Vikipedi

Uranüs

güneş sisteminin 7. gezegeni
(Uranus sayfasından yönlendirildi)
Başlığın diğer anlamları için Uranüs (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Uranüs, Güneş'e yakınlık bakımından yedinci gezegendir. Gazlı, camgöbeği renginde bir buz devidir. Gezegenin büyük bir kısmı, astronominin "buz" ya da uçucu maddeler olarak adlandırdığı maddenin süperkritik fazındaki su, amonyak ve metandan oluşur. Gezegenin atmosferi karmaşık katmanlı bir bulut yapısına sahiptir ve tüm Güneş Sistemi gezegenleri arasında 49 K (-224 °C; -371,2 °F) ile en düşük minimum sıcaklığa sahiptir. Gezegenin 82,23°'lik belirgin bir eksenel eğimi ve 17 saat 14 dakikalık bir geriye dönüş periyodu vardır. Bu, Güneş etrafındaki 84 Dünya yıllık bir yörünge döneminde kutuplarının yaklaşık 42 yıl sürekli güneş ışığı aldığı ve ardından 42 yıl sürekli karanlık olduğu anlamına gelir.

Uranüs
Voyager 2, 24 Ocak 1986'da Uranüs'ü görüntüledi
Keşif
KeşfedenWilliam Herschel
Keşif tarihi13 Mart 1781
Adlandırmalar
Adın kaynağı
Latince Ūranus Yunan tanrısından Οὐρανός Ouranos
SıfatlarUranian
Sembol⛢
Yörünge özellikleri[1]
Günöte20,11 AU
Günberi18,33 AU
19,2184 AU
Dış merkezlik0,046381
369,66 gün[4]
6,80 km/sn[4]
142,238600°
EğiklikTutuluma 0,773°
Güneş ekvatoruna 6,48°
Değişmeyen düzleme 0,99°[5]
74,006°
19 Ağu 2050[6]
96,998857°
Bilinen doğal uydusu28
Fiziksel özellikler
5,38[7] ile 6,03[7]
3,3″ ile 4,1″[4]
Ortalama yarıçap
25.362 ± 7 km[8]
Ekvatoral yarıçap
25.559 ± 4 km
4,007 Dünya[8]
Kutupsal yarıçap
24.973 ± 20
3,929 Dünya[8]
Basıklık0,0229 ± 0,0008[8]
Çevresi159.354,1 km[2]
8,1156 × 109 km2[2]
15,91 Dünya
Hacim6,833 × 1013 km3[4]
63,086 Dünya
Kütle(8,6810 ± 0,0013) × 1025 kg
14,536 Dünya[9]
GM=5.793.939 ± 13 km3/sn2
Ortalama yoğunluk
1,27 g/cm3[4]
8,69 m/sn2[4]
0,886 g
Atalet momenti faktörü
0,23[10] (tahmini)
21,3 km/sn[4]
-0,71833 g (ters yön)
17 sa 14 dak 24 sn[8]
Ekvatoral dönme hızı
2,59 km/sn
9.320 km/sa
97,77° (yörüngeye)[4]
Kuzey kutbu sağ açıklık
17sa 9d 15s
257,311°[8]
Kuzey kutbu dik açıklık
−15,175°[8]
Albedo0,300 (Bond)[11]
0,488 (geom.)[12]
Yüzey sıcaklığı min. ort. maks.
1 bar seviyesi[13] 76 K (−197,2 °C)
0,1 bar
(tropopoz)[14]		 47 K 53 K 57 K
Atmosfer[14][15][16]
27,7 km[4]
Bileşimleri(1,3 bar'ın altında)

Gazlar:

Buzlar:

  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Uranüs, Güneş Sistemi gezegenleri arasında en büyük üçüncü çapa ve en büyük dördüncü kütleye sahiptir. Mevcut modellere göre, uçucu manto tabakasının içinde kayalık bir çekirdek ve onu çevreleyen kalın bir hidrojen ve helyum atmosferi bulunmaktadır. Üst atmosferinde eser miktarda hidrokarbon ve karbonmonoksit ile birlikte karbondioksit tespit edildi. Uranüs'ün atmosferinde 900 km/sa (560 mph) en yüksek rüzgâr hızı, kutup örtüsündeki değişimler ve düzensiz bulut oluşumu gibi açıklanamayan birçok iklim olayı vardır. Gezegen ayrıca diğer dev gezegenlere kıyasla çok düşük iç ısıya sahiptir ve bunun nedeni belirsizliğini korumaktadır.

Diğer dev gezegenler gibi Uranüs'ün de bir halka sistemi, bir manyetosferi ve birçok doğal uydusu vardır. Son derece karanlık olan halka sistemi, gelen ışığın yalnızca yaklaşık %2'sini yansıtır. Uranüs'ün 28 doğal uydusu, 13'ü küçük iç uydular olmak üzere bilinen 18 normal uyduyu içerir. Daha uzakta gezegenin daha büyük beş büyük uydusu vardır: Miranda, Ariel, Umbriel, Titania ve Oberon. Uranüs'ten çok daha uzakta yörüngede dönen dokuz düzensiz uydu vardır. Gezegenin manyetosferi oldukça asimetriktir ve halkalarının ve uydularının kararmasının nedeni olabilecek birçok yüklü parçacığa sahiptir.

Uranüs çıplak gözle görülebilir, ancak çok sönüktür ve William Herschel tarafından ilk kez gözlemlendiği 1781 yılına kadar bir gezegen olarak sınıflandırılmadı. Keşfinden yaklaşık yetmiş yıl sonra, gezegene Yunan ilkel tanrılarından biri olan Yunan tanrısı Uranüs'ün (Ouranos) adının verilmesi konusunda fikir birliğine varıldı. 2024 yılı itibarıyla, 1986 yılında Voyager 2 sondası gezegenin yanından geçtiğinde sadece bir kez yakından ziyaret edildi.[18] Günümüzde teleskoplarla çözülebilmesine ve gözlemlenebilmesine rağmen, Gezegen Bilimi Decadal Araştırması'nın önerilen Uranüs Yörünge ve Sondası görevini 2023-2032 araştırmasında en yüksek öncelik haline getirme kararının ve CNSA'nın Tianwen-4'ün bir alt sondasıyla gezegenin yanından geçme önerisinin gösterdiği gibi, gezegeni yeniden ziyaret etme arzusu çok fazladır.[19]

Tarihi

değiştir
 
Keşfedildiği tarih olan 13 Mart 1781'de Uranüs'ün konumu (haçla işaretlenmiştir)

Klasik gezegenler gibi Uranüs de çıplak gözle görülebilir, ancak sönüklüğü ve yavaş yörüngesi nedeniyle eski gözlemciler tarafından hiçbir zaman bir gezegen olarak kabul edilmedi.[20] Sir William Herschel, Uranüs'ü ilk kez 13 Mart 1781'de gözlemledi ve Uranüs'ün bir gezegen olarak keşfedilmesine yol açarak tarihte ilk kez Güneş Sistemi'nin bilinen sınırlarını genişletti ve Uranüs'ü bir teleskop yardımıyla bu şekilde sınıflandırılan ilk gezegen haline getirdi. Uranüs'ün keşfi aynı zamanda bilinen Güneş Sistemi'nin boyutunu da iki katına çıkardı çünkü Uranüs, Satürn gezegeninin Güneş'e olan uzaklığının yaklaşık iki katıdır.

Keşif

değiştir
 
William Herschel, Uranüs'ün kaşifi

Bir gezegen olarak tanınmasından önce Uranüs, genellikle bir yıldız olarak yanlış tanımlansa da, birçok kez gözlemlendi. Bilinen en eski gözlem Hipparkos tarafından yapıldı; Hipparkos, MÖ 128 yılında, daha sonra Batlamyus'un Almagest'ine dahil edilecek olan yıldız kataloğu için onu bir yıldız olarak kaydetti.[21] En erken kesin gözlem, 1690 yılında John Flamsteed tarafından yapıldı ve Flamsteed en az altı kez gözlemleyerek, 34 Tauri olarak katalogladı. Fransız gökbilimci Pierre Charles Le Monnier, Uranüs'ü 1750 ile 1769 yılları arasında dört gece üst üste olmak üzere en az on iki kez gözlemledi.[22]

Sir William Herschel, 13 Mart 1781'de Bath, Somerset, İngiltere'deki New King Street 19 numaradaki evinin bahçesinden (şimdi Herschel Astronomi Müzesi) Uranüs'ü gözlemledi[23] ve 26 Nisan 1781'de kuyruklu yıldız olarak rapor etti.[24] Herschel, ev yapımı 6,2 inçlik yansıtıcı bir teleskopla "sabit yıldızların paralaksı üzerine bir dizi gözlem yaptı."[25][26]

William Herschel, Uranüs'ü günlüğüne kuyruklu yıldız olarak kaydetti ve keşfini Kraliyet Cemiyeti'ne sunduğunda da bu iddiasında diretti ancak yine de üstü kapalı olarak onu bir gezegenle karşılaştırdı.[25] Keşfini Kraliyet Astronomu Nevil Maskelyne'ye bildirdi ve ondan 23 Nisan 1781'de şu şaşkın cevabı aldı: "Buna ne ad vereceğimi bilemiyorum. Güneş'e neredeyse dairesel bir yörüngede hareket eden düzenli bir gezegen olması kadar, çok eksantrik bir elips içinde hareket eden bir Kuyruklu Yıldız olması da muhtemel. Henüz herhangi bir koma ya da kuyruk görmedim."[27]

Herschel yeni cismi bir kuyruklu yıldız olarak tanımlamaya devam etse de, diğer gökbilimciler aksinden şüphelenmeye başladılar. Rusya'da çalışan Fin-İsveçli astronom Anders Johan Lexell, yeni cismin yörüngesini hesaplayan ilk kişi oldu. Neredeyse dairesel olan yörüngesi onu bu cismin bir kuyruklu yıldızdan ziyade bir gezegen olduğu sonucuna götürdü. Berlinli astronom Johann Elert Bode, Herschel'in keşfini "Satürn'ün yörüngesinin ötesinde dolaşan, şimdiye kadar bilinmeyen gezegen benzeri bir nesne olarak kabul edilebilecek hareketli bir yıldız" olarak tanımladı.[28] Bode, yıldızın neredeyse dairesel olan yörüngesinin bir kuyruklu yıldızdan çok bir gezegene benzediği sonucuna vardı.[29]

Cisim kısa sürede evrensel olarak yeni bir gezegen olarak kabul edildi. Herschel, 1783'te bunu Kraliyet Cemiyeti başkanı Joseph Banks'e bildirdi: "Avrupa'nın en seçkin Astronomlarının gözlemlerine göre, Mart 1781'de onlara gösterme onuruna eriştiğim yeni yıldızın Güneş Sistemimizin Birincil Gezegeni olduğu anlaşılıyor." Bu başarısından dolayı Kral III. George, Herschel'e, Kraliyet Ailesi'nin teleskoplarına bakabilmesi için Windsor'a taşınması şartıyla yıllık 200 sterlin (2023'te 30.000 sterline eşdeğer) maaş bağladı.

İsim

değiştir

Uranüs adı, Roma mitolojisinde Caelus olarak bilinen, Kronos'un (Satürn) babası, Zeus'un (Jüpiter) büyükbabası ve Ares'in (Mars) büyük büyükbabası olan ve Latince'de Uranüs olarak çevrilen antik Yunan gökyüzü tanrısı Uranüs'e (Eski Yunanca: Οὐρανός) atıfta bulunmaktadır. Sekiz gezegen arasında İngilizce adı Yunan mitolojisindeki bir figürden türeyen tek gezegendir. Astronomlar arasında tercih edilen Uranüs isminin telaffuzu /ˈjʊərənəs/ YOOR-ə-nəs şeklindedir, İngilizcedeki uzun "u" ve Latince Uranüs'te olduğu gibi ilk hecedeki vurgu ile, /jʊˈreɪnəs/ yoo-RAY-nəs'in aksine, ikinci hecede vurgu ve uzun bir a ile, ancak her ikisi de kabul edilebilir olarak kabul edilir.

Yörünge ve dönüş

değiştir

Uranüs her 84 yılda bir Güneş'in etrafında döner. Yıldızların arka planına bakıldığında, gezegen 1781'de keşfedildiğinden bu yana,[30] Mart 1865 ve Mart 1949'da olmak üzere iki kez ikili yıldız Zeta Tauri'nin kuzeydoğusunda keşfedildiği noktaya geri dönmüştür ve Nisan 2033'te tekrar bu konuma geri dönecektir.[31]

Güneş'ten ortalama uzaklığı kabaca 20 AU (3 milyar km; 2 milyar mi)'dur. Güneş'e olan minimum ve maksimum uzaklığı arasındaki fark 1,8 AU olup, cüce gezegen Plüton'unki kadar olmasa da diğer gezegenlerden daha büyüktür.[32] Güneş ışığının yoğunluğu uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak değişir - Uranüs'te (Dünya'ya kıyasla Güneş'ten yaklaşık 20 kat uzakta), Dünya'daki ışık yoğunluğunun yaklaşık 1/400'ü kadardır.[33]

Uranüs'ün yörünge elemanları ilk olarak 1783 yılında Pierre-Simon Laplace tarafından hesaplandı. Zamanla, tahmin edilen ve gözlemlenen yörüngeler arasında tutarsızlıklar ortaya çıkmaya başladı ve 1841'de John Couch Adams ilk olarak farklılıkların görünmeyen bir gezegenin yerçekimsel çekiminden kaynaklanabileceğini öne sürdü. 1845 yılında Urbain Le Verrier, Uranüs'ün yörüngesi üzerine kendi bağımsız araştırmasına başladı. Johann Gottfried Galle, 23 Eylül 1846'da, Le Verrier'nin öngördüğü konuma yakın bir yerde, daha sonra Neptün adını alacak olan yeni bir gezegen tespit etti.[34]

Uranüs'ün iç kısmının dönme periyodu 17 saat 14 dakikadır. Tüm dev gezegenlerde olduğu gibi, üst atmosferi dönüş yönünde güçlü rüzgarlara maruz kalır. Yaklaşık 60 derece güney gibi bazı enlemlerde, atmosferin görünür özellikleri çok daha hızlı hareket eder ve 14 saat gibi kısa bir sürede tam bir dönüş yapar.[35]

Eksen eğikliği

değiştir
 
Uranüs'ün 1986'daki güney yaz gündönümünden 2007'deki ekinoksa ve 2028'deki kuzey yaz gündönümüne kadar 1986-2030 arası Dünya'dan görünüşünün simülasyonu.

Uranüs'ün dönme ekseni Güneş Sistemi düzlemine neredeyse paraleldir ve 82,23°'lik bir eksen eğikliğine sahiptir. Hangi kutbun kuzey kabul edildiğine bağlı olarak eğiklik 82,23° veya 97,8° olarak tanımlanabilir. Birinci tanım, Uluslararası Astronomi Birliği'nin kuzey kutbunu Güneş Sistemi'nin değişmeyen düzleminin Dünya'nın kuzey tarafında kalan kutup olarak tanımlayan görüşünü esas alır. Bu tanıma göre Uranüs ters yönlü (retrograd) bir dönüşe sahiptir. Alternatif olarak, cismin dönüş yönüne sağ el kuralı uygulanarak kuzey ve güney kutupları belirlenebilir ve Uranüs'ün eksen eğikliği 97,8° olarak da hesaplanabilir; böylece hangi kutbun kuzey, hangisinin güney olduğu kabulü değişir ve gezegenin dönüşü ileri yönlü (prograd) olarak değerlendirilir.[36] Bu durum, Uranüs'e diğer gezegenlerden tamamen farklı mevsimsel değişimler sağlar. Gündönümü civarında bir kutup sürekli olarak Güneş'e bakarken, diğer kutup karanlıktadır ve yalnızca ekvator çevresindeki dar bir şerit Güneş ufuk çizgisine yakınken hızlı bir gündüz-gece döngüsü yaşar. Uranüs'ün yörüngesinin diğer tarafında ise kutupların Güneş'e olan yönü tersine döner. Her bir kutup yaklaşık 42 yıl boyunca kesintisiz güneş ışığı alır ve ardından 42 yıl karanlıkta kalır.[37] Ekinoks dönemlerinde ise Güneş, Uranüs'ün ekvatoruna bakar ve diğer gezegenlerde görülenlere benzer gündüz-gece döngüleri yaşanır.

Bu eksen eğikliğinin bir sonucu olarak kutup bölgeleri, Uranüs yılı boyunca ekvator bölgelerine kıyasla ortalama olarak Güneş'ten daha fazla enerji alır. Buna rağmen Uranüs'ün ekvatoru kutuplarından daha sıcaktır. Bu duruma sebep olan mekanizma ise bilinmemektedir. Uranüs'ün bu alışılmadık eksen eğikliğinin sebebi de tam olarak bilinmemekle birlikte yaygın spekülasyon, Güneş Sistemi'nin oluşumu sırasında Dünya büyüklüğünde bir öngezegenin Uranüs ile çarpışarak bu eğikliği oluşturduğudur.[38] Durham Üniversitesi'nden Jacob Kegerreis'in araştırmaları, eğikliğin 3 ila 4 milyar yıl önce Dünya'dan daha büyük bir gök cisminin gezegene çarpmasıyla oluştuğunu öne sürmektedir.[39] Voyager 2'nin 1986'daki geçişi sırasında Uranüs'ün güney kutbu neredeyse doğrudan Güneş'e bakıyordu.[40][41]

Gündönümü ve ekinoksların listesi[42]
Kuzey yarımküre Yıl Güney yarımküre
Kış gündönümü 1902, 1986, 2069 Yaz gündönümü
İlkbahar ekinoksu 1923, 2007, 2092 Sonbahar ekinoksu
Yaz gündönümü 1944, 2028 Kış gündönümü
Sonbahar ekinoksu 1965, 2050 İlkbahar ekinoksu

Uydular

değiştir
Ana madde: Uranüs'ün uyduları
 
Uranüs'ün büyük uyduları artan uzaklık sırasına göre (soldan sağa), uygun göreli boyutlarında ve albedolarında. Soldan sağa, Miranda, Ariel, Umbriel, Titania ve Oberon. (Voyager 2 fotoğraflarından kolaj)
 
James Webb Uzay Teleskobu'nun NIRCam'i tarafından çekilen beş büyük uydusu ve dokuz iç uydusuyla birlikte Uranüs.

Uranüs'ün bilinen 28 doğal uydusu vardır. Bu uyduların isimleri Shakespeare ve Alexander Pope'un eserlerindeki karakterlerden seçildi. Beş ana uydu Miranda, Ariel, Umbriel, Titania ve Oberon'dur. Uranüs uydu sistemi dev gezegenler arasında en az kütleye sahip olanıdır; beş ana uydunun toplam kütlesi tek başına Triton'un (Neptün'ün en büyük uydusu) kütlesinin yarısından daha azdır. Uranüs'ün uydularının en büyüğü olan Titania'nın yarıçapı sadece 7.889 km (4.902 mi), yani Ay'ın yarısından daha azdır, ancak Satürn'ün ikinci en büyük uydusu olan Rhea'dan biraz daha fazladır ve bu da Titania'yı Güneş Sistemi'ndeki en büyük sekizinci uydu yapar. Uranüs'ün uydularının albedosu nispeten düşüktür; Umbriel için 0,20 ile Ariel (yeşil ışıkta) için 0,35 arasında değişir. Kabaca %50 buz ve %50 kayadan oluşan buz-kaya konglomeralarıdır. Buz, amonyak ve karbondioksit içerebilir.

Uranya uyduları arasında Ariel en genç yüzeye, en az çarpma kraterine ve Umbriel en yaşlı yüzeye sahip gibi görünmektedir. Miranda'da 20 km (12 mi) derinliğinde fay kanyonları, teraslanmış katmanlar ve yüzey yaşları ve özelliklerinde kaotik bir çeşitlilik vardır. Miranda'nın geçmiş jeolojik aktivitesinin, yörüngesinin şimdikinden daha eksantrik olduğu bir zamanda, muhtemelen Umbriel ile eski 3:1 yörünge rezonansının bir sonucu olarak gelgit ısınması tarafından yönlendirildiği düşünülmektedir. Miranda'nın 'yarış pisti' benzeri koronalarının kökeni, yukarı doğru şişen diyapirlerle ilişkili genişleme süreçleridir.[43][44] Ariel'in bir zamanlar Titania ile 4:1 rezonansa sahip olduğu düşünülmektedir.

 
Uranüs'ün Dünya'dan görülmeyen gece tarafının 25 Ocak 1986'da Voyager 2 uzay aracından alınan retrospektif görüntüsü

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Simon, J.L.; Bretagnon, P.; Chapront, J.; Chapront-Touzé, M.; Francou, G.; Laskar, J. (Şubat 1994). "Numerical expressions for precession formulae and mean elements for the Moon and planets". Astronomy and Astrophysics. 282 (2). ss. 663-683. Bibcode:1994A&A...282..663S. 
  2. ^ a b c Munsell, Kirk (14 Mayıs 2007). "NASA: Solar System Exploration: Planets: Uranus: Facts & Figures". NASA. 19 Kasım 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2007. 
  3. ^ Seligman, Courtney. "Rotation Period and Day Length". 9 Mart 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009. 
  4. ^ a b c d e f g h i Williams, Dr. David R. (31 Ocak 2005). "Uranus Fact Sheet". NASA. 19 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2007. 
  5. ^ Souami, D.; Souchay, J. (Temmuz 2012). "The solar system's invariable plane". Astronomy & Astrophysics. Cilt 543. s. 11. Bibcode:2012A&A...543A.133S. doi:10.1051/0004-6361/201219011. A133. 
  6. ^ "HORIZONS Web-Interface". ssd.jpl.nasa.gov. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ a b Mallama, A.; Hilton, J.L. (2018). "Computing Apparent Planetary Magnitudes for The Astronomical Almanac". Astronomy and Computing. Cilt 25. ss. 10-24. arXiv:1808.01973 $2. Bibcode:2018A&C....25...10M. doi:10.1016/j.ascom.2018.08.002. 
  8. ^ a b c d e f g Seidelmann, P. Kenneth; Archinal, Brent A.; A'Hearn, Michael F.; Conrad, Albert R.; Consolmagno, Guy J.; Hestroffer, Daniel; Hilton, James L.; Krasinsky, Georgij A.; Neumann, Gregory A.; Oberst, Jürgen; Stooke, Philip J.; Tedesco, Edward F.; Tholen, David J.; Thomas, Peter C.; Williams, Iwan P. (2007). "Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006". Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 98 (3). ss. 155-180. Bibcode:2007CeMDA..98..155S. doi:10.1007/s10569-007-9072-y. 
  9. ^ Jacobson, R. A.; Campbell, J. K.; Taylor, A. H.; Synnott, S. P. (Haziran 1992). "The masses of Uranus and its major satellites from Voyager tracking data and earth-based Uranian satellite data". The Astronomical Journal. 103 (6). ss. 2068-2078. Bibcode:1992AJ....103.2068J. doi:10.1086/116211. 
  10. ^ de Pater, Imke; Lissauer, Jack J. (2015). Planetary Sciences (2. bas.). New York: Cambridge University Press. s. 250. ISBN 978-0521853712. 17 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021. 
  11. ^ Pearl, J.C. (1990). "The albedo, effective temperature, and energy balance of Uranus, as determined from Voyager IRIS data". Icarus. 84 (1). ss. 12-28. Bibcode:1990Icar...84...12P. doi:10.1016/0019-1035(90)90155-3. 
  12. ^ Mallama, Anthony; Krobusek, Bruce; Pavlov, Hristo (2017). "Comprehensive wide-band magnitudes and albedos for the planets, with applications to exo-planets and Planet Nine". Icarus. Cilt 282. ss. 19-33. arXiv:1609.05048 $2. Bibcode:2017Icar..282...19M. doi:10.1016/j.icarus.2016.09.023. 
  13. ^ Podolak, M.; Weizman, A.; Marley, M. (Aralık 1995). "Comparative models of Uranus and Neptune". Planetary and Space Science. 43 (12). ss. 1517-1522. Bibcode:1995P&SS...43.1517P. doi:10.1016/0032-0633(95)00061-5. 
  14. ^ a b Lunine, Jonathan I. (Eylül 1993). "The Atmospheres of Uranus and Neptune". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. Cilt 31. ss. 217-263. Bibcode:1993ARA&A..31..217L. doi:10.1146/annurev.aa.31.090193.001245. 
  15. ^ Lindal, G. F.; Lyons, J. R.; Sweetnam, D. N.; Eshleman, V. R.; Hinson, D. P.; Tyler, G. L. (30 Aralık 1987). "The Atmosphere of Uranus: Results of Radio Occultation Measurements with Voyager 2". Journal of Geophysical Research. 92 (A13). ss. 14,987-15,001. Bibcode:1987JGR....9214987L. doi:10.1029/JA092iA13p14987. ISSN 0148-0227. 
  16. ^ Conrath, B.; Gautier, D.; Hanel, R.; Lindal, G.; Marten, A. (1987). "The Helium Abundance of Uranus from Voyager Measurements". Journal of Geophysical Research. 92 (A13). ss. 15003-15010. Bibcode:1987JGR....9215003C. doi:10.1029/JA092iA13p15003. 
  17. ^ Irwin, Patrick G. J.; Toledo, Daniel; Garland, Ryan; Teanby, Nicholas A.; Fletcher, Leigh N.; Orton, Glenn A.; Bézard, Bruno (23 Nisan 2018). "Detection of hydrogen sulfide above the clouds in Uranus's atmosphere" (PDF). Nature Astronomy. 2 (5). ss. 420-427. Bibcode:2018NatAs...2..420I. doi:10.1038/s41550-018-0432-1. hdl:2381/42547. 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021. 
  18. ^ "Exploration | Uranus". NASA Solar System Exploration. 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. Jan. 24, 1986: NASA's Voyager 2 made the first - and so far the only - visit to Uranus. 
  19. ^ Jones, Andrew (21 Aralık 2023). "China's plans for outer Solar System exploration". The Planetary Society (İngilizce). 31 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  20. ^ "MIRA's Field Trips to the Stars Internet Education Program". Monterey Institute for Research in Astronomy. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021. 
  21. ^ René Bourtembourg (2013). "Was Uranus Observed by Hipparchos?". Journal for the History of Astronomy. 44 (4): 377-387. doi:10.1177/002182861304400401. 
  22. ^ Dunkerson, Duane. "Uranus – About Saying, Finding, and Describing It". Astronomy Briefly. thespaceguy.com. 10 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021. 
  23. ^ "Bath Preservation Trust". 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2007. 
  24. ^ Herschel, William; Watson, Dr. (1781). "Account of a Comet, By Mr. Herschel, F. R. S.; Communicated by Dr. Watson, Jun. of Bath, F. R. S". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 71: 492-501. doi:10.1098/rstl.1781.0056. 
  25. ^ a b Journal of the Royal Society and Royal Astronomical Society 1, 30, quoted in Miner, s. 8.
  26. ^ "Ice Giants: The Discovery of Nepture and Uranus". Sky & Telescope. American Astronomical Society. 29 Temmuz 2020. 22 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  27. ^ RAS MSS Herschel W1/13.M, 14 quoted in Miner s. 8.
  28. ^ Johann Elert Bode, Berliner Astronomisches Jahrbuch, w. 210, 1781, quoted in Miner, s. 11.
  29. ^ Miner, s. 11.
  30. ^ McKie, Robin (16 Temmuz 2022). "Journey to the mystery planet: why Uranus is the new target for space exploration". The Observer (İngilizce). ISSN 0029-7712. 6 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024. 
  31. ^ Fahad, Engr (26 Aralık 2022). "Uranus Size and Uranus Distance from the Sun". Electronic Clinic (İngilizce). 1 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2024. 
  32. ^ Jean Meeus, Astronomical Algorithms (Richmond, VA: Willmann-Bell, 1998) s 271. From the 1841 aphelion to the 2092 one, perihelia are always 18.28 and aphelia always 20.10 astronomical units
  33. ^ "Next Stop: Uranus". The Universe in the Classroom. Astronomical Society of the Pacific. 1986. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021. 
  34. ^ O'Connor, J J.; Robertson, E. F. (Eylül 1996). "Mathematical discovery of planets". MacTutor. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2007. 
  35. ^ Gierasch, Peter J.; Nicholson, Philip D. (2004). "Uranus" (PDF). World Book. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  36. ^ "Coordinate Frames Used in MASL". 2003. 4 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2007. 
  37. ^ Sromovsky, Lawrence (2006). "Hubble captures rare, fleeting shadow on Uranus". University of Wisconsin Madison. 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2007. 
  38. ^ Bergstralh, Jay T.; Miner, Ellis; Matthews, Mildred (1991). Uranus. University of Arizona Press. ss. 485-486. ISBN 978-0-8165-1208-9. 
  39. ^ Borenstein, Seth (21 Aralık 2018). "Science Says: A big space crash likely made Uranus lopsided". Associated Press. 19 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2019. 
  40. ^ Seidelmann, P. K.; Abalakin, V. K.; Bursa, M.; Davies, M. E.; De Bergh, C.; Lieske, J. H.; Oberst, J.; Simon, J. L.; Standish, E. M.; Stooke, P.; Thomas, P. C. (2000). "Report of the IAU/IAG working group on cartographic coordinates and rotational elements of the planets and satellites: 2000". Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 82 (1): 83. Bibcode:2002CeMDA..82...83S. doi:10.1023/A:1013939327465. 12 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2007. 
  41. ^ "Cartographic Standards" (PDF). NASA. 7 Nisan 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2007. 
  42. ^ Hammel, Heidi B. (5 Eylül 2006). "Uranus nears Equinox" (PDF). A report from the 2006 Pasadena Workshop. 25 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  43. ^ Pappalardo, R. T.; Reynolds, S. J.; Greeley, R. (1997). "Extensional tilt blocks on Miranda: Evidence for an upwelling origin of Arden Corona". Journal of Geophysical Research. 102 (E6): 13,369-13,380. doi:10.1029/97JE00802. 27 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2007. 
  44. ^ Chaikin, Andrew (16 Ekim 2001). "Birth of Uranus's Provocative Moon Still Puzzles Scientists". Space.Com. ImaginovaCorp. 9 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2007. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Uranüs&oldid=34132396" sayfasından alınmıştır