Dersu Uzala
Dersu Uzala | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1849 |
| Ölüm | 1908 |
| Meslek | Gezgin, avcı |
Dersu Uzala (1849-1908) Rus gezgin ve yazar Viladimir Arsenyev'in kitabıyla dünyaya tanıttığı Nani halkından gezgin ve avcı.
Rus asker (yüzbaşı) Arsenyev'in ekibiyle Rusya'nın uzak doğu kesimlerine yönelik araştırma ve keşif gezisi sırasında Ussuri bölgesinde karşılaştığı Dersu Uzala o sıralar 53 yaşında ancak dinç ve attığını vuran bir avcıdır. Arsenyev'in teklifiyle ekibe gezileri sırasında rehberlik eder. Gezilerinin bir noktasında ayrılırlar ve yedi yıl sonra tekrar bir araya geldiklerinde Uzala'nın gözlerinin iyi görmemesi sebebiyle Arsenyev'in davetiyle onun evinde kalmaya başlar. Ancak avlanmaya ve doğada yaşamaya özlem duyan Uzala, Arsenyev'in kendisine hediye ettiği tüfekle tekrar geldiği topraklara döner. Cinayete kurban giden Uzala'nın, Arsenyev'in kendisine hediye ettiği tüfeği gasp edilirken öldürüldüğü sanılmaktadır.
Kitapta Dersu Uzala
[değiştir | kaynağı değiştir]Viladimir Arsenyev'in Dersu Uzala hakkında kaleme aldığı kitapla, yaşayan bir karakter olarak tanınmıştır. Uzala Arsenyev'in gözüyle iyi bir avcı olmasının yanı sıra geniş bir doğa bilgisi, çok iyi bir iz sürücüsü ve iyi kalpli bir tür bilgedir. Doğadaki hayvanlarla hatta kamp ateşi ile bile konuşan Uzala doğanın ruhuyla bir bağ kuruyor gibidir. Aynı zamanda attığı vuran bir atıcı da olan Uzala, Arsenyev'i mutlak ölüm durumlarından da kurtaracak kadar pratik bir zekaya da sahiptir. Arsenyev Dersu hakkında yazdığı kitapta onun engin doğa bilgisiyle kendisini sıkça şaşırttığını itiraf eder. Bunun güzel örneklerinden biri kitapta şu şekilde geçer: Sıcak bir günün ortasında, barometreler dahi yüksek iken Dersu ciddi bir kasırga geleceği tahmininde bulunur ve kamp ateşi için çok fazla odun toplanmasında ısrarlı olur. Arsenyev ve beraberindeki keşif gruptaki Kazaklar Dersu'nun bu tahmininde yanıldığını düşünürler hatta Kazaklar işi Dersu'yu alaya alacak kadar ileri giderler. Ancak ilerleyen saatlerde havanın gittikçe daha soğuması ve rüzgarların şiddetini arttırmasıyla Dersu'nun diğer pek çok kez olduğu gibi tahminlerinde yanılmadığını görürler.
Aynı şekilde çok iyi bir iz sürücü olan Dersu, izin hangi canlıya ait olduğunu bilmekle kalmıyor aynı zamanda izi bırakan canlının yaşını, cinsiyetini, herhangi bir rahatsızlığı olup olmadığını, izi bıraktığı zaman dilimini, bir olay yaşadıysa olayın niteliğini yine o izden anlayabilmektedir. Arsenyev, Dersu'nun izlerde gördüğünden çok daha azını kelimelere döküp kendisine aktardığını, aktarmadığı çok daha fazla şeyi bildiğini düşünür. Kendisine "kapitan" diyerek seslenen Dersu'nun varlığı Arsenyev'e çetin Tayga koşullarında yüz yüze gelebilecekleri sorunlara karşı büyük bir güven duygusu yaratmıştır.
Vladimir Arsenyev ile "orman adamı" Dersu 1902'den 1907'e kadar Ussuri taygalarında kilometrelerce yol almışlardı. Bu geziler her ikisini de çok iyi ve yakın dostlar haline getirdi. Keşif gezilerinin bittiği 1907'de Arsenyev gözleri artık eskisi kadar iyi görmeyen ve bu haliyle avcılık yaparak hayatta kalması neredeyse imkânsız hale gelen Dersu'yu Habarovsk'taki evinde birlikte yaşamaya davet etti. Kısa bir süre bu davete karşılık veren Dersu Kapitan'ına (Arsenyev) minnattar olmakla birlikte dört duvar arasında ikamete ve şehrin boğucu ortamına daha fazla tahammül edemeyerek evden ayrılmak ister. Arsenyev, Dersu'nun gitme isteğini üzüntüyle karşılar ancak ona engel olamayacağını anladığında tayga koşullarında iyi bir tüfeğin kıymetini bildiğinden kendi tüfeğini hediye ederek onu yolcu eder. 1908 baharında dostu "kapitan"a veda eden Dersu Primorsky Krai'de Amur bölgesine, kendi anayurdu olan Ussuri Nehri'nin kaynağına doğru yayan yola koyulur. Ancak Habarovsk yakınlarındaki Korfovski istasyonunun yakınlarında cinayete kurban gider. Dersu'nun orada gecenin soğuğuna karşı korunmak için ateş yakmış olduğu bilinmektedir. Arsenyev'in ifadesine göre öldürüldüğü tarih 13 Mart 1908'dir.
Günümüzde Dersu'nun öldürüldüğü yerden çok uzak olmayan bir yerde, Korfovski köyünde onun hatırasına granit bir kaya yerleştirilmiş, öğrenciler de çevresine çam ağaçları dikmişlerdir.
Dersu Hakkındaki Diğer Gerçekler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dersu Uzala Arsenyev'in günlüklerinde geçen gerçek bir kişi olmasına rağmen Dersu Uzala ve Ussuri bölgesi hakkında kitapta küçük kurgusal değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca Arsenyev'in 1921'de yayınladığı "According to the Ussuri region" ve 1923'teki "Dersu Uzala" kitapları Sovyet döneminde yayınlanması reddedilmiş ancak bazı çıkartmalar ve sansürle yayımlanması sağlanabilmiştir. Avrupa'da ün kazanan "In the wilds of the Ussuri region" kitabı da aynı şekilde üzerinde değişiklikler yapılarak yayımlanabilmiştir.
Dersu'nun gerçek adı Derchu Ojai'dır. Arsenyev'in kitabın ilk baskısındaki önsözde geçen notlar ve Arsenyev'in ilk eşi Anna Konstantinovni'nin sözleriyle bu gerçek doğrulanmıştır.
Gezi günlüklerine göre Arsenyev Dersu ile 1906'da Taduşi nehri yakınlarında 3 Ağustos'ta bir araya gelmişti, fakat kitapta ilk görüşmeleri LEF nehri yakınlarında 1902'de gerçekleşmiştir.
Kabarovk bölgesel müzesinin yöneticisi ve Habarovsk Pedagoji Enstitüsü Coğrafya Fakültesi dekanı Vsevolod Sysoev Dersu Uzala'nın etnik kimliğinin Nani değil Udegey olduğunu iddia etmiştir.
2007'de bir yayınevi bir öncüler Almanağı ile birlikte Arsenyev'in tüm eserlerini sansürsüz tam metin olarak altı cilt olarak yayınlamıştır. Bu külliyat içinde Arsenyev'in hiç basılmayan el yazmaları da yer almıştır. Metinlerde Tanrı'ya atıflar, yabancılar veya o dönemde negatif anlam kazanan küçük etnik gruplara ilişkin ifadeler, Sovyet rejimi öncesinde memurluk derecelerine ait sıfatlar olduğu gibi korunmuştur.
Filmlerde Dersu Uzala
[değiştir | kaynağı değiştir]Dersu Uzala ile ilgili kitabı bilen ünlü Japon yönetmen Akira Kurosava aynı adla yaptığı filmle Dersu Uzala tüm dünya çapında tanınır. Güç koşullar altında iki yıl çekimi süren filmin en iyi yabancı film Oscar'ını kazanması da bu tanınmada etkili olmuştur. Akiro Kurosawa'nın 1975'te çevirdiği film en tanınmışı olmakla birlikte ondan daha önce 1961 yapımı Ermeni Yönetmen Agasi Babayan tarafından yönetilen yine aynı adlı bir sinema filmi daha vardır.
Ayrıca Rusya Coğrafya Derneği'nin desteğiyle Alexander Sveshniko tarafından çekilen 2011 yapımı "Vladimir Arsenyev / Captain Taiga" adlı bir belgesel filminde de Dersu, Dersu Ramil Farzutdinov adıyla görülmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Viladimir Arsenyev - Dersu Uzala, Çev. Seda Cingay, Alter Yayıncılık, Ankara, 2000.
