Yusuf Hikmet Bayur

Yusuf Hikmet Bayur
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
Görev süresi 27 Ekim 1933 - 8 Temmuz 1934
Başkan	Mustafa Kemal Atatürk
Başbakan	İsmet İnönü
Yerine geldiği	Refik Saydam
Yerine gelen	Zeynel Abidin Özmen
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
Görev süresi 27 Mart 1932 - 21 Ekim 1933
Başkan	Mustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiği	Tevfik Bıyıklıoğlu
Yerine gelen	Ruşen Eşref Ünaydın
Görev süresi 20 Kasım 1927 - 4 Kasım 1928
Başkan	Mustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiği	Tevfik Bıyıklıoğlu
Yerine gelen	Tevfik Bıyıklıoğlu
Türkiye'nin Afganistan Büyükelçisi
Görev süresi 1928-1931
Yerine geldiği	Ömer Fahreddin Türkkan
Yerine gelen	Memduh Şevket Esendal
Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi
Görev süresi 1925-1927
Yerine gelen	İnayetullah Cemal Özkaya
Kişisel bilgiler
Doğum	Yusuf Hikmet 1891 İstanbul
Ölüm	6 Mart 1980 (89 yaşında) İstanbul
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi, Millet Partisi
İlişkiler	Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa
Bitirdiği okul	Galatasaray Lisesi, Sorbonne Üniversitesi
Mesleği	Bürokrat, Diplomat, Siyasetçi

Yusuf Hikmet Bayur (1891, İstanbul - 6 Mart 1980, İstanbul), Türk siyasetçi ve tarihçi. Türk devrim tarihi konusundaki çalışmalarıyla tanınmıştır. 1933–1934 yılları arasında İsmet İnönü tarafından kurulan hükümette Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı olarak yer almıştır. Bu görevinden önce 1932–1933 ve 1927–1928 yılları arasında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevini sürdürmüştür. 1925–1927 yılları arasında Yugoslavya, 1928–1931 yılları arasında ise Afganistan Büyükelçisi olmuştur.

1935, 1939 ve 1943 Türkiye genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili olarak meclise girmiştir. 1946'da CHP'den ayrılmıştır ve siyasî yaşamını CHP'nin muhalifi olarak sürdürmüştür. Millet Partisi'nin kurucu üyeleri arasında yer almıştır. 1952 yılında bu partiden ayrılmıştır ve Demokrat Parti'ye katılarak 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den (DP) bağımsız Manisa milletvekili olarak meclise girmiştir. 1960 Darbesi'nden sonra 4 yıl 2 ay hapis cezasına hüküm giymiştir fakat 1963 affıyla özgürlüğüne kavuşmuştur. 6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da ölmüştür.

Yaşamı

Son Osmanlı sadrazamlarından Kıbrıslı Kâmil Paşa'nın torunudur. Mekteb-i Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) bitirdi. Yükseköğrenimini Fransa'da, Paris Üniversitesi Fen Fakültesi'nde tamamlayarak Türkiye'ye döndü ve bir süre Mekteb-i Sultani'de öğretmenlik yaptı (1914-20). Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlarında Anadolu'ya geçerek Salihli cephesinde Kuvâ-yi Milliye'ye katıldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) açılmasından sonra, 1 Ekim 1920'de Dışişleri Bakanlığı siyasî işler genel müdürü oldu (1920-22). Londra ve Lozan konferanslarında Türk kuruluna danışmanlık etti. 1923'te Londra büyükelçiliği danışmanlığına, 1925'te siyasal temsilci olarak Belgrad ortaelçiliğine atandı. 1927'de Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği, 1928'de Kabil büyükelçiliği, 1932'de ikinci kez Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine getirildi.

1933 ara seçimlerinde Manisa milletvekili seçildi ve Ekim 1933-Temmuz 1934 arasında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı görevini üstlendi. 1933 Üniversite Reformu'yla bütün üniversite ve yüksekokullara zorunlu ders olarak konulan Türk inkılap tarihini okutmakla görevlendirildi. Daha sonra Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde Hint tarihi ordinaryüs profesörü oldu. 1942'de emekli oldu.

1935, 1939 ve 1943 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili seçildi. 1946'da CHP'den ayrıldı. Siyasi yaşamını CHP'nin muhalifi olarak sürdürürken, Mareşal Fevzi Çakmak ile birlikte Millet Partisi'nin (MP) kurucu üyeleri arasında yer aldı (Temmuz 1948). MP'nin iki yıl genel başkanlığını (1948-50) yaptı, bu partinin yayın organı olan Kudret gazetesinin de başyazarlığını yaptı. 1952'de partiden ayrıldı. 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den (DP) bağımsız Manisa milletvekili seçildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra DP'lilerle Yassıada'da yargılanıp dört yıl iki ay hapis cezasına hüküm giydi. 1963 affıyla özgürlüğüne kavuştuktan sonra siyasal yaşamdan çekilerek yalnız tarih alanındaki çalışmalarına bağlandı.

6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da yaşamını kaybetti.

Başlıca yapıtları aşağıdaki gibidir:

• Türkiye Devleti'nin Dış Siyasası (1934)
• Türk İnkılabı Tarihi (1940-67, 10 kitap, 3 cilt)
• Hindistan Tarihi (1946-50, 3 cilt)
• Atatürk, Hayatı ve Eseri (1963)
• XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri (1974)

Konuyla ilgili yayınlar

• Kolektif yazarlar (1985). Ord. Prof. Yusuf Hikmet Bayur’a Armağan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. 
• Ada, Turhan; Çeçen, Seyithan (Mayıs-Haziran 2019). "Çok Partili Siyasal Hayata Geçişte Yusuf Hikmet Bayur'un Önemi". Türk Dünyası Araştırmaları. Cilt 122. s. 160. </ref>

Siyasi görevi
Önce gelen: Refik Saydam	Türkiye Millî Eğitim Bakanı 27 Ekim 1933 - 8 Temmuz 1934	Sonra gelen: Zeynel Abidin Özmen
Hükûmet görevi
Önce gelen: Tevfik Bıyıklıoğlu	Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri 27 Mart 1932 - 21 Ekim 1933	Sonra gelen: Ruşen Eşref Ünaydın
Önce gelen: Tevfik Bıyıklıoğlu	Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri 20 Kasım 1927 - 4 Kasım 1928	Sonra gelen: Tevfik Bıyıklıoğlu
Diplomatik görevi
Önce gelen: Ömer Fahreddin Türkkan	Türkiye'nin Afganistan Büyükelçisi 1928-1931	Sonra gelen: Memduh Şevket Esendal
Önce gelen: Yeni makam	Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi 1926-1928	Sonra gelen: İnayetullah Cemal Özkaya