Mah Melek Hatun
| Mah Melek Hatun ماه ملک خاتون | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Mah-i Mülk, 1087'de Halife Muktedi ile evliliği için İsfahan'dan Bağdat'a giden bir alayın ortasında tasvir edilmiştir. Nizâmülmülk aynı zamanda alaya eşlik ederken tasvir edilmiştir. “Nigaristan”, İran'ın muhtemelen Şiraz el yazmasından bir folyo, 1573-74 tarihli. | |||||
| Abbasi halifesinin eşi | |||||
| Hüküm süresi | 1082 – 1089 | ||||
| Doğum | İsfahan | ||||
| Ölüm | 1089 İsfahan | ||||
| Defin | İsfahan | ||||
| Eş(ler)i | Muktedî | ||||
| Çocuk(lar)ı | Cafer ibn Abdullah el-Muktedi | ||||
| |||||
| Hanedan | Selçuklu | ||||
| Babası | Melikşah | ||||
| Annesi | Terken Hatun | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Mah Melek veya Mah-i Mülk Hatun (Farsça: ماه ملک خاتون), Sultan Melikşah'ın kızı, Sultan I. Mahmud'un kız kardeşi ve Abbasi halifesi El-Muktadi'nin ikinci eşi olan bir Selçuklu prensesiydi.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mah-i Mülk(Mah Melek) Hatun, Melikşah'ın kızlarından biri olup annesi Terken Hatun'dur.[1] 1082 yılında Abbasi Halifesi el-Muktedi ile evlenmiştir.[2]
1081'de halife, Fahrüddevle'yi,[3][4] Melikşah'ın kızıyla evlilik görüşmesi yapması için hediyeler ve 20.000'den fazla dinarla yüklü olarak İsfahan'a gönderdi.[3] Melikşah, oğlu Davud'un ölümüne üzülüyordu ve müzakerelere katılmadı; daha ziyade Fahrüddevle, Nizâmülmülk'e gitti.[3] İkisi bu sefer birlikte çalıştı; isteklerini iletmek için prensesin annesi Türkan Hatun'a gittiler.[3] Türkan Hatun ilk başta ilgisizdi çünkü Gazneli hükümdarı 100.000 dinar gibi iyi bir çeyiz teklifinde bulunmuştu.[3][4] El Kaim ile evli olan Arslan Hatun, ona halifeyle evlenmenin daha prestijli olacağını ve halifeden daha fazla para istememesi gerektiğini söyledi.[4]
Sonunda Türkan Hatun evliliği kabul etti, ancak el-Muktedi'ye ağır koşullar getirildi: Selçuklu prensesiyle evlenmenin karşılığında el-Muktedi mehir (gelin hediyesi) olarak 50.000 dinar artı 100.000 dinar daha ödeyecek, mevcut eşlerinden ve cariyelerinden vazgeçecek ve başka hiçbir kadınla cinsel ilişkiye girmemeyi kabul edecekti.[3] Bu, Abbasi halifesi için özellikle ağır ve önemli bir yüktü; zira Abbasiler, tüm mirasçılarının ümmü'l-veled'den (efendisinin çocuğunu doğuran bir cariye-köle) doğması ve dolayısıyla herhangi bir rakip hanedanla akraba olmaması nedeniyle "üreme politikalarını" sıkı bir şekilde kontrol ediyorlardı.[3] Fahred-Devle, Türkan Hatun'un şartlarını kabul ederek Muktedi'yi ciddi bir dezavantaja sokarken, aynı zamanda Selçuklulara da önemli ölçüde fayda sağladı.[3]
Babasının rızasıyla evlilik akdi akdedildi ve Mah-i Mülk Muktedi'nin ikinci eşi oldu. Mart 1087'de Bağdat'a geldi. Evlilik Mayıs 1087'de tamamlandı. 31 Ocak 1088'de prens Cafer'i doğurdu. Ancak daha sonra El-Muktedi ondan uzak durmaya başladı ve Mah Melek eve dönmek için izin istedi. 29 Mayıs 1089'da oğluyla birlikte Bağdat'tan Horasan'a doğru yola çıktı. Daha sonra ölüm haberi Bağdat'a ulaştı. Hasta babası, oğlunu Ekim 1092'de Bağdat'a geri getirdi. Cafer, Halifelik sarayına geri götürüldü ve 21 Haziran 1093'teki ölümüne kadar orada kaldı. Rusafah Mezarlığı'ndaki halife türbelerinin yanına gömüldü.[2]
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- El-Hibri, T. (2021). Abbasi Halifeliği: Bir Tarih. Cambridge Üniversitesi Yayınları.
- es-Sāʿī, İbn; Toorawa, Shawkat M.; Bray, Julia (2017). كتاب جهات الأئمة الخلفاء من الحرائر والإماء المسمى نساء الخلفاء: Kadınlar ve Bağdat Sarayı. Arap Edebiyatı Kütüphanesi. NYU Basın.
- Hanne, Eric (2008). "Beni Cahir ve Abbasi ve Selçuklu Yönetimlerindeki Rolü".
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Erbay, Enes Ensar (28 Aralık 2022). "Tayeb El-Hibri. The Abbasid Caliphate -A History-. Cambridge: Cambridge University Press, 2021, 330 sayfa". Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 63 (63): 103-108. doi:10.15370/maruifd.1147675. ISSN 1302-4973. 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023.
- ^ a b al-Sāʻī, ʻAlī ibn Anjab Ibn (15 Mayıs 2015). كتاب جهات الأئمة الخلفاء من الحرائر والإماء المسمى نساء الخلفاء: Women and the Court of Baghdad (İngilizce). NYU Press. ISBN 978-1-4798-5098-3. 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h Hanne, Eric (2008). "The Ban ū Jah ī r and Their Role in the ՙAbbāsid and Saljūq Administration". Al-Masaq. 20 (1): 29-45. ISSN 0950-3110. 24 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023.
- ^ a b c Richards, D. S. (4 Nisan 2014). The Annals of the Saljuq Turks: Selections from al-Kamil fi'l-Ta'rikh of Ibn al-Athir (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-317-83255-3. 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023.