Akdeniz Seferi (1552)

Akdeniz Seferi
	1515-1577 Osmanlı-İspanya Savaşı ve İtalya Savaşı (1551-1559)
	; Pîrî Reis'in Kitâb-ı Bahriye'sinde Sicilya
Tarih	Haziran-Eylül 1552
Bölge	Sicilya, Sardinya, Korsika ve Batı İtalya kıyıları
Sonuç	Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu ; Fransa Krallığı (savaşmadı)	İspanya İmparatorluğu ; Ceneviz Cumhuriyeti ; Napoli Krallığı ; Papalık Devleti
Komutanlar ve liderler
Sinan Paşa; Turgut Reis	Andrea Doria
Güçler
120 kadırga	40 kadırga
Kayıplar
Çok az	7 kadırga, yüzlerce ölü ve esir

Akdeniz Seferi, 1515-1577 Osmanlı-İspanya Savaşı ve İtalya Savaşı'nda (1551-1559) evre.

Sinan Paşa ve Turgut Reis komutasındaki Osmanlı donanması Fransa-Osmanlı ittifakı çerçevesinde^[1] 1552 yılında Batı Akdeniz'e yaptığı seferde İspanya İmparatorluğu'na bağlı/müttefik Napoli Krallığı, Papalık Devleti ve Ceneviz Cumhuriyeti'nin kıyılarını istila etti ve 5 Ağustos 1552'de Ponza Deniz Muharebesi'nde Ceneviz donanmasını büyük bir yenilgiye uğrattı.^[2]

Sefer öncesi

Sefer

Sinan Paşa ve Turgut Reis'in harekâtları

Fransız elçisi Gabriel d'Aramon

Turgut Reis komutasındaki Osmanlı filosu Napoli Krallığı'na bağlı Pantelleria adasına yöneldi ve burayı ele geçirdi. Filo ardından Sicilya'ya yönelerek sırasıyla Licata, Augusta ve Taormina'ya asker çıkarıp istila etti. Temmuz ayında kuzeye yönelerek Messina Boğazı'ndan geçti ve Palmi kasabasını zaptetti. Ardından kuzey yönüne devamla Policastro Körfezi'nin limanlarını kullanılamaz hale getirdi.

Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ise refakatinde Fransız elçisi Gabriel d'Aramon'u da taşıyan^[3] iki Fransız kadırgası da olduğu halde Temmuz başında Sicilya civarına geldi. Reggio Calabria'yı yakarak Policastro Körfezi'ne yöneldi ve burayı istila ettikten sonra Napoli Körfezi'ne ulaştı.^[4]

Kuzey doğrultusundaki seyrini sürdüren Turgut Reis komutasındaki filo ise Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ve Polin de la Garde komutasındaki Fransız donanmasıyla buluşmak üzere Napoli Körfezi'ne ulaştı ve daha kuzeydeki Formia yakınlarındaki Scauri plajı açıklarına demirledi.

Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ile Turgut Reis komutasındaki Osmanlı filosu Formia'da buluştularsa da, esasen Korsika civarında bulunan 24 kadırga ve 2 firketeden oluşan Fransız donanması ortalıkta görülmedi. Osmanlı donanması birkaç gün bekledikten sonra, Kanuni Sultan Süleyman'ın gecikme veya erteleme halinde geri dönülmesi emri uyarınca İstanbul'a geri dönmeye karar verdiyse de, Turgut Reis Sinan Paşa'yı bir süre daha bölgede kalmaya ikna etti.

Osmanlı donanması Sardinya adasının kuzeydoğusunu ve Korsika adasının doğusundaki limanları bombardıman etti ve doğuya yönelerek Ponza adasını ele geçirdi.

Ponza Muharebesi

İspanya'ya bağlı Ceneviz Cumhuriyeti giderek artan Osmanlı tehdidi nedeniyle Andrea Doria komutasındaki 40 kadırgalık bir donanmayı Osmanlı donanması'nın üzerine gönderdi. 5 Ağustos 1552'de Osmanlı donanmasının pususuna yakalanan Ceneviz donanması Ponza Deniz Muharebesi'nde yenilgiye uğradı ve asker dolu 7 kadırgası esir düştü.^[5] Andrea Doria Sardinya'ya çekildi.

Seferin son safhası

Bölgede kendine rakip olabilecek bir kuvvetin kalmadığı bir ortamda Osmanlı donanması güney doğrultusunda Papalık Devleti'ne bağlı Lazio kıyılarına yöneldi ve Fransa Kralı II. Henri'nin Papa'ya verdiği taahhüdün hilafına İspanyol müttefiki bu devletin kıyılarını bombaladı. Ardından Osmanlı donanması tekrar Napoli Krallığı'nın kıyılarına yönelerek Napoli Körfezi'ne geri döndü ve 10 Ağustos'ta^[6] Massa Lubrense ve Sorrento'ya asker çıkararak iki kasabayı da ele geçirdi. Daha sonra ise Pozzuoli ve Minturno arasındaki kıyıları istila etti.

Osmanlı donanması dönüş yoluna geçtiğinde Polin de la Garde komutasındaki Fransız donanması da 25 Ağustos'ta Korsika'dan hareket etti ve Messina Boğazı civarında aradığı Osmanlı donanmasıyla İyon Adaları civarında buluşabildi. De la Garde Sinan Paşa'yı Batı Akdeniz'e dönmeye ya da Fransız donanmasını 30 kadırgayla takviye etmeye ikna edemediyse de, Sinan Paşa'nın Fransız donanmasının Doğu Akdeniz'de (Sakız) kışlamasına ve müteakip yıl (1553) Osmanlı donanmasının 200 gemiyle Batı Akdeniz'e sefer açmasına dair karşı teklifini kabul etti.^[4]

Sefer sonrası

Osmanlı donanması İspanya'ya bağlı ya da müttefik Napoli Krallığı Papalık Devleti ve Ceneviz Cumhuriyeti'nin kıyılarına büyük hasar verdikten sonra kışlamak üzere üslerine döndü.

Fransa Kralı II. Henri ise Osmanlı donanmasının harekâtıyla eşzamanlı olarak Kutsal Roma İmparatorluğu üzerine yürüdü ve Metz, Verdun ile Toul'u zaptetti.

1552 sefer mevsiminde donanmaları buluşamayan iki müttefik ülke (Osmanlı İmparatorluğu ve Fransa) 1553 yılında daha büyük kapsamlı bir harekât üzerinde anlaştılar. 1553 mevsiminde daha iyi eşgüdüm kuran iki müttefik başarılı bir ortak harekâtla Korsika'yı zaptetmeyi başardılar.

Osmanlı tarihindeki yeri

Sinan Paşa ve Turgut Reis komutasındaki Osmanlı donanması'nın üslerinden uzaktaki bu harekâtı Osmanlı İmparatorluğu'nun 1552 yılında mücadele verdiği beş cepheden birini teşkil etti. Nitekim; 1550-1562 Osmanlı-Alman Savaşı çerçevesinde Kara Ahmed Paşa ve Hadım Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Macaristan üzerine başarılı bir seferle geniş toprakları fethederken, Cezayir Beylerbeyi Salih Reis ise Sahra Seferi'ne çıkarak Vargla ve Tuggurt'u Osmanlı topraklarına katıyordu. Denizlerde ise; Osmanlı donanması Batı Akdeniz'deki kapsamlı harekâtını başarıyla sonuçlandırırken, Hint Kaptanı Pîrî Reis komutasındaki Osmanlı filosu ise Portekiz'in elindeki Maskat'ı zapteti ve Hürmüz'ü kuşattı. Doğuda ise Safevî Şahı I. Tahmasb Erzurum ve Ahlat'ı yağmaladı. Dolayısıyla, 1552 yılı Osmanlı tarihinde İmparatorluk kaynaklarının çok geniş sahalarda seferber edildiği bir yıl olarak tarihe geçti.^[7]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Unholy alliance: Valois and Ottomans", Michael Heath, Renaissance Studies, c.3, sy.3 (Eylül 1989), s.303-315
^ "The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II", Fernand Braudel, University of California Press (1995), s.924
^ İslam Ansiklopedisi, "Gabriel de Luetz, Baron d’Aramon" maddes, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1991), c.3, s.271
^ ^a ^b ""Henri II, Chef de Guerre - La Cooperation Franco-Ottoman (1547-1558)". 25 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.
^ "Türklerin Tarihinde 30 Büyük Deniz Savaşı", Gökhan Atmaca & Doğan Tanrıverdi, Denizler Kitabevi, İstanbul (2016), s.134-135
^ ""Le Torri 'Sarecene'", Mario Muscari Tomajoli". 30 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2023.
^ "İmparatorluk Olmanın Dayanılmaz Ağırlığı", Pal Fodor, Yeditepe Yayınevi, İstanbul (2016), s.136-142

[1] "Unholy alliance: Valois and Ottomans", Michael Heath, Renaissance Studies, c.3, sy.3 (Eylül 1989), s.303-315

[2] "The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II", Fernand Braudel, University of California Press (1995), s.924

[3] İslam Ansiklopedisi, "Gabriel de Luetz, Baron d’Aramon" maddes, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1991), c.3, s.271

[chrisagde.free.fr-4] ""Henri II, Chef de Guerre - La Cooperation Franco-Ottoman (1547-1558)". 25 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.

[5] "Türklerin Tarihinde 30 Büyük Deniz Savaşı", Gökhan Atmaca & Doğan Tanrıverdi, Denizler Kitabevi, İstanbul (2016), s.134-135

[6] ""Le Torri 'Sarecene'", Mario Muscari Tomajoli". 30 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2023.

[7] "İmparatorluk Olmanın Dayanılmaz Ağırlığı", Pal Fodor, Yeditepe Yayınevi, İstanbul (2016), s.136-142

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]