Басра

Маҳалли аҳолинишин
Басра
ар. البصرة‎
Кишвар	[[|]]
Таърих ва ҷуғрофиё
Таъсис	638
Масоҳат	181 км²
Баландии марказ	5 ± 1 м
Минтақаи замонӣ	UTC+03:00
Аҳолӣ
Аҳолӣ	1 326 564 тан (2018)
basra.gov.iq
Парвандаҳо дар Викианбор

Басра (ар. بصرة‎ — Бассора) — шаҳр дар қисми ҷанубу шарқии Ироқ, маркази маъмурии музофоти Басра.

Аҳолиаш 191420 нафар (2010). Дар қисми ҷан. пастии Байнаннаҳрайн ва резишгоҳи дарёи Шатту-л-Араб ҷойгир аст. Маркази р. о. ва худрав. Бандари калони дарёию баҳрӣ бо терминали нафткашонӣ, ки дар масофаи 120 км аз резишгоҳи дарёи Шатту-л-Араб ба халиҷи Форс воқеъ аст. Нуқтаи охирини роҳи оҳани Бағдод. Фурудгоҳи байналмилалӣ дорад. Басра с. 637 ё 638 аз тарафи халифа Умар ҳамчун истеҳком бунёд шудааст. Дар асрҳои 8–12 маркази муҳимми маданӣ ва иқтисодии хилофати Аббосиён ва бандари бузургтарини Шарқи Наздик буд. Дар садаи 13 аз тарафи муғулҳо (лашкари Ҳулокухон) торумор гардид. Асрҳои 16–19 маркази музофотии империяи Усмонӣ буд.

Солҳои 1917–30 аз тарафи лашкариёни англис забт гардид, дар давраи Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ (1939–45) ба пойгоҳи ҳарбии Британияи Кабир табдил ёфт. Басра дар натиҷаи ҷанги Эрону Ироқ (1980–88) ва ҷанги Халиҷи Форс (1991), бомбаборони Қувваҳои ҳарбию ҳавоии ИМА ва Британияи Кабир (2003) зарари бисёр дид. Бинои корхонаҳои истеҳсолӣ хароб гардиданд. Басра маркази истихроҷ ва коркарди нафти Ироқ буда, хатти қубурҳои нафт то конҳои аз-Зубайр ва ар-Румайл кашида шудаанд.

Саноати киштисозӣ, нассоҷӣ, нафту кимиё ва хӯрокворӣ (хусусан коркарди хурмо) ривоҷ ёфтааст. Басра донишгоҳ, осорхонаҳои таърихӣ ва флоти ҳарбию баҳрӣ дорад. Аз ёдгорҳои таърихӣ боқимондаҳои девори қалъаи асримиёнагӣ маҳфуз мондааст.

Адабиёт

• Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — 664 с. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.