IUCN Kırmızı Listesi
| Korunma durumu | |
|---|---|
 | |
| Tükenmiş | |
| Tehlikede | |
| Tehdit altında | |
Diğer kategoriler | |
| |
Ayrıca bakınız | |
 Kırmızı liste karşılaştırması üstte NatureServe durumu altta  | |
IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi ("IUCN Kırmızı Listesi") ve bitki ve hayvan türlerinin dünyadaki en kapsamlı Küresel Koruma durumu envanteridir. IUCN Kırmızı Listesi Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından sürdürülmektedir.
IUCN Kırmızı Listesi, kesin ölçüt kullanılarak, binlerce tür ve alttürlerin nesillerinin tükenme riskini değerlendirerek oluşturulmaktadır. Bu ölçüt tüm türlerle ve dünyanın her bölgesi ile ilgilidir. Kırmızı Liste ile amaçlanan; koruma meselelerine kamunun ve politikacıların dikkatini çekmek ve bununla birlikte türlerin yok oluşunu azaltmak için uluslararası camiaya yardım etmektir. Güçlü bir bilimsel altyapı ile oluşturulan IUCN Kırmızı Listesi, biyolojik çeşitliliğin durumu ile ilgili en geçerli rehber olarak kabul edilmektedir.
Son yayım
[değiştir | kaynağı değiştir]En son güncelleme 2006 Kırmızı Listesi, 4 Mayıs 2006 tarihlidir. 40.168 türü ve buna ek olarak 2.160 alttürü, sualtı nesillerini, alt nüfusu bir bütün olarak değerlendirir.
Bir bütün olarak incelenen türlerden, 16.118 tanesi tehlike altında olarak belirlenmiştir. Bunlardan, 7.725 tanesi hayvanlar, 8.390 tanesi bitkiler ve üç tanesi küf ve mantarlardır.
Bu yayımda, 2004 yılındaki yayım üzerinde bir değişiklik yapılmadan, 784 türün milattan sonra 1500 yılından itibaren neslinin tükenmesini listelemektedir. Bu 2000 yılındaki listenin (766) 18 fazlasıdır. Her yıl az sayıda nesli tükenmiş türler ya yeni bulunmakta, ya fosil türüne dönüşmekte ya da üzerinde yeterli bilgi bulunmayan kategorisine alınmaktadırlar. 2002 yılında nesli tükenmiş olanlar listesi 759 türe kadar düşmüş ancak o zamandan bugüne artış sergilemektedir.
Kategoriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kategoriler 10 grupta tasnif edilmiştir; bu tasnifte, tükenme hızı, nüfus büyüklüğü, coğrafi dağılım alanları ile nüfus ve dağılım derecesi kriterleri dikkate alınmıştır.
| Korunma durumu kategorileri | ||||
| Tür | (değerlendirildi) | (yeterli veri) |
Tükenmiş | |
| Doğada tükenmiş | ||||
| (tehdit altında) |
Çok tehlikede | |||
| Tehlikede | ||||
| Zarar görebilir | ||||
| Yakın tehdit | ||||
| Asgari kaygı | ||||
| Yetersiz veri | ||||
| Değerlendirilmedi | ||||
- EX: (Tükenmiş): Kuşkuya yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan türler.
- EW: (Doğal ortamında tükenmiş): Vahşi yaşamda soyu tükenmiş, fakat diğer alanlarda (yetiştirme veya sergileme amaçlı) varlığını sürdüren türler.
- CR: (Kritik tehlikede): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi had safhada (extreme) olan türler.
- EN: (Tehlikede): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler.
- VU: (Hassas): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler.
- NT: (Neredeyse tehdit altında): Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler.
- LC: (Asgari endişe): Yaygın bulunan türler.
- DD: (Yetersiz veri): Üzerinde yeterli bilgi bulunmayan türler.
- NE: (Belirlenmedi): Şimdiye kadar yukardaki kriterlere uygunluğu değerlendirilmemiş türler.
1994 yıllı eski tasnif sekiz kategori içermekteydi. Az Risk "Lower Risk" kategorisi 3 alt kategori içermekteydi: "Near Threatened" şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler, "Least Concern" yaygın bulunan türler ve "Conservation Dependent" şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler.
IUCN Kırmızı Liste tartışılırken, "threatened" (tehlike altında olan) resmi terimi iki kategoriyi içine alır :
- Kritik tehlikede: Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi had safhada (extreme) olan türler,
- Tehlikede: Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Afrika'daki Zürafalar Tehlikede
- IUCN Red List of Threatened Species / IUCN Kırmızı Listesi27 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- IUCN, 2006. Summary Statistics for Globally Threatened Species (130 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 3a 30 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 3b 30 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.). Retrieved 5 May, 2006.
- IUCN, 1994. Categories & Criteria (version 2.3)18 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved February 12, 2005.
- IUCN, 2001. Categories & Criteria (version 3.1)16 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved February 12, 2005.
- Rodrigues, A.S.L., Pilgrim, J.D., Lamoreaux, J.L., Hoffmann, M. & Brooks, T.M. 2006. The value of the IUCN Red List for conservation. Trends in Ecology & Evolution 21(2): 71-76.
