Kurutulmuş arazi
Kurutulmuş arazi, deniz, göl veya bataklık gibi sulak alanlardan suyun uzaklaştırılması ile elde edilen topraklardır. Denizden kurutma yöntemi ile arazi kazanan en önemli ülke Hollanda'dır. Polder adı verilen topraklar denizden elde edilmiştir.
Türkiye'de bataklıklar uzun yıllar sıtma kaynağı ve kazanılacak tarımsal arazi olarak görülmüştür. Sakarya Gökçeören Gölü kurutma çalışmaları aynı nedenlerle Osmanlı devrinde 1890 yılında başlamıştır.[1] 1950 yılında bataklıkların kurutulması ile ilgili kanun yayınlanmıştır.[2] Kanunun bataklıkların kurutulmasını teşvik ettiği görülür. Vatandaş bir bataklığı kuruttuğunda arazi kendisine verilecek, tapusuna sahip olacaktır.
Kurutulan sulak alanlar ekosistem açısından oldukça önemli yerlerdir:[3]
- Tropikal bölgelerden sonra en büyük organik madde üreten alanlardır.
- Büyük miktarda karbon depo alanlarıdır. Karbonun atmosferden çekilmesi küresel ısınmayı yavaşlatır.
- Su kirletici maddeleri çekerek nehir ve göllerin temiz kalmasını sağlarlar.
- Sel sularının toplanma alanıdır. Çevrenin bu açıdan zarar görmesini engellerler.
- Pek çok kuş türünün yaşam alanıdır. Özellikle kışın topraklar kar örtüsü altında kaldığında, kuşların temel beslenme alandır.
- Göçmen kuşların uğrak yerleridir.
Türkiye'de 1991 yılında Çevre Bakanlığı kurulmuş, Sulak alanlar birimi oluşturulmuştur. 1993 yılında sulak alanların korunması genelgesi yayınlanmıştır.[4] 1994'te Ramsar Sözleşmesi imzalanmıştır. Sözleşme tüm sulak alanların korunmasını amaçlamaktadır.
Türkiye son 60 yılda Marmara Denizi büyüklüğünde, 1.400 hektar sulak alanını kaybetmiştir.[5] Kurutma iki yolla olmaktadır:
- Doğrudan kurutma:1953 yılından sonra DSİ (Devlet Su İşleri) tarafından 375 bin hektar alan kurutulmuştur.
- Dolaylı kurutma: Su rejiminde yapılan yanlış uygulamaların doğurduğu sonuçlar. Zayıf akarsular üstüne yapılan barajlar, yoğun yeraltı suyu kullanımı, göllere giden suların engellenmesi gibi etkinlikler.
Dünyanın diğer ülkelerinde sulak alanlar kurutulmuştur. Bazı ülkelerin sulak alanları kurutma oranı şöyledir:[6] ABD %54, İngiltere kıyı sulak alanların %60'ı, Yeni Zelenda %90, Fransa'da güney batıdaki bataklıkların %80'i.
-
Hollanda IJsselmeer Gölünden kurutulan araziler -
Gökçeören Gölü'nü kurutmak amacıyla büyük drenaj kanalları açılmıştır -
Aral Gölü'nün 1989 yılındaki (solda) ve 2008 yılındaki (sağda) gölün durumu
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ SARI, Yrd. Doç. Dr.Mustafa; ÜNAL, Bahadır (2014). "Adapazarı'nda Gökçeören Bataklığını Kurutma Çalışmaları ve Muhacirlerle Yaşanan Sorunlar (1890-1908)". Akademik İncelemeler Dergisi Cilt:9, Sayı:2. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
- ^ "BATAKLIKLARIN KURUTULMASI VE BUNDAN ELDE EDILECEK TOPRAKLAR HAKKINDA KANUN". Resmi Gazete. 18 Ocak 1950. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
- ^ YAVUZ, Levent (1995). "Çevre açısından sulak alanların önemi". barobirlik.org.tr. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
- ^ "SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ". Resmî Gazete. 4 Nisan 2014. 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
- ^ "Türkiye'de Marmara Denizi'nden Daha Büyük Bir Alan Kurudu". kesfetmekicinbak.com. 18 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
- ^ CİRİK, Doç.Dr. Semra. "SULAK ALANLAR" (PDF). ekoloji.com.tr. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.[ölü/kırık bağlantı]