เจ้าพระยาปราบไตรจักร (พลายหอมจัน)
เจ้าพระยาปราบไตรจักร (พลายหอมจัน) ถ่ายเมื่อ พ.ศ. 2408 | |
สปีชีส์ | ช้าง |
---|---|
สายพันธุ์ | ช้างอินเดีย |
เพศ | ผู้ |
เกิด | พลายหอมจัน ไม่ทราบ |
ตาย | ราว พ.ศ. 2436 |
ที่ไว้ซาก | พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น |
ปีปฏิบัติงาน | ไม่ทราบ – พ.ศ. 2436 |
เป็นที่รู้จักสำหรับ | ช้างเผือกประจำรัชกาลที่ 3, 4 และ 5 |
ยศ | เจ้าพระยา |
เจ้าของ | พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (จนถึง พ.ศ. 2394) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2394-2411) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ตั้งแต่ พ.ศ. 2411) |
เจ้าพระยาปราบไตรจักร (พลายหอมจัน) ช้างต้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีชื่อเดิมว่า พลายหอมจัน หรือ พลายหอม ได้มาจากเมืองด่านซ้าย ในรัชกาลที่ 3
เจ้าพระยาปราบไตรจักร มีรูปร่างงดงามมาก มีงายาว ข้างหนึ่งยาว 9 ฟุต อีกข้างหนึ่งยาวถึง 10 ฟุตครึ่ง ปลายทั้งสองไขว้กันถึงดิน [1] เวลาเจ้าพระยาปราบไตรจักรเข้าร่วมในพระราชพิธีใด ๆ เจ้าหน้าที่ต้องทำแท่นยกพื้นให้ยืน เพื่อให้เอางาวางพักไว้กับพื้นดิน เวลาเดินต้องแหงนคอขึ้น เพื่อไม่ให้งาครูดพื้น [2]
เจ้าพระยาปราบไตรจักรล้มลงในปีใด ไม่มีเอกสารบันทึกไว้ แต่มีบันทึกในหนังสือ "กุมารวิทยา" ฉบับที่ 29 วันจันทร์ที่ 23 มีนาคม ร.ศ. 114 (ตรงกับ พ.ศ. 2439) ระบุว่าเจ้าพระยาปราบไตรจักรเพิ่งล้มไปราว 2-3 ปี จึงอาจสรุปได้ว่า เจ้าพระยาปราบไตรจักร (หอมจัน) ล้มลงเมื่อ ประมาณ พ.ศ. 2436 [3]
งาของเจ้าพระยาปราบไตรจักร จัดแสดงอยู่ที่พระที่นั่งปัจฉิมาภิมุข ภายในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร มีขนาดยาวกว่างาของช้างอื่นๆ [4] ปัจจุบันย้ายมาจัดแสดงที่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น ตั้งแต่วันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2535 มีขนาดสูง 299 ซม. และ สูง 238 ซม. หนา 45.5 ซม. [5]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ สุทธิลักษณ์ อำพันวงศ์, ช้างไทย, สำนักพิมพ์มติชน, พ.ศ. 2540, 398 หน้า, ISBN 974-321-003-2
- ↑ กรมศิลปากร, ณัฏฐภัทร จันทวิช บรรณาธิการ, ช้างต้น สัตว์มงคลแห่งพระจักรพรรดิ เล่ม 1, อมรินทร์พริ้นติ้ง, พ.ศ. 2539
- ↑ เอนก นาวิกมูล. ลิ้นชักภาพเก่า ประมวลภาพ จากคอลัมน์เปิดกรุภาพเก่าในนิตยสารแพรวรายปักษ์ และคอลัมน์ลิ้นชักภาพเก่าในวิทยาจารย์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์วิญญูชน, พ.ศ. 2550. 392 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 978-974-94365-2-3
- ↑ กรมศิลปากร, ของไนพิพิธภันทแห่งชาติ, หนังสือชุด วัธนธัมไทย , พ.ศ. 2486
- ↑ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- ชาติสกุลของช้าง Surin.net จุดนัดพบคนสุรินทร์ เก็บถาวร 2009-06-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- พระราชพิธีรับและสมโภชขึ้นระวางช้างสำคัญ เก็บถาวร 2011-07-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ช้างและช้างเผือก โดย พลเรือตรี อังกุศ ธชาลุภัฏ เก็บถาวร 2009-10-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ช้างไทยในราชสำนัก
- ตำราคชลักษณ์ ภูมิปัญญาไทย เก็บถาวร 2011-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ตำราช้าง นิตยสารสกุลไทย เก็บถาวร 2008-01-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ตำราคชศาสตร์ ที่มาของกรมพระคชบาล
- พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติช้างต้น Changton National Museum
- สถาบันคชบาลแห่งชาติ เก็บถาวร 2009-10-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน