Çiğ et diyeti
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Şubat 2012) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Çiğ et diyeti evcil köpek ve kedileri pişmemiş et, yenilebilir kemik ve organlarla beslemeyi esas alan bir diyet çeşididir.
Çiğ et diyetini destekleyenler, vahşi doğada milyonlarca yıllık evrim testinden geçerek oluşan bu doğal beslenme modelinin hayvanlar için en uygunu olduğuna inanmaktadırlar. Dengeli bir çiğ et diyetinin evcil hayvanları daha sağlıklı tüyler ve daha temiz dişlere kavuşturduğuna, ağız kokusunu önlediğine, hayvanın dışkısının miktar ve kokusunda azalma sağladığına inanan çiğ beslenme taraftarları, evcil hayvanlarını doğa kanunları doğrultusunda beslemekte, hayvanın sağlığına zarar verdiğini düşündükleri ticari mamalara karşı çıkmaktadırlar.
Çiğ et rejimini destekleyici deneylerin sayısı fazla değildir. Çiğ et yanlıları, bu durumun ticari mama üreticileri ve bu sektörden kazanç sağlayan veterinerlerin isteksizliğinden kaynaklandığını düşünmektedirler.
Temel Bilgi
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğal Diyet
[değiştir | kaynağı değiştir]
Çiğ Beslenme taraftarı Dr. Ian Billinghurst (“Barf Rejimi” ve Global Barf Dağıtım Ağı'nın sahibi) kitabında, köpeklerin milyonlarca yıl boyunca çiğ etle beslendiğini, evrimlerinin bu yönde gerçekleştiğini ve çiğ etin onlar için en uygun besin olduğunu öne sürer. İşlem görmüş yiyeceklerin, uzun evrimleşme süresi boyunca köpeğin yemeye programlandığı besinlerden olmadığını açıklar ve köpeğin vahşi atalarının yediği yiyeceklerin, köpeğin doğasına biyolojik açıdan daha uygun olduğu sonucuna varır.[1]
Çiğ diyet savunucuları, günümüz hayvanat bahçelerinin bazılarında uygulanan, etobur hayvanları çiğ et ve kemik ve hatta bütün bir hayvan ölüsüyle besleme metoduna da dikkat çekerler.[1][2] Folsom Hayvanat Bahçesi'nin yöneticisi “Sağduyumuz bize, bir etobura vereceğimiz en yararlı besinin, doğal avları olan hayvanın ölüsü olduğunu söylüyor” açıklamasında bulunmuştur.[3]
Ticari Mama Karşıtlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ticari hayvan maması üretiminde kullanılan son derece yüksek ısı, vitaminler, mineraller ve enzimler gibi besleyici pek çok maddeyi yok etmektedir.[4] Fareler üzerinde yapılan testler, kedi mamasındaki amino asitlerin sindirilebilme oranının, ısıtma işlemi yüzünden gözle görülür oranda değiştiğini kanıtlamıştır.[5] Mama üreticileri ısı işleminden sonra besin değeri azalan maddeleri desteklemek adına eklemeler yapmak zorundadırlar. Çiğ beslenmeyi destekleyenler, bu ek besin maddelerinin, hayvanların organizmalarına çiğ ete kıyasla gereken katkıyı yapmadığını ve çiğ ette bulunan besin değerlerinin bu eklemelerle elde edilemeyeceğini belirtirler. Aynı mantıkla evde pişirilmiş besinlere de karşı çıkarlar.
Ticari hayvan besinleri ve özellikle kuru mamaların çoğu zaman büyük miktarda hububat içermesi, çiğ et taraftarlarının bu yiyeceklerin kedi ve köpekler için uygun olmadığını düşünmelerine yol açmaktadır. Özellikle kedilerin tamamen etobur olduğu gerçeğini göz önünde bulunduran çiğ beslenme yanlıları, çiğ et bazlı bir diyetin, kedilerin köpeklere oranla hububat sindirimine daha da az yatkın bünyeleri açısından son derece faydalı olduğuna inanmaktadır. Kuru kedi mamasındaki proteinleri konu alan araştırmalar, et bazlı proteinlerin mısır bazlı proteinlere oranla sindirilebilirliğinin daha yüksek olduğunu kanıtlamıştır.[6]
Çiğ beslenmeyi destekleyen veteriner Dr. Tom Lonsdale, konserveler ve kuru mamalardaki kaba öğütülmüş hububatın hayvanların dişlerine yapışarak bakteri üremesine, diş eti ağrısına, ağız kokusuna ve vücudun tamamını etkileyen bakteryel zehirlerin oluşmasına yol açtığını açıklamıştır. Lonsdale ayrıca köpeklerin hububat ve bitkisel maddelerin sindirimi için gereken enzimlerden yoksun olduğunu belirtmiş, yüksek ısıda pişirilmiş hububatın nişasta, protein ve yağları doğal hallerinden uzaklaştırarak, değişken seviyelerde zehirli ya da denatüre hale getirebileceği konusunda uyarıda bulunmuştur. Lonsdale yeterince sindirilememiş hububatın alt bağırsakta toksin üreten bakteri oluşumunu desteklediğini, bunun sonucunda da toksik maddelerin bağırsak duvarından geçmek suretiyle kana karışarak diğer organlara zarar verdiğini söyler.[7]
Çiğ Et Diyeti Çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Çiğ rejim çeşitleri konusunda farklı önermeler bulunmaktadır. Köpeklerin etobur mu yoksa her besini yiyebilen bir canlı mı olduğu sorusu üzerinde fikir birliği sağlanamamıştır. Ayrıca kedi ve köpeklerin bitki kaynaklı besinlere ihtiyaç duyup duymadığı, eğer ihtiyaç duyuyorlarsa bu maddelerin diyet içerisinde hangi oranlarda bulunması gerektiği, evcil hayvanlara bütün kemik yedirmenin güvenli olup olmadığı gibi konular da çiğ beslenme taraftarları tarafından masaya yatırılmıştır. Önerilen beslenme şekilleri, sebze ve tahıl da içeren diyetlerden sadece et ve sakatat ihtiva eden ya da Michelle T. Bernard tarafından önerilen "Et ve Kemik rejimi" gibi daha minimalist yaklaşımlara kadar uzanan geniş bir yelpazeye yayılmaktadır.[8]
Barf
[değiştir | kaynağı değiştir]"BARF" rejimi, İngilizce "Biologically Appropriate Raw Food" (Biyolojik açıdan uygun çiğ besin) ya da "Bones And Raw Food" (Kemik ve çiğ Besin) terimlerinin kısaltması olup Billinghurst tarafından tasarlanmıştır. Tipik bir BARF diyeti %60-80 oranında çiğ et ve kemikten oluşmakta, (kemiklerin etrafında %50 oranında et bulunması koşuluyla, örneğin tavuk boynu, sırtı, kanadı[9]) geri kalan %20-40 ise sebze, meyve, diğer etler, sakatat, yumurta ve süt ürünleriyle tamamlanmaktadır. Bu kısaltma, diyeti kendi köpekleri üzerinde deneyen ve Dr. Billinghurst'le evcil hayvanların beslenme şekli konusunda aynı fikri paylaşan Debra Tripp tarafından önerilmiştir.
Av Modeli
[değiştir | kaynağı değiştir]"Av modeli" rejimi bir hayvanın beslenmesinde, o hayvanın doğadaki avının boyutlarını esas alır. Bu rejimde sakatat, baş, deri, kas, kan, kemik, mide ve içerdikleri, hatta az miktarda tüy, kürk veya balık pulu bulunur. Genellikle bu rejim, %80 et (ve yürek gibi yüksek miktarda et içeren organlar) %10 kemik ve yarısı ciğer olmak üzere %10 organ oranlarını uygun görür. Av modeli savunucuları köpeğin her türlü besini yiyebilen bir canlı, kedinin ise %100 etobur olduğuna inanır ve bu sebeple bu hayvanların diyetlerinde et, kemik ve organlar dışında herhangi bir ek besine ihtiyaç olmadığını öne sürerler. Av modelini takip edenler hayvanlarını beslemede farklı kaynaklardan elde edilen etler kullanırlar.
Genellikle av modelinde ek besine rastlanmaz ama bu modelin takipçilerinden bazıları ticari amaçla yetiştirilen ve tahılla beslenen çiftlik hayvanlarında görülen omega-3 yağ asidi eksikliğini tamamlamak adına diyete balık yağı eklerler.[10]
Besinsel Denge
[değiştir | kaynağı değiştir]Çiğ etle besleme, besin oranları özenle hesaplanmış modellerden sadece et ve kasap artıkları içeren diyetlere kadar geniş bir alanı kapsadığı için, bir çiğ diyetin besinsel değeri takip edilen modele bağlı olarak değişebilir.
Çiğ etle besleme taraftarları, her öğünün tamamen dengeli olması gerektiğini düşünmemekte, besinsel dengenin tavuk, hindi, kuzu, büyükbaş hayvanlar, domuz, balık, tavşan hatta av hayvanları gibi pek çok farklı canlıdan elde edilen çeşitli et, yağ, kemik ve organlarla zaman içerisinde kolaylıkla elde edilebileceğine inanmaktadırlar. Çiğ rejimleri uygulayanlar, hayvanların insanlardan daha karmaşık besinsel ihtiyaçları olmadığını ve belirli bir süreç boyunca çeşitli bileşenlerle beslenen hayvanların, bünyelerine uygun dengeli bir beslenme rutinine kavuşacaklarını öne sürmektedirler.
Diş ve Kemik Sağlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Çiğ et diyeti taraftarları çiğ kemikle beslenen hayvanların ağız sağlığında gözle görülür bir ilerleme olduğunu, çiğneme esnasında hayvanın dişi ile yediği kemik arasında oluşan aşınmanın diş plağını temizlediğini, kıkırdak, lifler ve tendonların doğal bir diş macunu görevi üstlendiğini belirtmektedirler.[11] Çiğneme ve parçalama işlemi aynı zamanda çeneyi, boynu ve omuz kaslarını güçlendirmekte, sindirim sıvısının aktif halde kalmasını sağlamakta ve nörolojik sistem ve bağışıklık sistemini kuvvetlendirmektedir.[12] Öğütülmüş kemik yanlıları, kas çiğnenmesinin dişleri temiz tutmak için yeterli olduğunu öne sürmektedirler.
Bakteri, Virüs ve Parazitler
[değiştir | kaynağı değiştir]Çiğ et rejiminin savunucuları bakteri riskinin abartıldığını ve kedi ve köpeklerdeki mide enzimleri ve kısa bağırsak yapısının zararlı bakterilerle baş etmede yeterli olduğunu düşünmektedirler.[13][14] Örneğin, bozuk ticari köpek mamasından bulaşan bir salmonella salgını sırasında 62 insanda enfeksiyona rastlanırken bozuk mamayı yiyen hayvanlarda hiçbir belirti saptanmamıştır.[15]
Güvenilir kaynaklardan kaliteli et elde etme ve eti buzlukta saklayıp dışarıda fazla bekletmeme bakteri azalmasına yardımcı olabilir. Çiğ ette yararlı parazitler de bulunmaktadır ve ticari mamaların yapım aşamasında bu yararlı parazitler de bakterilerle birlikte yok olmaktadırlar. Kimi çiğ diyet rejimleri, etleri dondurmayı ve bu sayede parazit oluşum potansiyelinin büyük miktarda önüne geçmeyi önerir.
Veteriner Hekimlerin görüşleri
[değiştir | kaynağı değiştir]American Veterinary Medical Association, British Veterinary Association ve Canadian Veterinary Medical Association gibi veteriner birlikleri bu konuda bilimsel veriler olmadığı için hayvanlara çiğ et verilmesinden doğabilecek hayvan ve halk sağlığı riskleri konusunda hayvan sahiplerini uyarmaktadırlar.[16][17]
Fikir ayrılıkları
[değiştir | kaynağı değiştir]Çiğ et savunucuları, veterinerlerin, mama üreten şirketlerden gelen finansal kaynaklar sayesinde yaşamını sürdüren meslek birlikleri ve üniversite fakülteleri tarafından etki altında bırakıldığına inanmaktadırlar.[18] Örneğin, Science Diet markasının yaratıcısı ve reçeteyle dağıtılan diğer pek çok yiyeceğin baş üreticisi Hill's Pet Nutrition, Amerikan Veterinerler Birliği'nin en büyük sponsorudur.[19] Başka bir önerme ise veterinerlerin genel olarak beslenme ve özellikle de çiğ et diyeti konusunda yeterince bilgiye sahip olmadığıdır.[20] Veterinerlik eğitimi alan öğrenciler sık sık, sponsorluğu ticari mama üreticileri tarafından yapılan besin eğitimlerine tabi tutulurlar.[21] The Wall Street Journal, Hill's şirketinin Amerika Birleşik Devletleri'nde eğitim veren 27 Veterinerlik Bölümünün her birinde besin konusunda yapılan araştırmalara ve özel eğitimlere yüz binlerce dolar harcadığını ve veterinerlerin Science Diet ve muayenehanelerinden satılan diğer ticari mamalardan %40'a varan oranda komisyon aldıklarını yazmıştır.[22] Çiğ et taraftarları sözü geçen çıkar çatışmasından ötürü veterinerlerin sattıkları ticari mamaları savunmada öne sürdükleri argümanlara şüpheyle yaklaşmaktadırlar.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b (İngilizce)The BARF Philosophy 17 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ian Billinghurst
- ^ Lonsdale (2005) p. 18
- ^ (İngilizce)Supplemental Carcass Feeding for Zoo Carnivores[ölü/kırık bağlantı] Lee Houts, Curator, Folsom City Zoo, California. THE SHAPE OF ENRICHMENT Volume 8, No. 1 February 1999
- ^ (İngilizce)Morris, Audrey (2004). "Effect of Processing on Nutrient Content of Foods" (PDF). Cajanus. 37 (3). ss. 160-4. 15 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ekim 2006.
- ^ (İngilizce)Hendriks, W.H. (1999). "Heat Processing Changes the Protein Quality of Canned Cat Foods as Measured with a Rat Bioassay" (PDF). J. Anim. Sci. 77 (3). ss. 669-76. PMID 10229363. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2007.
- ^ (İngilizce)Funaba M, Oka Y, Kobayashi S; ve diğerleri. (Ekim 2005). "Evaluation of meat meal, chicken meal, and corn gluten meal as dietary sources of protein in dry cat food". Can J Vet Res. 69 (4). ss. 299-304. PMC 1250243 $2. PMID 16479729.
- ^ Lonsdale (2005) p. 66
- ^ http://www.blakkatz.com/recipes.pdf 20 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Recipe With Bone, Michelle T. Bernard, Raising Cats Naturally
- ^ A Homemade Dog Food Diet 1 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mary Straus, Whole Dog Journal
- ^ Understanding Omega-3s 16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Katherine Tallmadge, March 24, 2004. The Washington Post
- ^ (İngilizce)Trends in Home-Prepared Diets for Pets 4 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. C. J. Puotinen, Wise Traditions in Food, Farming and the Healing Arts, 2001
- ^ (İngilizce)Lonsdale (2005) p. 13
- ^ (İngilizce)It's Rah-Rah-Rah for Raw Denise Flaim. May 30, 2000. Newsday
- ^ The Encyclopedia of Natural Pet Care 7 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. C. J. Puotinen, 2000. P.71. McGraw-Hill Professional. ISBN 0-658-00996-6
- ^ "Salmonella Salgını Araştırması". Centers for Disease Control and Prevention. 15 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2007.
- ^ Joffe DJ, Schlesinger DP (June 2002). Preliminary assessment of the risk of Salmonella infection in dogs fed raw chicken diets Can Vet J. 43 (6): 441–2. PMC 339295. PMID 12058569.
- ^ The beef over pet food 20 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mieszkowski, Katharine. Erişim: 26 Şubat 2012.
- ^ (İngilizce)[Natural Remedies For Dogs And Cats] p.18-19. C. J. Puotinen, 1999. McGraw-Hill Professional. ISBN 0-87983-827-2
- ^ (İngilizce)Convention sponsors: partners in practice 17 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Susan C. Kahler, JAVMA online, April 1, 2004
- ^ More Salmonella Is Reported in Chickens 24 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Marian Burros, The New York Times
- ^ (İngilizce)Who We Are 29 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hill's Pet Nutrition, Inc. Company Overview
- ^ (İngilizce)Why Vets Recommend 'Designer' Chow 20 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tara Parker-Pope, The Wall Street Journal, November 3, 1997
Okuma Listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Billinghurst, Ian (1993). Give Your Dog a Bone: The Practical Commonsense Way to Feed Dogs for a Healthy Life. Lithgow, N.S.W.: I. Billinghurst. s. 320. ISBN 978-0646160283.
- Lonsdale, Tom (2001). Raw Meaty Bones Promote Health. Dogwise Publishing. s. 389. ISBN 978-0646396248.
- Billinghurst, Ian (2001). The BARF Diet: Raw Feeding for Dogs and Cats Using Evolutionary Principles. N.S.W. Australia: Ian Billinghurst. ISBN 978-0958592512.
- Lonsdale, Tom (2005). [http://www.ukrmb.co.uk/images/ww.pdf Work Wonders: Feed Your Dog Raw Meaty Bones]. Dogwise Publishing. s. 118. ISBN 978-0975717400.
|başlık=dış bağlantı (yardım)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Makaleler
[değiştir | kaynağı değiştir]- The beef over pet food15 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Salon.com, January 2006
- Bones of contention23 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dogs Today Magazine, September 2006
- BARF: Bones And Raw Food10 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Overview of the BARF diet and issues.
- Should Your Dog Eat BARF?1 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. VetCentric.com
- Raw vs. BARF: Waging an Imaginary War14 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. On the perceived differences between BARF and raw feeding
- Her Great Danes Eat It Raw4 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. San Francisco Chronicle SFGate.com, September 2003
- Step by step guide to improving your dogs healthy though the Raw Food Diet Bestdogfooddiets.com
- Benefits of Raw Pet Food Diets8 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BackToBasicsRawPetFood.com
Çiğ Beslenme Savunucuları
[değiştir | kaynağı değiştir]- rawlearning.com8 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Jane Anderson'un çiğ beslenme üzerine sitesi.(İngilizce)
- rawfed.com11 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çiğ beslenme konusundaki mitler.(İngilizce)
- CatInfo.org14 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Veteriner Dr. Lisa Pierson'un kedi beslenmesi ve sağlığı üzerine sitesi.(İngilizce)
- [1]13 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Veteriner Dr. Tom Londsdale'in çiğ beslenme yanlısı sitesi
Eleştiri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Martin AN (Haziran 2005). "How safe is a raw diet? Not very—and the facts are chilling: Ann Martin has spent her career taking on the pet-health establishment". Better Nutrition. 10 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2010.
- Raw Meat: A Dangerous Fad From Second Chance Ranch
- Rollin BE (Haziran 2003). "An ethicist's commentary on the "raw diet"". Can Vet J. 44 (6). s. 450. PMC 340159 $2. PMID 12839239.