టైఫాయిడ్
టైఫాయిడ్ జ్వరం', ఆంత్రిక జ్వరం, సాల్మొనెల్ల టైఫి గా కూడా పిలువబడుతుంది లేదా సాధారణంగా టైఫాయిడ్ అంటారు,[1] ఈ వ్యాధి సాల్మొనెల్ల ఎంటేరికా సరోవర్ టైఫి అనే బాక్టీరియా వలన కలుగుతుంది. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఉన్న ఈ వ్యాధి అతిసారం, దద్దుర్లు కలుగజేసే ఒక అంటువ్యాధి. టైఫాయిడ్, టైఫిస్‌కు సాధారణంగా కలిగే న్యూరోసైకియాట్రిక్‌ లక్షణాల నుండి, గ్రీక్‌ పదానికి అర్థం వచ్చే Stupor - స్తబ్దత నుండి టైఫాయిడ్ అనే పేరు వచ్చినది . ఇది నీటి-జనిత వ్యాధి. వ్యాధి సోకిన వ్యక్తి మలంతో కలుషితమైన ఆహారం లేదా నీటిని తీసుకోవడం ద్వారా వ్యాపిస్తుంది.ఈ బ్యాక్టీరియా ప్రేగునాళాల ద్వారా వ్యాపించి ప్రేగు గోడలలోకి చొచ్చుకొని పోయి రక్తంలో ప్రవేశిస్తుంది, దీనిని మలం, రక్తనమూనాల ద్వారా రోగ నిర్ధారణ చేయవచ్చు.టైఫాయిడ్ వ్యాక్సిన్ మొదటి రెండు సంవత్సరాలలో 40 నుండి 90% కేసులను నివారించగలదు. టీకా ఏడు సంవత్సరాల వరకు కొంత ప్రభావం చూపుతుంది. అధిక ప్రమాదం ఉన్నవారికి లేదా వ్యాధి సాధారణ ప్రాంతాలకు ప్రయాణించేవారికి, టీకాలు వేయడం మంచిది. వ్యాధిని నివారించడానికి ఇతర ప్రయత్నాలు స్వచ్ఛమైన తాగునీరు, మంచి పారిశుధ్యం, చేతితో కడగడం. టైఫాయిడ్ జ్వరం వ్యక్తి వ్యాధి లక్షణాలు , వ్యాధి కారక బ్యాక్టీరియా పూర్తిగా లేనట్లు అయినట్లు నిర్ధారించబడే వరకు, ఆ వ్యక్తి ఇతరులకు ఆహారాన్ని తయారు చేయకూడదు. అజిత్రోమైసిన్, ఫ్లోరోక్వినోలోన్స్, లేదా థర్డ్ జనరేషన్ సెఫాలోస్పోన్స్ వంటి యాంటీబయాటిక్స్ తో ఈ వ్యాధిని చికిత్స చేస్తారు, అయితే ఈ యాంటీబయాటిక్స్ కు టైఫాయిడ్ బాక్టీరియా నిరోధకత అభివృద్ధి చెందుతూ ఉంది, దీనివలన ఈ వ్యాధికి చికిత్సను మరింత క్లిష్టతరం అవుతున్నది. ఈ వ్యాధి భారతదేశంలో సర్వసాధారణంగా ఉంటుంది, పిల్లలు సర్వసాధారణంగా ప్రభావితమవుతున్నారు. మెరుగైన పారిశుధ్యం, వ్యాధికి చికిత్స చేయడానికి యాంటీబయాటిక్స్ వాడకం ఫలితంగా 1940 నుండి అభివృద్ధి చెందిన దేశాలలో లో వ్యాధి నమోదు రేట్లు తగ్గాయి.చికిత్స లేకుండా 20% వరకు మరణించే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉండవచ్చు. చికిత్సతో ఇది 1 నుంచి 4% మధ్య ఉంటుంది. లేకుంటే ఆందోళన చనిపోయిన తర్వాత లేస్తారు.
లక్షణాలు
[మార్చు]
టైఫాయిడ్ జ్వర లక్షణాలలో జ్వరం ఎక్కువగా 40 °C (104 °F) ఉండి తగ్గక పోవడం, విపరీతమైన చమటలు, గాస్ట్రో ఎంటిరైటిస్, రక్తంలేని విరేచనాలు ఉంటాయి. అసాధారణంగా చదునుగా ఉండే దద్దుర్లు, గులాబీ రంగు మచ్చలు కనిపిస్తాయి.[2]
సాంప్రదాయకంగా, చికిత్స చేయని టైఫాయిడ్ జ్వరం నాలుగు ప్రత్యేక అంచెలుగా విభజించబడింది, ఒక్కొక్క అంచె సుమారు ఒక వారం వరకు ఉంటుంది.మొదటి వారంలో, నిదానంగా పెరుగుతున్న జ్వరంతో పాటు గుండె నిదానంగా కొట్టుకోవడం, ఆయాసం, తలనొప్పి, దగ్గు ఉంటాయి. నాలుగోవంతు కేసులలో ముక్కుకారడం (ఎపిస్ టాక్సిస్)ను గమనించవచ్చు, కడుపునొప్పి కూడా రావచ్చు.ప్రసరణలో ఉన్న తెల్ల రక్త కణాల సంఖ్య తగ్గిపోవడం లుకోపెనియాతో పాటు ఎసినోపెనియా, సంబంధిత లిమ్ఫో సైటోసిస్ ఉంటాయి, సాల్మొనెల్ల టైఫి లేదా పారాటైఫికి సమ్మిళిత ప్రతిస్పందనలు, రక్త పరీక్షలు అనుకూలంగా ఉంటాయి. సాంప్రదాయ వైడల్ పరీక్ష మొదటి వారంలో ప్రతికూలంగా ఉంటుంది.
వ్యాధి రెండవ వారంలో, రోగి తీవ్రమైన జ్వరంతో క్రుంగిపోతాడు 40 °C (104 °F), గుండె నిదానంగా కొట్టుకోవడం (స్ఫిగ్మో-థెర్మిక్ డిస్సోసిఎషన్), నాడి రెండుసార్లు కొట్టుకోవడం|నాడి రెండుసార్లు కొట్టుకోవడం సాధారణంగా ఉంటాయి. ఎక్కువగా మగతగా, శాంతంగా ఉంటారు కానీ కొన్నిసార్లు వ్యాకులంగా ఉంటారు.ఈ మగత వలన టైఫాయిడ్ "నరాల జ్వరం" ఆనే మరోపేరు పొందింది. 1/3 వంతు రోగులకి ఛాతీ క్రింద, పొట్టమీద గులాబీ రంగు మచ్చలు కనిపిస్తాయి.ఊపిరితిత్తులలో గురక ఉంటుంది. పొట్ట ఎడమవైపు క్రిందిభాగంలో ఉబ్బి నొప్పిగా ఉంటుంది అక్కడ గుడగుడలు మనే శబ్దాలు వినవచ్చు. ఈ దశలో విరేచనాలు అవుతాయి:రోజుకి ఆరు నుండి ఎనిమిది సార్లు, ఆకుపచ్చగా బఠాణీ సూప్తో పోల్చదగిన ఒక రకమైన వాసనతో అవుతాయి.అయితే, తరచు మలబద్ధకం కూడా ఉంటుంది.కాలేయము, ప్లీహం పెద్దవవుతాయి (హెపటోస్ప్లేనోమెగాలీ), బలహీనమవుతాయి, కాలేయం పైకి వచ్చి ట్రాన్సామినాసెస్ ఏర్పడుతుంది. యాంటి O, యాంటి H ప్రతిరోధకాలతో వైడల్ ప్రతిస్పందన పూర్తి అనుకూలంగా ఉంటుంది.ఈ దశలో కొన్నిసార్లు రక్త పరీక్షలు ఇంకా అనుకూలంగానే ఉంటాయి. (ఈ జ్వరం లోని ముఖ్య లక్షణం మొదటి, రెండవ వారాలలో జ్వరం సాధారణంగా మధ్యాహ్న సమయంలో పెరుగుతుంది)
టైఫాయిడ్ జ్వరం మూడవ వారంలో అనేక సమస్యలు ఉత్పన్నమవుతాయి: 2-3 వారాలు చికిత్స లేని టైఫాయిడ్ లో మనిషి బాగా నీరసించి ఉంటాడు జ్వరం చాలా తీవ్రంగా 24 గంటలలో చాలా తక్కువ హెచ్చుతగ్గులతో ఉంటుంది. జలవియోజనము ఏర్పడి రోగి అపస్మారక స్థితిని చేరుకుంటాడు. చికిత్స చేయకపోతే, ప్రమాదకరమైన అంతర్గత రక్తస్రావం, కుళ్ళకం (సెప్సిస్) లాంటి సమస్యలకు దారి తీస్తుంది. అరుదైన సందర్భాల్లో సరైన సమయంలో చికిత్స పొందని టైఫాయిడ్ జ్వరం వల్ల మరణం కూడా సంభవించవచ్చు.
నివారణ చర్యలు
[మార్చు]టైఫాయిడ్ జ్వరం రావడానికి ముఖ్య కారణం అపరిశుభ్రత వాతావరణం, పారిశుధ్య లోపం, సురక్షితమైన తాగునీరు లేని ప్రాంతాల్లో టైఫాయిడ్ జ్వరం రావడం జరుగుతున్నది. ఇందుకోసం ప్రజలు సురక్షితమైన నీరు, తగినంత పారిశుధ్యం, ఆహార హోటళ్లు , చిరుతిండి వ్యాపారాలు చేసే వ్యాపారాలు చేసే వారు పరిశుభ్రతను పాటించడం, టైఫాయిడ్ టీకాలు ఇవన్నీ టైఫాయిడ్ జ్వరాన్ని నివారించడంలో ప్రభావవంతంగా ఉంటాయి.
వసతి, పారిశుధ్యం, ఆహార పరిశుభ్రత ప్రమాణాలు ఎక్కువగా ఉన్న పర్యాటక కేంద్రాలలో ప్రమాదం కొంత మేరకు తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, ఇక్కడికి వచ్చే పర్యాటకుల వల్ల స్థానిక ప్రాంతాల ప్రజలకు టైఫాయిడ్ జ్వరం వచ్చే ప్రమాదం ఉంది. టైఫాయిడ్ జ్వరం ముప్పు ఎక్కువగా ఉన్న ప్రయాణికులకు టైఫాయిడ్ ఫీవర్ వ్యాక్సిన్ ఇవ్వాలి. వీరికి వేడి పదార్థాల ఆహారాన్ని ఇవ్వడం, ముడి పాలు, వాటి నుండి తయారైన ఉత్పత్తులను ఇవ్వక పోవడం ,పాశ్చరైజ్డ్ లేదా కాచిన పాలు మాత్రమేపర్యాటకులకు ఇవ్వడం, చల్లని నీరు ఇవ్వక పోవడం, ఒక వేళ ఇవ్వాల్సి ఉంటే, ఆ చల్లని నీటిని వేడి చేసి ఇవ్వడం, చేతులను శుభ్రంగా ఉంచుకోవడం, ముఖ్యంగా పెంపుడు జంతువులు లేదా వ్యవసాయ జంతువులను తాకిన తర్వాత, మల మూత్రాలు వెళ్ళినపుడు చేతులను సబ్బుతో శుభ్రం చేసుకోవాలి. పండ్లు, కూరగాయలను శుభ్రం చేసుకోవాలి[3].
ప్రభావం ఉన్న దేశాలు
[మార్చు]ప్రపంచవ్యాప్తంగా, పిల్లలకు టైఫాయిడ్ జ్వరం వచ్చే ప్రమాదం ఉందని భావిస్తున్నారు. ఎందుకంటే వారి రోగనిరోధక వ్యవస్థ ఇంకా అభివృద్ధి చెందక పోవడం దీనికి కారణం అని పేర్కొంటున్నారు. టైఫాయిడ్ జ్వరం ఉన్న పిల్లలు పెద్దల కంటే తేలికపాటి లక్షణాలను కలిగి ఉంటారు. ప్రపంచములో టైఫాయిడ్ జ్వరం బాధితులుగా ఎక్కువగా ఉన్న ప్రాంతాలు భారత ఉపఖండం, ఆఫ్రికా, దక్షిణ, ఆగ్నేయాసియా , దక్షిణ అమెరికా మొదలైన దేశాలు ఉన్నాయి[4]. టైఫాయిడ్ జ్వరం తో ప్రతి సంవత్సరం ప్రపంచవ్యాప్తంగా 21 మిలియన్ల మంది ఈ వ్యాధి బారిన పడుతున్నారు[5].
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ మూస:MedlinePlus
- ↑ CDC Disease Info typhoidfever_g
- ↑ "Typhoid". www.who.int (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2024-08-14.
- ↑ "Typhoid fever". nhs.uk (in ఇంగ్లీష్). 2018-04-03. Retrieved 2024-08-14.
- ↑ Contributors, WebMD Editorial. "Typhoid Fever Causes, Symptoms, Treatment and Vaccine". WebMD (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2024-08-14.
{{cite web}}:|last=has generic name (help)