Hayes. The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe'da yer alan "Two verse masterworks: 'The Raven' and 'Ulalume'", editör: Kevin J. Hayes. New York: Cambridge University Press, 2002. ISBN 0-521-79727-6 s. 198
  16. ^ The Essays, Sketches & Lectures of Edgar Allan Poe 10 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Poe Society web sitesi
  17. ^ Thomas, Dwight & David K. Jackson. The Poe Log: A Documentary Life of Edgar Allan Poe, 1809–1849. Boston: G. K. Hall & Co., 1987: 792. ISBN 0-8161-8734-7.
  18. ^ Robinson, David. "'Ulalume' - The Ghouls and the Critics 25 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," Poe Studies. Cilt VIII, Sayı 1 (Haziran 1975). s. 8.
  19. ^ Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998. s. 630. ISBN 0-8018-5730-9
  20. ^ Kopley, Richard and Kevin J. Hayes. The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe'da yer alan "Two verse masterworks: 'The Raven' and 'Ulalume'", editör: Kevin J. Hayes. New York: Cambridge University Press, 2002. ISBN 0-521-79727-6 s. 197
  21. ^ Huxley, Aldous. Poe: A Collection of Critical Essays'de yer alan "Vulgarity in Literature,", editör: Robert Regan, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall Inc., 1967. s. 32
  22. ^ Hoffman, Daniel. Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe. Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1972. ISBN 0-8071-2321-8 s. 69
  23. ^ Phillips, Mary E. Edgar Allan Poe: The Man. Cilt II. Chicago: The John C. Winston Co., 1926: 1248.
  24. ^ Moss, Sidney P. Poe's Literary Battles: The Critic in the Context of His Milieu. Southern Illinois University Press, 1969. s. 101
  25. ^ Chivers, Thomas Holley. Chivers' Life of Poe, editör: Richard Beale Davis. New York: E. P. Dutton & Co., Inc., 1952. s. 78.
  26. ^ Campbell, Killis. "The Origins of Poe", The Mind of Poe and Other Studies. New York: Russell & Russell, Inc., 1962: 147.
  27. ^ Fitzgerald, F. Scott. This Side of Paradise. editör: James L. W. West III. New York: Cambridge University Press, 1995. s. 206-209

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulalume&oldid=33244860" sayfasından alınmıştır