Kuşların kökeni

Kuşlarda bulunan tüyler ataları olan dinozorlardan mirastır.

Kuşların hangi hayvan grubundan evrimleştiği üzerine olan bilimsel soru geleneksel olarak "kuşların kökeni" sorunsalı olarak adlandırılır. Günümüzde ulaşılan bilimsel konsensüs kuşların Mezozoyik'te ortaya çıkmış olan maniraptor teropod dinozorların bir grubu olduğu görüşüdür.

Kuşlar ile dinozorlar arasında yakın ilişki bulunduğu önerisi ilk olarak 19. yüzyılda Almanya'da ilkel kuş Archaeopteryx'in keşfi ile ortaya atıldı. Kuşlar ile soyu tükenmiş kuş grubunda olmayan dinozorlar yalnızca bu iki grupta görülen çok sayıda iskelet özelliklerini paylaşır. Bunlara ek olarak otuzdan fazla kuş olmayan dinozorun korunmuş tüylere sahip fosilleri de bulundu. Hatta Microraptor ve Anchiornis gibi çok küçük dinozorların fosilleri uzun tüylü kol ve bacaklardan oluşan kanatlara sahiptir. Jurasik döneminden Avialae klâdı içinde sınıflandırılan Pedopenna fosillerinde de bu uzun bacak tüylerine rastlanır. Paleontolog Lawrence Witmer 2009 yılında bu kanıtların kuşların evriminde dört kanatlı bir dönemin olduğunu göstermek için yeterli olduğu sonucuna vardı. Fosil kanıtları kuşlar ile dinozorların içi boş pnömatik kemikler, sindirim sistemlerinde gastrolitlerin bulunması, yuva yapma ve kuluçkaya yatma gibi ortak özelliklere sahip olduklarını da gösterir.

Her ne kadar kuşların kökeni evrimsel biyoloji tarihinde önemli bir tartışma konusu olsa da artık günümüzde çok az sayıda bilim insanı kuşların dinozorlardan değil başka arkozor sürüngenlerden evrimleştiğini savunmaya devam etmektedir. Kuşların atalarının dinozorlardan geldiği görüşü üzerine sağlanan konsensüs içindeyse maniraptor teropodlar içerisinde ilkel kuşların ortaya çıkışında görülen kesin sıralamanın ne olduğu konusu hâlâ tartışmalıdır. Kuşların uçuşunun kökeni ise ilgili ama ayrı bir bilimsel sorudur.