Hababam Sınıfı (roman)
 Rıfat Ilgaz'ın Hababam Sınıfı roman kapağı | ||||
| Yazar | Rıfat Ilgaz | |||
|---|---|---|---|---|
Kapak sanatçısı | Mengü Ertel | |||
| Ülke | Türkiye | |||
| Tür | Roman | |||
| Yayım | 1957 | |||
| 'Hababam Sınıfı' serisi | ||||
| ||||
Hababam Sınıfı, Rıfat Ilgaz'ın eğitim gördüğü Kastamonu Lisesi'ndeki anılarından hareketle yazdığı, 1957 yılında yayımlanan gençlik romanı.
İstanbul’daki bir lisenin öğrencilerinin kendi aralarında, okul çalışanlarıyla ve öğretmenleri ile yaşadıklarını üzerinden Türkiye'deki eğitim sistemini mizahi dilde eleştiren bir eserdir.[1] Yazar, eserde şu üç konuda eğitim sisteminin eleştirisini yaptığını ifade etmiştir: Kopya, ezber ve uydurma saygı.[2] 1956 yılından itibaren 78 hafta boyunca Dolmuş Dergisi'nde kısa hikayeler olarak tefrika edildikten sonra romana, müzikale, tiyatro oyununa ve filme dönüşmüştür.[3]
Hababam Sınıfı ilk defa 1957'de kitap olarak yayımlandı. Yazar, bu roman ile Türkiye'de geniş bir okur kitlesi tarafından tanındı. Roman, bir çok defa tiyatro eseri olarak sahneye kondu ve uzun yıllar kapalı gişe oynadı; 1975 ve 2006 yılları arasında 3 farklı yönetmen ile 9 defa filme çekildi. Hababam sınıfı filmleri televizyonda sık yayınlanan ve yüksek izlenme oranına sahip filmler arasına girdi[4]
Yazılışı ve yayımlanması
[değiştir | kaynağı değiştir]Dolmuş dergisinde tefrika edilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlhan Selçuk ile Turhan Selçuk'un yönettiği haftalık Dolmuş dergisinde Stepne takma adı ile yazılar yazan Rıfat Ilgaz, ilk Hababam Sınıfı öyküsünü 1956 yılında derginin otuzuncu sayısında Turhan Selçuk'un çizgileriyle yayımladı.[5]
Ilgaz, yazı dizisinde Kastamonu Lisesi'ndeki öğrencilik yıllarında yaşadığı olaylara yer verdi.[6] Güdük Necmi karakteri yazarın bizzat kendisi idi.[6] "Safranbolulu Öküz Ahmet" lakaplı arkadaşı İnek Şaban karakterine dönüştü. Ilgaz'ın Kastamonu Lisesi'nden üç yıl okuduktan sonra geçtiği Kastamonu Muallim Mektebi'ndeki öğretmeni Nihat Dicle, romandaki Kel Mahmut karakterine ilham verdi.[7] Yazarın, roman yazıldığı sırada Kabataş Lisesi'nde öğrenci olan oğlu Aydın Ilgaz, Hababam Sınıfı'ndaki Badi Ekrem, Sallabaş Kemal gibi diğer tiplemeler için malzeme sağladı.[8] Romanda ön planda olan karakterler Palamut Recep, Domdom Ali ve Tulum Hayri idi.[3]
| “ | Ben yergi yapıyorum, komedi bile düşünmüyorum. Hababam Sınıfı’nda üç şeyin yergisi yapılmıştır. Kopyanın, ezberin, uydurma saygının. Benim mizahım düşündürmeye dayanır. Bize yakışmayan eğitimsel şeylerin yergisini yapıyorum.” | ” |
Dolmuş dergisinde yayımlanan üçüncü öyküden sonra Hababam Sınıfı'nın çok büyük ilgi gördüğünü söyleyen İlhan Selçuk, Rıfat Ilgaz'dan diziyi sürdürmesini istemiştir. Ilgaz, 78 haftalık tefrikadan sonra sağlık sorunları nedeniyle diziyi yazmayı bıraktı.
Dolmuş Dergisi'nin 1 Temmuz 1957'de yayınlanan 79. sayısında Hababam Sınıfı dizisinin bittiği şu şekilde duyuruldu:
| “ | Mekteplerin tatile girmesi münasebetiyle Hababam Sınıfı dağılmış bulunuyor. Rıfat Ilgaz'ın büyük alaka gören bu eserin birinci kısmı, kitap halinde yayınlanmıştır. İkinci kitap hazırlanmaktadır. Yakında 'Dolmuş Mizah Yayınları' serisinden neşredileceğini okuyucularımıza müjdeleriz. | „ |
Kitap olarak basılması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Hababam Sınıfı Mayıs 1957'de kitap olarak yayımlandı. Tefrika edilirken olduğu gibi, ilk kez kitap olarak basılırken de Rıfat Ilgaz'ın ismi kullanılmadı, Stepne ismi ile basıldı.[9][10]
Hababam Sınıfı öykülerinin bir kısmı Tan Basımevi tarafından 1959 yılında Turhan Selçuk'un çizimleri ile basıldı. Rıfat Ilgaz artık ünü kendini aşan kitaba sahip çıkabilmek için adını kullanmaya başlasa da zaman zaman Stepne'nin kendisi olduğuna inandırmakta zorluk çekti.[10] Romanı Stepne adlı bir Rus yazarın eseri olduğu iddia edildi.
Diğer türlere uyarlanması
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazar, sonraki yıllarda eseri oyunlaştırarak zenginleştirdi. Hababam Sınıfı Anadolu'daki çeşitli tiyatro toplulukları tarafından oyun olarak sahnelendi ve Türkiye'de, tiyatronun sevilmesi ve yaygınlaşmasına katkı verdi.[10]
1972'de Hababam Sınıfı'nın devamı niteliğinde üç kitap yayımlandı; ilk defa 1974'te senaryolaştırıldı, ardından kısa zamanda Hababam Sınıfı filmlerinin sayısı beşe çıktı; 1982'de müzikal bir oyun haline getirildi. Ilgaz, Hababam Sınıfı'nın devamı niteliğindeki roman serisinin beşinci ve son kitabını 1985'te yayımladı.
Okuyucu ve seyircilerin ilgisinin sürekli artması sonucunda 2000'lerde yeni bir Hababam Sınıfı filmleri serisi yapılmış; 2006 Kasım ayında Çınar Yayınları tarafından Hababam Sınıfı kitabının ilk basımının 50. yıldönümü için özel baskısı 2000 adet yayımlanmıştır.
Kitap serisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Rıfat Ilgaz, Hababam Sınıfı romanının gördüğü ilgi üzerine 15 yıl sonra ardı ardına üç kitap yayımlayarak sınıfın maceralarını anlatmaya devam etti.[11] 1972'de yayımlanan üç kitap, Hababam Sınıfı Baskında, Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı, Hababam Sınıfı Uyanıyor adlarını taşır.
Ilgaz, "Stepne" takma adı yerine kendi adını ilk kez, serinin ikinci kitabı olan Hababam Sınıfı Baskında'da kullanmıştır. Ilgaz, 1987 yılında serinin beşinci ve son kitabı olan Hababam Sınıfı İcraatın İçinde'yi yayımlamıştır.
Karakterler
[değiştir | kaynağı değiştir]İnek Şaban, Hafize Ana, Tulum Hayri, Kalem Şakir, Refüze Ekrem, Hayta İsmail, Kel Mahmut, Sıfırcı Hamdi, Ali İhsan, Palamut Recep, Domdom Ali, Yıkılmaz Hadi, Düdük İsmet, Erkek Sevim, Sidikli Turan kitaptaki karakterlerdendir.
Şarkısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hababam Sınıfı" romanında Hababam Sınıfı'nın 'millî marşı' olduğu belirtilen bir şarkı vardır.[12] Yazarın ağzından ve zaman zaman sınıfın haylaz öğrencileri tarafından hep bir ağızdan söylenen, ayrıca oldukça anlamsız sözleri de olan bu şarkı şöyle başlar ve en az 15 kez arka arkaya tekrarlanır (s. 219):
Entike kuşe rule rule! / Haydi hoppa muşule! / Ave lûpe lûpe / Ave lûpe karo / Haydi Haykanoş / Enti kala Moş.. / Hop...
Şarkı, sinema uyarlamalarında yer almamıştır, bunun yerine filmlerin çevrildikleri yıl popüler olan bazı pop şarkıları filmlerin oyuncuları tarafından seslendirilmişlerdir.[kaynak belirtilmeli]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Neydim, Necdet (24 Ekim 2021). "Hababam Sınıfı öncü bir gençlik romanıdır! Necdet Neydim'in yazısı..." Cumhuriyet Kitap Eki. 23 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ "Rıfat Ilgaz'dan eğitime mizahi bir eleştiri: Hababam Sınıfı". Dunyabizim.com/. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ a b Kanat, Müzeyyen Baturay. "Biçemin Kılık Değiştirmesine Yolculuk: Hababam Sınıfı'nın Göstergeler arası Yolcuğu" (PDF).[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Doğan, Celal Deha (8 Nisan 2017). "Hababam Sınıfı filmlerinde yer alan ölçme ve değerlendirmeye ilişkin alt metinlerin incelenmesi". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 17 (1): 154-167. doi:10.17240/aibuefd.2017.17.28551-304627. ISSN 1303-0493. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ ""Babam, Hababam Sınıfı'nı izlemek istemezdi"". odatv. 26 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021.
- ^ a b Kurt, Turan (1 Nisan 2010). "Güdük Necmi meğer Rıfat Ilgaz'mış". Hürriyet. 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ "Hababam Sınıfı'nın Kel Mahmut'u gerçek hayatta Rıfat Ilgaz'ın hocasıydı". 7/24 Kültür Sanat. 10 Ekim 2019. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ "Hababam sınıfı'nın bilinmeyen öyküsü..." Haber7. 8 Ağustos 2004. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ "Rıfat Ilgaz ve Hababam Sınıfı'nın doğuş hikayesi!". Medyafaresi.com. 14 Temmuz 2019. 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ a b c "Babam Hababam Sınıfı filminden rahatsız olurdu | STAR". Star. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021.
- ^ Gazetesi, Evrensel. "Rıfat Ilgaz'ın yapıtlarında eğitim ve yakın tarih". Evrensel.net. 8 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021.
- ^ ILGAZ, Afet (11 Temmuz 2012). "Entike Kuşe Rule Rule - Afet ILGAZ". Yeni Çağ Gazetesi. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2021.