พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล)

พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล)
ส่วนบุคคล
เกิด	18 พฤษภาคม พ.ศ. 2418 (70 ปี 191 วัน ปี)
มรณภาพ	25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2488
นิกาย	ธรรมยุติกนิกาย
การศึกษา	บาเรียนเอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค)
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่	วัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
ตำแหน่ง	เจ้าอาวาสวัดมกุฏกษัตริยาราม

พระศาสนโศภน นามเดิม แจ่ม ฉายา จตฺตสลฺโล เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองคณะธรรมยุติกนิกาย ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น เจ้าอาวาสวัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร กรรมการมหาเถรสมาคม รองประธานสังฆสภา และแม่กองธรรมสนามหลวงรูปแรก

ประวัติ

ชาติกำเนิด

พระศาสนโศภน เกิดเมื่อวันอังคารที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2418 เวลา 07.30 น. ตรงกับวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 6 ปีกุน เป็นบุตรนายพ่วงกับนางเอี่ยม บิดาท่านเป็นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ภูมิลำเนาเดิมอยู่บ้านตำหนัก อำเภอเมืองเพชรบุรี สมัยเป็นเด็กท่านมักเป็นจ่าฝูงในหมู่เพื่อน ๆ จึงมีนามเดิมว่าจ่า ภายหลังชื่อแปลก เพราะมักเล่นอะไรแปลก ๆ เมื่อโตขึ้นได้เรียนหนังสือที่วัดสนามพราหมณ์

ท่านมีน้องชายคนหนึ่งชื่อจอน ซึ่งได้รับราชการจนมีบรรดาศักดิ์เป็นรองอำมาตย์เอก ขุนประสารพันธุกิจ ผู้ช่วยเกษตรมณฑลพิศณุโลก ต่อมาได้รับพระราชทานนามสกุลว่า ถาวรบุตต์

อุปสมบท

พ.ศ. 2435 ย้ายมาศึกษาที่ศึกษากับพระครูวินัยธรแสง ฐานานุกรมของพระพรหมมุนี (แฟง กิตฺติสาโร) ที่วัดมกุฏกษัตริยาราม แล้วได้บวชเป็นสามเณรในวันข้างขึ้นเดือน 7 ปีนั้น ขณะเป็นสามเณรนี้ท่านได้เปลี่ยนชื่อเป็นแจ่ม ต่อมาได้อุปสมบทเมื่อวันพุธที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2438 ตรงกับวันแรม 13 ค่ำ เดือน 7 ปีมะแม โดยมีพระพรหมมุนี (แฟง กิตฺติสาโร) ขณะยังเป็นพระธรรมปาโมกข์ เป็นพระอุปัชฌาย์ พระราชกวี (ถม วราสโย) และพระมหานุนายก (ดี มนาปจารี) ขณะยังเป็นพระครูปลัดมหานุนายก เป็นคู่กรรมวาจาจารย์ ได้ฉายาว่า จตฺตสลฺโล

การศึกษา

ขณะอยู่วัดมกุฏกษัตริยาราม ท่านได้ศึกษาพระปริยัติธรรมจากพระมหาทองอยู่ (ป.ธ. 7) จนอุปสมบทได้ 2 พรรษาจึงย้ายไปอยู่วัดบวรนิเวศราชวรวิหารเพื่อศึกษากับพระยาวิจิตรธรรมปริวัตร (ดำ) ขณะยังเป็นพระศาสนดิลก เข้าสอบในหลักสูตรของมหามกุฏราชวิทยาลัยจนสอบได้บาเรียนตรี (เทียบเปรียญธรรม 4 ประโยค) ในปีระกา พ.ศ. 2440 ได้บาเรียนโท (เปรียญธรรม 5 ประโยค) ปีจอ พ.ศ. 2441 และสุดท้ายสอบได้บาเรียนอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค) ในปีกุน พ.ศ. 2442 แล้วกลับไปอยู่วัดมกุฏกษัตริยารามดังเดิม วันที่ 9 พฤศจิกายน ร.ศ. 118 ได้รับพระราชทานพัดพื้นโหมดสำหรับวุฒิบาเรียนเอก

ศาสนกิจ

นับแต่ย้ายกลับมาอยู่วัดมกุฏกษัตริยาราม ท่านได้ทำหน้าที่ครูสอนพระปริยัติธรรม ต่อมาได้เป็นกรรมการในการสอบบาลีสนามหลวง กรรมการมหามกุฏราชวิทยาลัย แม่กองธรรมสนามหลวง และกรรมการมหาเถรสมาคม เมื่อมีการประกาศใช้พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2484 ท่านได้รับเลือกเป็นสมาชิกสังฆสภา และสุดท้ายเป็นรองประธานสังฆสภา

สมณศักดิ์

• 6 กรกฎาคม ร.ศ. 127 ตั้งเป็นพระราชาคณะที่ พระอริยมุนี
• 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2457 เลื่อนเป็นพระราชาคณะชั้นราชที่ พระราชกวี นรสีห์พจนปิลันธน์ คันถรจนาบัณฑิต ยติคณิศร บวรสังฆารามคามวาสี
• 24 กันยายน พ.ศ. 2464 เลื่อนเป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระเทพกวี ศรีวิสุทธิดิลก ตรีปิฎกบัณฑิต ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
• 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2466 เลื่อนเป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมปาโมกข์ ยุติโยคญาณดิลก ไตรปิฎกธารี ธรรมวาที ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
• 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2471 ได้รับสถาปนาเป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองคณะธรรมยุตติกาที่ พระศาสนโศภน วิมลญาณอดุล ตรีปิฎกคุณประสาธนวิภูสิต ธรรมยุตติกคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี

มรณภาพ

พระศาสนโศภน อาพาธด้วยโรคลำไส้ ต่อมามีโรคไตและโรคหัวใจพิการด้วย และถึงแก่มรณภาพวันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2488 เวลา 02.30 น. ณ กุฏิเจ้าอาวาส สิริอายุได้ 70 ปี 191 วัน

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• กรมศิลปากร. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๒. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 450 หน้า. ISBN 974-417-530-3
• วัดมกุฏกษัตริยาราม. จดหมายเหตุวัดมกุฏกษัตริยาราม. กรุงเทพฯ : วัดมกุฏกษัตริยาราม, 2553. 400 หน้า. หน้า 79-83. ISBN 978-974-225-185-7
• สมมอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 428 หน้า. ISBN 974-417-530-3

ก่อนหน้า		พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล)		ถัดไป
ไม่มี		ไฟล์:ตราแผนกธรรม.gif แม่กองธรรมสนามหลวง (พ.ศ. 2470 - พ.ศ. 2484)		พระศรีสมโพธิ (เกษม ภทฺทธมฺโม)
พระสาสนโสภณ (เจริญ ญาณวโร)		ไฟล์:ธรรมยุตินิกาย.gif เจ้าคณะรองคณะธรรมยุต (พ.ศ. 2471 – พ.ศ. 2484)		(ตำแหน่งถูกยกเลิกตาม พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2484)