Bizerte Krizi
| Bizerte Krizi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizerte'nin havadan görünümü (1961) | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Tunus |
 Fransa | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Habib Burgiba |
Charles de Gaulle | ||||||||
Bizerte Krizi (Arapça: أحداث بنزرت, Aḥdāth Bīzart, Fransızca: Crise de Bizerte), Temmuz 1961'de Tunus'un liman kenti Bizerte'yi Fransa'dan geri almak için başlattığı abluka nedeniyle Tunus ve Fransız kuvvetleri arasında yaşanan silahlı çatışma.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Tunus'un 1956'da Fransa'dan bağımsızlık ilanına rağmen Fransa, Akdeniz'de önemli bir konumda olan Bizerte kenti ve buradaki deniz üssünü, Cezayir Savaşı'ndaki operasyonlarında kullanmak amacıyla elinde tutmaya devam etmişti. Fransızlar şehrin ve üssün geleceği için müzakere yapılacağına dair Tunus'a söz vermelerine karşın bu sözü tutmakta isteksiz kalmaları ve üssü daha da genişletme kararı almaları Tunusluların tepkisini ekmekteydi. Buna ek olarak devam eden Cezayir Bağımsızlık Savaşı nedeniyle bozulmuş olan Tunus-Fransa ilişkilerindeki gerginlik, 8 Şubat 1958'de Fransız uçaklarının, Tunus'un Cezayir sınırındaki Sakiyet Sidi Yusuf köyünü bombalaması ve saldırıda 70'ten fazla kişinin yaşamını kaybetmesiyle zirveye çıktı.[1][2]
Saldırının ardından devlet başkanı Habib Burgiba, Fransız gemilerinin Tunus karasularına girişini tümden yasakladığını ilan etti ve Bizerte'yi Fransız kontrolünde tutan eski tarihli anlaşmanın iptali için hazırladığı kanun teklifini Meclis'ten geçirmeyi başardı.[3]
Çatışma
[değiştir | kaynağı değiştir]1961'de Tunus kuvvetleri Fransızları terk etmeye zorlamak için şehirdeki deniz üssünü kuşatarak abluka altına aldılar. Bunun dışında Tunuslular Tunus hava sahasını kullanmamaları için Fransızları uyardılar. Fransızlar buna misilleme olarak bir helikopterlerini gönderdiler. Tunus askerleri bu harekete uyarı ateşi açarak karşılık verdiler. Fransızlar ablukaya karşı güç gösterisinde bulunarak bölgeye paraşütçüleri gönderdiler.
Bununla birlikte, paraşütçülerle birlikte nakliye uçakları hava alanına indiğinde, Tunus birlikleri onları makineli tüfek ateşiyle meşgul etti. Buna karşılık, 105 mm obüslerle donanmış birliklerin desteklediği Fransız jetleri, Tunus barikatlarına saldırarak onları tamamen yok etti. Fransız tankları ve zırhlı araçları daha sonra Tunus topraklarına girdi ve Ferryville kasabasına ateş açarak 27 asker ve sivili öldürdü. Ertesi gün Fransızlar, Bizerte kasabasına geniş çaplı bir işgal başlattı. Tunusluların birkaç topçu mevzisi, Fransız uçakları tarafından atılan roketlerle imha edildi. Tanklar ve paraşütçüler güneyden şehre girerken, denizciler çıkarma gemilerinden limana baskın düzenledi. Üç Fransız kruvazörü açık denizde konumlandı. Tunuslu askerler, milisler[4] ve alelacele örgütlenen sivil gönüllüler, Fransızlarla yoğun sokak çatışmalarına girdiler, ancak çok üstün Fransız kuvvetleri tarafından geri püskürtüldüler. Fransızlar, 23 Temmuz 1961'de kasabayı ele geçirdi.
Başlangıçta Birleşmiş Milletler'in Fransızlara karşı herhangi bir somut eylemde bulunamaması Tunuslu yetkililerin tepkisini çekti.[5] Fransızlar, Cezayir Savaşı'nın sona ermesinin ardından nihayet 15 Ekim 1963'te Bizerte'yi Tunus'a teslim etti.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Urban, André Urban (2005). L'agression française contre Sakiet Sidi-Youssef : les faits et les suites (Fransızca). ISBN 2747590046.
- ^ "Ce jour-là : le 8 février 1958, l'armée française bombarde le village tunisien de Sakiet Sidi Youssef" (Fransızca). 5 Şubat 2007. 8 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ Çağılcı, İsmail. ""Modern Tunus'un kurucusu": Habib Burgiba". Gzt.com. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023.
- ^ "Answers - The Most Trusted Place for Answering Life's Questions". Answers.com (İngilizce). 31 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2019.
- ^ Brady, Thomas F. (31 Temmuz 1961). "Tunisians Bitter Over U.N. Failure On Bizerte Crisis; Say Council Is 'Incapable' of Concrete Decisions - Assembly Call Expected". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 16 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2019.
