Altay (il)
| Altay İli ئالتاي ۋىلايىت, 阿勒泰地区/阿勒泰地區 | |
|---|---|
 | |
.png) Altay ilinin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki konumu (sarı) | |
| Ülke |  Çin |
| Özerk il | İli Kazak Özerk İli |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 118.015 km² |
| Nüfus (2000) | |
| • Toplam | 561.667 |
| Zaman dilimi | +8 |
| • Yaz (YSU) | UTC |
| Posta kodu | 836500[1] |
| Alan kodu | 0906 |
Altay İli (Uygurca: ئالتاي ۋىلايىت Altay Vilayiti, Çince: 阿勒泰地区/阿勒泰地區, Pinyin: Ālètài Dìqū), Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, İli Kazak Özerk İli toprakları içinde bir ildir.
Konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Altay İli, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, (batıdan doğuya doğru) Kazakistan, Rusya ve Moğolistan'la sınırı, onlardan Altay dağ zinciri ayırır, güneybatısında Tarbagatay İli ve güneyinde Sanci Hui Özerk İli ile sınırdır.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]İklim yüksekliğe göre değişken: Yüksek bölgelerde ve alçak bölgelerde çok farklılık vardır. Ortalama yıllık sıcaklık Altay şehri için, en soğuk kış ayı için ortalama -16,1 °C ve en sıcak yaz ayı için ortalama +21,9 °C'dir. En sıcak ay için, yıllık bir 4,3 °C ortalamasıyla (sayılar 1991 yılında toplanan kayıtlardan alınmıştır) ve yıllık yağış orada 184,3 mililitre olur (sayılar 1990 yılında toplanan kayıtlardan alınmıştır).
İdari bölümler
[değiştir | kaynağı değiştir]Altay İli'indeki şehir ve beldeler:
- Altay (şehir)- 阿勒泰市 Ālètài Shì ;
- Çinggil İlçesi - 清河县 Qīnghé Xiàn ;
- Jeminay İlçesi - 吉木乃县 Jímùnǎi Xiàn;
- Koktokay İlçesi - 富蕴县 Fùyùn Xiàn ;
- Burçin İlçesi - 布尔津县 Bù'ěrjīn Xiàn ;
- Burultokay İlçesi - 福海县 Fúhǎi Xiàn ;
- Kaba İlçesi - 哈巴河县 Hābāhé Xiàn :
Etnik yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Altay İlinde yaşayan 2000 yılı sayımına göre Uluslar;
| Etnik grup | Nüfus | Oran (%) |
|---|---|---|
| Kazak | 288.612 | 51,38% |
| Han | 229.894 | 40,93% |
| Hui | 22.166 | 3,95% |
| Uygur | 10.068 | 1,79% |
| Moğol | 5.486 | 0,98% |
| Dongxiang | 1.724 | 0,31% |
| Tatar | 1.236 | 0,22% |
| diğerleri | 2.481 | 0,44% |
1956 yılında Çinli Türk dilbilimcisi Geng Shimin Burçin ve Kaba İlçeleri ilgili bir metin yazar. O zamandan sonra ve 1980'li yılların sonlarında, dilbilimsel kapsamlı alan çalışması bu bölgede uygulanır. Bir alan araştırmacısı olan, Talant Mawkanuli, Larry V. Clark ve György Kara, Bloomington, gözetimi altında bir doctoral sesbilim ve şekilbilim "Jungar Tuva" ismindeki savında, Kanas Gölü etrafında sayıları 2.000'den daha az olan kişiler tarafından Tuvaca konuşulduğunu yazmıştır (1998).
Kazakistan sınırı yakınında kuzey Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, eski Sovyetler birliğinde ve Moğolistan'da Tuvaca veya Tuva Türkçesi konuşanlar bulunur. Kazaklara komşu olan bu dili konuşanların diline Diwa, Soyan, vb. denilir ve kök mončaq diye söylerler, "mavi boncuk" (karşıtı Gök Monjaq) olarak tanımlanır. Onlar Junggar Altay Özerk bölgesinde yaşarlar, etkin olarak Burçin İlçesi'nde Kom (Khom) ve Kanas (Khanas) köylerinde ve Kaba İlçesindeki Aq Khawa 'da, onlar bu bölgeye kendi deyimleriyle dört ken, yani "dört nehir" derler.[2]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]1959 yılında Sincan Üretim ve İnşaat Kolordusu (XPCC, Çince: basit 新疆生产建设兵团; geleneksel: 新疆生產建設兵團; Pinyin: Xīnjiāng Shēngchǎn Jiànshè Bīngtuán), denilen onuncu tarımsal bölümü burada kurulmuş ve Beitun'dan yönetilir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
- ^ Lars Johanson, Discoveries on the Turkic Linguistic Map, Svenska Forskningsinstituteti Istanbul Stockholm 2001
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Altay'dan Fotograflar (İngilizce)
- Historical Weather: ALTAY, China 8 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
