Tolyšə nəǧylon

Kuəzingi nəǧyliku kəšə rəsm

Alaženi rəsm

Tolyšə xəlǧi nəǧylon — tolyšə xəlǧi šifohi ofəjevonəti əsəron. Har xəlǧi nəǧylon ijən əfsonon — rufi mədənijəti gyləj əhmijətinə poən, kom bənə xəlǧi šifohi ofəjevonəti čo nymunon cy etnosi šuuri təmsil kardejdən. Bə əmə rəsə tolyšə nəǧylon ijən əfsonon Avestəku rišə pegətəšone, taryxi vərəǧonku dəvardən ijən tolyšə mədənijətədə ve barzə vyrə gətejdə. Əvon handəkəson hele kardejdən odəmə səbarzi, rufi sərvəton ijən pokə ešǧi hisson ogəte, kom lap aktuale cəmə vaxtədə, əvon tovsijə kardejdən xošxosjətəti ijən humanizmi barz kardejdən.

Tədǧyǧoti taryx

Tədǧyǧotəvonon de tolyšə folklori hələ XIX əsrədə həmrəǧ bejdəbin. Iminə tolyšə folklori nymunon dijə karde bəbe cy miəllimi Tejmurbek Bajraməlibekovi əsəronədə, məsələm 1894—1899 soronədə «Ǧafǧazi tojfon ijən vyron təsvir kardə məčmuə». Bajraməlibekovi se gylə məǧolonədə tolyšə nəǧylon, əfsonon ijən bovon barədə nyvyštyše. 1894 sorədə tolyšə general-major MIr-Əsədbek Tbilisiədə žijə vaxti bə lingvisti ijən etnografi L.G. Lopatinskij dastək kardyše tolyšə zyvonədə «Talyšinskije teksty» (Tolyšə mətnon) osə karde. Dy gylə mətn tolyšə zyvonədə tolyšə nəǧylon bin — «Sehrinə sef» ijən «Tarso», — «Ǧafǧazi tojfon ijən vyron təsvir kardə məčmuə»-ədə de urusə pegordyni edaštə byəbin. Ym mətnon bə L.G. Lopatinskij cy Lankoni ibtidoijə məktəbi miəllim Tejmurbek Bajraməlibekov votyše.