Sincap: Revizyonlar arasındaki fark

Sincap
Yaşadığı dönem aralığı: 37,8-0 myö
Üst Eosen-Günümüz^[1]
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Sincap; Yaşadığı dönem aralığı: 37,8-0 myö; Üst Eosen-Günümüz PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Anadolu sincabı (Sciurus anomalus)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Rodentia
Alt takım:	Sciuromorpha
Familya:	Sciuridae; Fischer de Waldheim, 1817
Alt familyalar ve oymaklar
	Alt familya Ratufinae; Alt familya Sciurillinae; Alt familya Sciurinae Oymak Sciurini; Oymak Pteromyini; ; Alt familya Callosciurinae; Alt familya Xerinae Oymak Xerini; Oymak Protoxerini; Oymak Marmotini; ;

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

11.25, 21 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Sincap, sincapgiller (Latince: Sciuridae) familyasından uzun kuyruk tüyleri ile dikkat çeken kemirici memelilerin ortak adıdır. Anadolu'nun çeşitli yörelerinde "çekelez" ya da "tiyin" olarak da bilinir.

Özellikleri

Vücudunun üst kısmı açık sarıdan kırmızımsı kahverengine ve siyaha kadar değişir. Alt tarafı tamamen beyazdır. Omurgalı hayvanlardandır. Kışın, kıl uçlarında siyah pigment miktarı artar. Bu nedenle kırmızı renkte olanlar, kışın daha koyu görünür. Kuyruktaki tüyler uzundur ve kuyruklarını kıvırıp sırtlarına değdirebilirler. Gözleri iri ve parlaktır. Kulakların ucunda (kışın daha fazla) tüy demeti bulunur. Arka ayakları daha uzun ve daha güçlüdür. Boyları 18-25 cm, kuyrukları 14–20 santimetredir. Ağırlığı 15-51 gramdır. Gebelik süresi 30-40 gün olmakla birlikte yavru sayısı 3 ile 7 arasında değişir. Yaşam süresi yaklaşık 10 yıl olan bu memeliler, çoğunlukla ağaçlarda yaşar ve otoburdur.

Yaşam alanı

Ormanlık ve ağaçlık bölgeler, parklar ve korularda yaşarlar. Kış uykusuna yatmazlar ancak soğuk havalarda birkaç gün süren uyuşukluk dönemleri olur. Çiftleşme dönemi dışında yalnız yaşarlar. Çok iyi tırmanır ve sıçrarlar, hemen hemen bütün zamanlarını ağaçların üzerinde geçirirler. Ağaç gövdesinde baş aşağı ve baş yukarı hızla inip çıkabilirler. Gündüzleri sabah ve ikindi vaktinde daha hareketlidir. 0-3 aylıkken eve alınan sincaplar evcilleştirilebilir. Evcilleştiklerinde oldukça hareketli ev arkadaşları olabilmektedirler.

Yaşadıkları Yerler

Akdeniz adaları ve İzlanda hariç tüm Avrupa’dan, Japonya’ya kadar dağılmıştır. Türkiye’de Marmara bölgesinde İstanbul daki ormanlık alanlarda Balıkesir, Ören‘de, Batı Karadeniz bölgesinde, Trakya'da, Doğu Karadeniz bölgesi'nde Trabzon, Kuzeydoğu Anadolu’da (Kars civarı), Toros Dağları'nda yaşar. Ceviz ve meşe ağaçlarını çoğaltabilmek amacı ile son yıllarda Kayseri civarında dağıtılan sincaplar yaşama alanı bulmakta ve ağaçlandırma ya katkı sağlamaktadır.

Üreme

Çürümekte olan dallardan 30–40 cm çapında, ağaçların tepe kısmında ya da köke yakın büyük dalların ayrıldığı çatallarda ya da ağaçkakanların açtıkları deliklerdeki oyuklarda, küre şeklinde yuva yaparlar. Yuva ağzının altta olması nedeniyle kuş yuvalarından rahatlıkla ayırdedilebilir. Yuvanın içini yosun ve otla döşerler. Bir yerleşim bölgesinde aynı hayvan birden çok yuva yapar ve kullanır. Yılda 1-2 kere, 2-7 yavru doğururlar. (Ancak bir yılda 40 yavru doğuranları da görülmüştür.) Anne yuvadan ayrılırken yuvanın ağzını ve yavrularını otlarla örter. Ortalama ömrü 7 yıldır.

Beslenme

İğne yapraklı ağaçların tohumlarını dişleri ile kozalakları ısırarak serbest bırakırlar. Meşe palamutları, ceviz, badem, fındık, tomurcuklar, mantarlar, taze ağaç kabukları, böcekler, salyangozlar ve kuş yavruları ile beslenirler. Tohumları ve kabuklu yemişleri tek tek toprağa gömerek saklarlar veya kovuklarda depolarlar. porsuk ağacının tohumları insanlar için zehirli olmasına karşın sincaplarca çok sevilir.

Sincaplar sakladıkları tohumların bir kısmını bulamazlar. Toprak altında unutulan bu tohumlar, yeni ağaç fidanlarının yetişebilmesine yardımcı olur.

Diğer

Sincaplar, postları için avlanırlar ve (yasak olmasına karşın) avlanma nedeniyle Türkiye’de sayıları hızla azalmaktadır. Kırmızı listede soyları tehlikede olmayan hayvanların yer aldığı nt statüsündedir. Ancak Türkiye’deki durumları daha hassastır. Gündüz yırtıcıları tarafından da avlanmaları sayılarındaki azalmayı desteklemektedir. Kızıl sincaplar, yayılmacı türlerle rekabet edemeyebilir. Örneğin İngiltere’de yerli tür olmasına karşın sonradan Büyük Britanya adasına getirilen boz sincap tarafından yaşama alanının işgali nedeniyle rekabet edememiş ve sayıları giderek azalmıştır.

Sınıflandırma

Callospermophilus lateralis türü bir yer sincabı.

Sibirya çizgili sincabı *(Tamias sibiricus)*

Sincapgiller familyası 5 alt familya, 51 cins ve 278 türe ayrılır.

Familya Sciuridae
- Alt familya Ratufinae
  - Ratufa (dev sincaplar)
- Alt familya Sciurillinae
  - Sciurillus
- Alt familya Sciurinae
  - Oymak Sciurini
    - Microsciurus
    - Rheithrosciurus
    - Sciurus
    - Syntheosciurus
    - Tamiasciurus (Amerika kızıl sincapları)
  - Oymak Pteromyini
    - Aeretes
    - Aeromys
    - Belomys
    - Biswamoyopterus
    - Eoglaucomys
    - Eupetaurus
    - Glaucomys
    - Hylopetes
    - Iomys
    - Petaurillus
    - Petaurista
    - Petinomys
    - Pteromys
    - Pteromyscus
    - Trogopterus
- Alt familya Callosciurinae
  - Callosciurus (Doğu ağaç sincapları)
  - Dremomys
  - Exilisciurus
  - Funambulus (Asya palmiye sincapları)
  - Glyphotes
  - Hyosciurus
  - Lariscus
  - Menetes
  - Nannosciurus
  - Prosciurillus
  - Rubrisciurus
  - Sundasciurus
  - Tamiops
- Alt familya Xerinae
  - Oymak Xerini
    - Atlantoxerus
    - Spermophilopsis
    - Xerus
  - Oymak Protoxerini
    - Epixerus
    - Funisciurus
    - Heliosciurus
    - Myosciurus
    - Paraxerus
    - Protoxerus
  - Oymak Marmotini (Marmotlar)
    - Ammospermophilus
    - Cynomys
    - Marmota
    - Sciurotamias
    - Spermophilus
    - Tamias

Kaynakça

^ "Sciuridae". paleobiodb.org. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2021.

Kitap

Hayvanlar Ansiklopedisi. Parıltı Yayıncılık. 2013. ss. 168-169. ISBN 978-605-100-090-9.

[1] "Sciuridae". paleobiodb.org. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2021.

[1]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+{{Kaynak yetersiz|tarih=Ekim 2021}}
-{{kaynaksız}}
+{{Otomatik taksokutu
-{{Taksokutu
-| renk = lightgreen
 | ad = Sincap
+| en_erken = Bartoniyen
+| en_eski_fosil = Üst Eosen
+| en_genç_fosil = 0
+| fosil_kaynak =<ref>{{Web kaynağı | url = https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=41486&is_real_user=1 | başlık = Sciuridae | erişimtarihi = 10 Ekim 2021 | çalışma = paleobiodb.org | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20210730134616/https://paleobiodb.org/classic/checkTaxonInfo?taxon_no=41486&is_real_user=1 |arşivtarihi= 30 Temmuz 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>
 | resim = Eichhoernchen.JPG
-| resim_bilgi = [[Anadolu sincabı]]
+| resim_bilgi = [[Anadolu sincabı]] (''Sciurus anomalus'')
+| takson =  Sciuridae
-| alem = [[Hayvanlar|Animalia]]
+| sıralama = [[Johann Fischer von Waldheim|Fischer de Waldheim]], 1817
-| şube = [[Kordalılar|Chordata]]
+| altbölüm_sıra = [[Alt familya]]lar ve [[oymak]]lar
-| sınıf = [[Memeliler|Mammalia]]
+| altbölüm =
-| takım = [[Kemiriciler|Rodentia]]
+* Alt familya [[Ratufinae]]
-| familya = '''Sciuridae'''
+* Alt familya [[Sciurillinae]]
-| familya_yazar = [[Johann Fischer von Waldheim|Fischer de Waldheim]], 1817
+* Alt familya [[Sciurinae]]
-| altbaşlık = Sınıflandırma
+** Oymak [[Sciurini]]
-| açıklama =
+** Oymak [[Pteromyini]]
-* Alt familya {{bt-trlat||Ratufinae}}
-* Alt familya {{bt-trlat||Sciurillinae}}
+* Alt familya [[Callosciurinae]]
-* Alt familya {{bt-trlat||Sciurinae}}
+* Alt familya [[Xerinae]]
-** Oymak {{bt-trlat||Sciurini}}
+** Oymak [[Xerini]]
-** Oymak {{bt-trlat||Pteromyini}}
+** Oymak [[Protoxerini]]
+** Oymak [[Marmotini]]
-* Alt familya {{bt-trlat||Callosciurinae}}
-* Alt familya {{bt-trlat||Xerinae}}
-** Oymak {{bt-trlat||Xerini}}
-** Oymak {{bt-trlat||Protoxerini}}
-** Oymak {{bt-trlat||Marmotini}}
-| dış_bağlantılar = {{commons-species|Sciuridae}}
 }}
-'''Sincap''', [[sincapgiller]] ({{dil-la|Sciuridae}}) [[familya]]sından uzun kuyruk tüyleri ile dikkat çeken [[kemirici]] [[memeliler|memeli]] [[hayvan]] [[tür]]lerinin ortak adıdır. Anadolu'nun çeşitli yörelerinde "'''çekelez"''' olarak da bilinir.
+'''Sincap''', sincapgiller ({{Dil|la|Sciuridae|dil_adı=e}}) [[familya]]sından uzun kuyruk tüyleri ile dikkat çeken [[Kemiriciler|kemirici]] [[memeliler]]in ortak adıdır. Anadolu'nun çeşitli yörelerinde "'''çekelez"''' ya da '''"tiyin"''' olarak da bilinir.
 == Özellikleri ==
-Vücudunun üst kısmı açık [[sarı]]dan [[kırmızı]]msı [[kahverengi]]ne ve [[siyah]]a kadar değişir. Alt tarafı tamamen [[beyaz]]dır. [[Omurgalı hayvanlar]]ın içine girer. Kışın, [[kıl]] uçlarında [[siyah]] [[pigment]] miktarı artar. Bu nedenle [[kırmızı]] renkte olanlar, kışın daha koyu görünür. Kuyruktaki tüyler uzundur ve kuyruklarını kıvırıp sırtlarına değdirebilirler. [[Göz]]leri iri ve parlaktır. [[Kulak]]ların ucunda (kışın daha fazla) tüy demeti bulunur. Arka ayakları daha uzun ve daha güçlüdür. Boyları 18-25 [[Santimetre|cm]], kuyrukları 14–20&nbsp;santimetredir. Ağırlığı 15-51 gramdır. Gebelik süresi 30-40 gün olmakla birlikte yavru sayısı 3 ile 7 arasında değişir. Yaşam süresi yaklaşık 10 yıl olan bu memeliler, çoğunlukla ağaçlarda yaşar ve otoburdur.
+Vücudunun üst kısmı açık [[sarı]]dan [[kırmızı]]msı [[kahverengi]]ne ve [[siyah]]a kadar değişir. Alt tarafı tamamen [[beyaz]]dır. [[Omurgalı hayvanlar]]dandır. Kışın, [[kıl]] uçlarında [[siyah]] [[pigment]] miktarı artar. Bu nedenle [[kırmızı]] renkte olanlar, kışın daha koyu görünür. Kuyruktaki tüyler uzundur ve kuyruklarını kıvırıp sırtlarına değdirebilirler. [[Göz]]leri iri ve parlaktır. [[Kulak]]ların ucunda (kışın daha fazla) tüy demeti bulunur. Arka ayakları daha uzun ve daha güçlüdür. Boyları 18-25 [[Santimetre|cm]], kuyrukları 14–20&nbsp;santimetredir. Ağırlığı 15-51 gramdır. Gebelik süresi 30-40 gün olmakla birlikte yavru sayısı 3 ile 7 arasında değişir. Yaşam süresi yaklaşık 10 yıl olan bu memeliler, çoğunlukla ağaçlarda yaşar ve otoburdur.
 == Yaşam alanı ==
-[[Orman]]lık ve [[ağaç]]lık bölgeler, [[park]]lar ve [[koru]]larda yaşarlar. [[Kış]] uykusuna yatmazlar ancak soğuk havalarda birkaç gün süren uyuşukluk dönemleri olur. [[Çiftleşme]] dönemi dışında yalnız yaşarlar. Çok iyi tırmanır ve sıçrarlar, hemen hemen bütün zamanlarını ağaçların üzerinde geçirirler. Ağaç gövdesinde baş aşağı ve baş yukarı hızla inip çıkabilirler. Gündüzleri sabah ve ikindi vaktinde daha hareketlidir. 0-3 aylıkken eve alınan sincaplar evcilleştirilebilr. Evcilleştiklerinde oldukça hareketli ev arkadaşları olabilmektedirler.
+[[Orman]]lık ve [[ağaç]]lık bölgeler, [[park]]lar ve [[koru]]larda yaşarlar. [[Kış]] uykusuna yatmazlar ancak soğuk havalarda birkaç gün süren uyuşukluk dönemleri olur. [[Çiftleşme]] dönemi dışında yalnız yaşarlar. Çok iyi tırmanır ve sıçrarlar, hemen hemen bütün zamanlarını ağaçların üzerinde geçirirler. Ağaç gövdesinde baş aşağı ve baş yukarı hızla inip çıkabilirler. Gündüzleri sabah ve ikindi vaktinde daha hareketlidir. 0-3 aylıkken eve alınan sincaplar evcilleştirilebilir. Evcilleştiklerinde oldukça hareketli ev arkadaşları olabilmektedirler.
 == Yaşadıkları Yerler ==
-[[Akdeniz]] adaları ve [[İzlanda]] hariç tüm [[Avrupa]]’dan, [[Japonya]]’ya kadar dağılmıştır. [[Türkiye]]’de [[Batı Karadeniz (istatistiki bölge)|Batı Karadeniz]] bölgesinde, [[Trakya]]'da, [[Doğu Karadeniz (istatistiki bölge)|Doğu Karadeniz]] bölgesi'nde [[Trabzon]], Kuzeydoğu [[Anadolu]]’da ([[Kars]] civarı), [[Toros Dağları]]'nda yaşar. Ceviz ve meşe ağaçlarını çoğaltabilmek amacı ile son yıllarda [[Kayseri]] civarında  dağıtılan sincaplar yaşama alanı bulmakta ve [[ağaçlandırma]] ya katkı sağlamaktadır.
+[[Akdeniz]] adaları ve [[İzlanda]] hariç tüm [[Avrupa]]’dan, [[Japonya]]’ya kadar dağılmıştır. [[Türkiye]]’de Marmara bölgesinde [[İstanbul]] daki ormanlık alanlarda [[Balıkesir]], [[Ören]]‘de, [[Batı Karadeniz (istatistiki bölge)|Batı Karadeniz]] bölgesinde, [[Trakya]]'da, [[Doğu Karadeniz (istatistiki bölge)|Doğu Karadeniz]] bölgesi'nde [[Trabzon]], Kuzeydoğu [[Anadolu]]’da ([[Kars]] civarı), [[Toros Dağları]]'nda yaşar. Ceviz ve meşe ağaçlarını çoğaltabilmek amacı ile son yıllarda [[Kayseri]] civarında  dağıtılan sincaplar yaşama alanı bulmakta ve [[ağaçlandırma]] ya katkı sağlamaktadır.
 == Üreme ==
-Çürümekte olan dallardan 30–40&nbsp;cm çapında, ağaçların tepe kısmında ya da [[kök]]e yakın büyük dalların ayrıldığı çatallarda ya da [[ağaçkakan]]ların açtıkları deliklerdeki oyuklarda, küre şeklinde yuva yaparlar. Yuva ağzının altta olması nedeniyle [[kuş]] yuvalarından rahatlıkla ayırdedilebilir. Yuvanın içini [[yosun]] ve otla döşerler. Bir yerleşim bölgesinde aynı hayvan birden çok yuva yapar ve kullanır. Yılda 1-2 kere, 2-7 yavru doğururlar. (Ancak bir yılda 40 yavru doğuranları da görülmüştür.) Anne yuvadan ayrılırken yuvanın ağzını ve yavrularını otlarla örter. Ortalama ömrü, 7 yıldır.
+Çürümekte olan dallardan 30–40&nbsp;cm çapında, ağaçların tepe kısmında ya da [[kök]]e yakın büyük dalların ayrıldığı çatallarda ya da [[ağaçkakan]]ların açtıkları deliklerdeki oyuklarda, küre şeklinde yuva yaparlar. Yuva ağzının altta olması nedeniyle [[kuş]] yuvalarından rahatlıkla ayırdedilebilir. Yuvanın içini [[yosun]] ve otla döşerler. Bir yerleşim bölgesinde aynı hayvan birden çok yuva yapar ve kullanır. Yılda 1-2 kere, 2-7 yavru doğururlar. (Ancak bir yılda 40 yavru doğuranları da görülmüştür.) Anne yuvadan ayrılırken yuvanın ağzını ve yavrularını otlarla örter. Ortalama ömrü 7 yıldır.
 == Beslenme ==
@@ 48. satır: / 47. satır: @@
 == Sınıflandırma ==
-[[Dosya:Goldmantelziesel.jpg|250px|thumb|[[Callospermophilus lateralis]] türü bir yer sincabı.]]
+[[Dosya:Goldmantelziesel.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Callospermophilus lateralis]] türü bir yer sincabı.]]
-[[Dosya:Eastern Grey Squirrel in St James's Park, London - Nov 2006 edit.jpg|250px|thumb|[[Boz sincap]] ''(Sciurus carolinensis)'']]
+[[Dosya:Eastern Grey Squirrel in St James's Park, London - Nov 2006 edit.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Boz sincap]] ''(Sciurus carolinensis)'']]
-[[Dosya:Eichhörnchen Düsseldorf Hofgarten edit.jpg|250px|thumb|[[Kızıl sincap]] ''(Sciurus vulgaris)'']]
+[[Dosya:Eichhörnchen Düsseldorf Hofgarten edit.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Kızıl sincap]] ''(Sciurus vulgaris)'']]
-[[Dosya:Streifenhoernchen.jpg|250px|thumb|[[Sibirya çizgili sincabı]] ''(Tamias sibiricus)'']]
+[[Dosya:Streifenhoernchen.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Sibirya çizgili sincabı]] ''(Tamias sibiricus)'']]
-[[Dosya:Indian Palm Squirrel Bangalore 2009.jpg|250px|thumb|[[Hint kırmızı sincabı]] ''(Funambulus palmarum)'']]
+[[Dosya:Indian Palm Squirrel Bangalore 2009.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Hint kırmızı sincabı]] ''(Funambulus palmarum)'']]
 Sincapgiller familyası 5 alt familya, 51 cins ve 278 türe ayrılır.
@@ 116. satır: / 115. satır: @@
 **** ''[[Spermophilus]]''
 **** ''[[Tamias]]''
+==Kaynakça==
+{{kaynakça}}
+=== Kitap ===
+*{{Kitap kaynağı|başlık=Hayvanlar Ansiklopedisi|tarih=2013|sayfalar=168-169|yayıncı=Parıltı Yayıncılık|isbn=978-605-100-090-9}}
+{{taksonçubuğu|from=Q9482}}
+{{Otorite kontrolü}}
 [[Kategori:Sincapgiller|*]]
 [[Kategori:Toros Dağları]]
+[[Kategori:Kemiriciler]]
+[[Kategori:Gotthelf Fischer von Waldheim tarafından adlandırılmış taksonlar]]