Pōdź kaj inhalt

Grecyjŏ: Porōwnanie wersyji

Edytuj linki
Ze Wikipedia
Przeglądaj historię interaktywnie
← Starszŏ edycyjŏ
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
EmausBot (dyskusyjŏ | wkłŏd)
Boty
54 558 edycji
m r2.6.4) (Bot dodowo: vep:Grekanma
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
 
(Niy sōm pokŏzane 34 postrzednie wersyje ôd 18 inkszych używŏczōw)
Linijŏ 1: Linijŏ 1:
{{ort}}
{{NowOrt}}
{{Państwo infobox
{{Państwo infoszachtla
|mjano_oryginalne = Ελληνική Δημοκρατία<br />''Ellinikí Dhimokratía''
|ôryginalne miano = Ελληνική Δημοκρατία<br />Ellinikí Dimokratía
|nazwa_ślůnsko = ''Republika Grecko''
|ślōnske miano = Greckŏ Republika
|fana_uobroz = Flag of Greece.svg
|fana_ôbrŏzek = Flag of Greece.svg
|goduo_uobroz = Coat_of_arms_of_Greece.svg
|wapyn_ôbrŏzek = Coat of arms of Greece.svg
|nazwa_dopeuńač = Grecyje
|miano dopołniŏcz = Grecyje
|dewiza = Ελευθερία ή θάνατος
|motto = Ελευθερία ή θάνατος
|dewiza_godka = [[Grecko godka|grec.]]
|motto_gŏdka =
|dewiza_ślůnsko = Wolność abo śmjerć
|motto_ślōnski = Swoboda abo śmiyrć
|hymn = <center>[[Plik:Hymn to liberty instrumental.oga]]</center>[[Hymn Grecyje|Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν]]
|lokalizacja_uobruz = Europe location GRE.png
|hymn_miano_ślōnski = Hymn do Swobody
|kůnstytucyjo =
|lokalizacyjŏ_ôbrŏzek = Greece in European Union.svg
|państwo =
|kōnstytucyjŏ = [[Kōnstytucyjŏ Grecyje]]
|zaležne_uod =
|godka uřyndowo = [[Grecko godka]]
|ôficjalnŏ_gŏdka = [[Grecko godka|greckŏ]]
|godka užywano =
|używanŏ_gŏdka =
|stolica = [[Atyny]]
|stolica = [[Atyny]]
|ustrůj polityčny = [[republika]]
|polityczny_systym = [[Dymokracyjŏ|dymokratyczny]]
|zorta_państwa = [[parlamyntarny systym|parlamyntarnŏ republika]]
|typ_państwa =
|gowa_państwa = [[Ekaterini Sakielaropulu]] (Κατερίνα Σακελλαροπούλου)
|guowa_państwa = [[Karolos Papoulias]]
|guowa_państwa_uopis = [[Prezydynty Grecyje|Prezydynt Grecyje]]
|gowa_państwa_ôpis = [[Prezydynci Grecyje|prezydynt]]
|szef_rzōndu = [[Kiriakos Mitsotakis]] (Κυριάκος Μητσοτάκης)
|status_terytorium =
|szef_rzōndu_ôpis = [[Prymiery Grecyje|prymier]]
|zaležne_uod} =
|guowa_terytorium =
|wiyrchnia = 131 957
|wiyrchnia_wod = 0,86%
|guowa_terytorium_uopis =
|we_imjyńu_tekst =
|wiyrchnia_plac = 96
|ludność = 10 768 000<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=85&pr.y=15&sy=2017&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C946%2C914%2C137%2C612%2C546%2C614%2C962%2C311%2C674%2C213%2C676%2C911%2C548%2C193%2C556%2C122%2C678%2C912%2C181%2C313%2C867%2C419%2C682%2C513%2C684%2C316%2C273%2C913%2C868%2C124%2C921%2C339%2C948%2C638%2C943%2C514%2C686%2C218%2C688%2C963%2C518%2C616%2C728%2C223%2C836%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C359%2C960%2C453%2C423%2C968%2C935%2C922%2C128%2C714%2C611%2C862%2C321%2C135%2C243%2C716%2C248%2C456%2C469%2C722%2C253%2C942%2C642%2C718%2C643%2C724%2C939%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C734%2C336%2C144%2C263%2C146%2C268%2C463%2C532%2C528%2C944%2C923%2C176%2C738%2C534%2C578%2C536%2C537%2C429%2C742%2C433%2C866%2C178%2C369%2C436%2C744%2C136%2C186%2C343%2C925%2C158%2C869%2C439%2C746%2C916%2C926%2C664%2C466%2C826%2C112%2C542%2C111%2C967%2C298%2C443%2C927%2C917%2C846%2C544%2C299%2C941%2C582%2C446%2C474%2C666%2C754%2C668%2C698%2C672&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= Miyndzynŏrodowy Walutowy Fundusz]</ref>
|we_imjyńu_uřůnd =
|we_imjyńu =
|tyngość = 81,75
|szef_řůndu = [[Lukas Papademos]]
|ludność_rok = 2017
|szef_řůndu_uopis = [[Prymjery Grecyje|prymjer]]
|ludność_plac = 85
|pkb = 227 mld [[Amerikański dolar|USD]]
|we_imjyńu_tekst2 =
|we_imjyńu_uřůnd2 =
|pkb_rok = 2018
|we_imjyńu2 =
|pkb_ôsoba = 21 145 [[Amerikański dolar|USD]]
|plac = 131 940 km²
|pkb_ppp = 312 mld [[Miyndzynŏrodowy dolar|miyndzynŏr. dolarōw]]
|plac_wůd = 0,86%
|pkb_ppp_rok = 2018
|pkb_ppp_ôsoba = 29 058 [[Miyndzynŏrodowy dolar|miyndzynŏr. dolarōw]]
|plac_mjejsce = 94
|utworzynie_knif = [[Samostanowjyńy|Samostanowiyniy]]
|ludźi = 10 700 000<ref>Dane za [[CIA|CIA]] ''[[The World Factbook|The World Factbook]]'' [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gr.html#People].</ref>
|gynstość = 80,5
|ôd_kogo = ôd [[Ôsmańske Imperyjum|Ôsmańskigo Imperyjum]]
|utworzynie_data = (ôgłoszynie: 25&nbsp;marca 1821; uznanie: 3 lutego 1830)
|gynstość_mjejsce =
|ludźi_rok = [[2007|2007]]
|waluta_miano = 1 [[ojro]] = 100 [[cynt|ojrocyntōw]] (EUR, €)
|UTC = +2 – zima<br />[[Uniwerzalny czas koordynowany|UTC]] +3 – lato
|narodowości =
|ludźi_mjejsce = 75
|kod_ISO = GR
|utwořynie_sposůb = [[ńypodlygłość]]
|dōmyna = [[.gr]]
|kod_autowy = GR
|uod_kogo = uod [[Imperjům Uosmańske|Imperjům Uosmańskigo]]
|utwořyńe_data = [[5 merca]] [[1821]]
|kod_fligerowy = SX
|likwidacjo_sposůb =
|telefōniczny_numer = +30
|bez_kogo =
|znŏleżne_terytoria =
|likwidacjo_data =
|karta_ôbrŏzek = Gr-map.png
|commons = Category:Greece
|religja_dominujůnco = [[Grecki Kośćoů Prawosuawny|Prawosuawje]]
|waluta_nazwa = 1 [[ojro]] = 100 [[Ojrocynt|ojrocyntůw]]
|uwagi =
|waluta_symbol = EUR, €
|UTC = +2 – źima<br /> [[UTC|UTC]] +3 – lato
|hymn = [[Imnos pros tin Eleftherian]]
|hymn_nazwa_ślůnsko = Hymn do wolnośće
|kod_ISO = GR
|domyna = [[.gr|.gr]]
|kod_samochodowy = GR
|numer_kerunkowy = +30
|terytoria_zaležne =
|terytorja_autůnůmične =
|mapa_uobroz = Gr-map-DE.png
|uwagi =
}}
}}
'''Grecyjo''' ([[Grecko godka|grec.]] Ελλάδα (''Elláda''), IPA: [{{IPA|e̞ˈlaða}}] abo Ελλάς (''Ellás''), IPA: [{{IPA|e̞ˈlas}}]), '''Republika Grecko''' (Ελληνική Δημοκρατία (''Ellinikí Dimokratía''), IPA: [{{IPA|e̞ˌliniˈci ðimo̞kraˈtiˌa}}]) - państwo w pouedńowo-wschodńij tajli [[Ojropa|Ojropy]], pouožůny na krańcu [[Půuwysep Boukański|Půuwyspu Boukańskigo]]. Grańičy s [[Albańa|Albańjům]], [[Macedůńa|Republikům Macedůńii]] i [[Buugarja|Buugarjům]] na půunocy a s [[Turcyjo|Turcyjům]] na wschodźe. Mo dostymp do dwůch můř: [[Moře Egejske|Mořa Egejskigo]] na wschodźe, a [[Moře Jůńske|Mořa Jůńskigo]] na zachodźe. Na uobu znojduje śe wjela wysp, tyž bydůncych tajlům Grecyje.
'''Grecyjŏ''' ([[Grecko godka|gr]]. Ελλάδα ''Elláda'' / Ελλάς ''Ellás''), '''Greckŏ Republika''' (Ελληνική Δημοκρατία ''Ellinikí Dimokratía'') – [[państwo]] położōne we połedniowo-weschodnij czynści [[Ojropa|Ojropy]], na połedniowym krańcowi Bałkańskij Bōny. Mŏ dostymp do sztyrech mōrz: [[Egejske Morze|Egejskigo]] i [[Kreteńske Morze|Kreteńskigo]] ôd weschodu, [[Jōńske Morze|Jōńskigo]] ôd zŏchodu jak tyż [[Strzůdźymne Morze|Strzōdziymnego]] ôd połedniŏ. Grecyjŏ mŏ dziesiōntõ pod wzglyndym dugości piskã brzegowōm na świecie, ô dugości 14880 km. Poza tajlōm kōntynyntalnōm we skłŏd Grecyje wchodzi kole 2500 wysp, we tym 165 zamiyszkanych. Nojwŏżniyjsze to [[Kreta]], [[Dodekanez]], [[Cyklady]] i [[Jōńske Wyspy]]. Nojwyższym szpicōm je wysoki na 2918 m n.p.m. [[Mitikas]] we masywie [[Ôlimp|Ôlimpu]].


== Gyjografijŏ ==
Uznowano za kolebka zachodńij cywilizacyji i bydůnco mjejscym narodźin [[Dymokracyjo|dymokracyji]], [[Filozofja|filozofji]], [[Šport|športůw]], polityki i [[Dramat|dramatu]], Grecyjo mo dugo i bůgato [[historyjo]] i dźedźictwo kulturowe, kere wpuynůuo na inkše kultury [[Ojropa|Ojropy]], půunocnyj [[Afrika|Afriki]] i [[Bliski Wschůd|Bliskigo Wschodu]]. Uobecńy je rozwijajůncym śe krajym, bydůmcym čuůnkym [[Uńja Ojropejska|Uńii Ojropejskij]] uod [[1981]] r. a strefy [[ojro]] uod [[2002]] r.
[[Plik:Ionian sea islands, pic1.JPG|thumb|left|Jōńske Wyspy]]
{{Przipisy}}
Terytorium Grecyje idzie potajlować na:
* kōntynyntalnõ Grecyjõ (społym z ôddzielōnym ôd nij Korynckim Kanałym bōnōm Peloponez), kerŏ wchodzi we skłŏd Bałkańskij Bōny
* wyspy rozrzucone na morzach Egejskim i Jōńskim.


Bezma 1/5 wiyrchnie Grecyje przipadŏ na kole 2500 wysp, z czego 165 je zamiyszkanych.


Nojsrogsze z nich to:
{{Commons|Category:Greece|Grecyjo}}
* [[Kreta]] (kol. 8260 km²),
* [[Eubea]] (kol. 3621 km²),
* [[Lesbos]] (kol. 1630 km²),
* [[Rodos]] (kol. 1400 km²),
* [[Chios]] (kol. 840 km²),
* [[Kefalinia]] (kol. 780 km²),
* [[Korfu]] (592 km²),
* [[Samos]] (kol. 476 km²),
* [[Lemnos]] (476 km²),
* [[Naksos]] (kol. 430 km²),
* [[Zakintos]] (406 km²),
* [[Thasos]] (kol. 390 km²).


Wiynkszość z wysp Grecyje wchodzi w skłŏd archipelagōw, z kerych bazowe to:
{{Ojropa}}
* Jōńske Wyspy
* Egejske Wyspy, we tym:
** [[Cyklady]]
** [[Sporady]]
** [[Dodekanez]]


Blisko 81% wiyrchnie Grecyje zajmujōm gōrske pasma (strzedniŏ wysokość 1200–1800 m n.p.m.), kere majōm południkowy ciōng. Nizinne teryny sōm niywielge i wystympujōm we bliżu wybrzyżōw (Niz. Salonickŏ, Trackŏ, Tesalskŏ jak tyż Argolidzkŏ). Chalcydyckŏ Bōna tworzi 3 wtōrne bōny: Kassandra, Sithonia i Athos.
[[Kategoria:Grecyjo]]


Grecyjŏ graniczy z dalij pokŏzanymi państwami:
{{Link FA|ar}}
* na weschodzie:
{{Link FA|uk}}
** {{fana|TUR}} [[Turcyjo|Turcyjŏ]] (206 km)
{{Link FA|vi}}
* na pōłnocach:
{{Link GA|uk}}
** {{fana|ALB}} [[Albanijŏ]] (450 km)
** {{fana|BGR}} [[Bułgaryjo|Bułgaryjŏ]] (450 km)
** {{fana|MKD}} [[Půłnocno Macedůńijo|Pōłnocnŏ Macedōnijŏ]] (450 km)

=== Miasta ===
{| class="wikitable"
|+Nojsrogsze miasta Grecyje
!Lp.
!Miasto
!Populacyjŏ<ref>https://web.archive.org/web/20230911101137/https://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls</ref>
|-
|1.
|[[Atyny]]
|3,090,508
|-
|2.
|[[Salůńiki|Salōniki]]
|824,676
|-
|3.
|[[Patras]]
|167,446
|-
|4.
|[[Larisa]]
|144,651
|-
|5.
|[[Heraklion]]
|140,730
|-
|6.
|[[Wolos]]
|86,046
|-
|7.
|[[Janina]]
|65,574
|-
|8.
|[[Trikala]]
|61,653
|-
|9.
|[[Chalkida]]
|59,125
|-
|10.
|[[Serres]]
|58,287
|}

== Historyjŏ ==
[[Plik:View of the Acropolis Athens (pixinn.net).jpg|thumb|left|[[Atyny]]]]
Grecyjŏ mŏ dugŏ historyjõ i zebrane kulturowe erbowizna. Uwŏżanŏ je za nŏstympcã antycznyj Grecyje. Jako takŏ, stanowi kolybkã cołkij zachodnij cywilizacyje, plac narodzin [[Dymokracyjŏ|dymokracyje]]<ref>Finley, M.I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth</ref>, [[Filozofijŏ|filozofije]]<ref>History of Philosophy, Volume 1 by Frederick Copleston</ref>, ôlimpijskich igrzysk, mocka bazowych prawiyń naukowych, zachodnij literatury, historiografije, politologije a tyż tyjatru<ref>Brockett, Oscar G. History of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon</ref>, tak kōmedyje jak i dramatu. Świŏdectwym tyj spuścizny je 18 Ôbiektōw Kulturowyj Erbowizny [[UNESCO]]. Nowożytne grecke państwo ôstało utworzōne we wyniku zwyciynskigo powstōnia przeciwko [[Ôsmańske Imperyjum|Ôsmańskimu Imperyjum]].

Ôd 2002 roku Grecyjŏ zrezygnowała z włŏsnyj waluty i przijōnła [[ojro]]. We 2013 trefiyła do grupy państw rozwijajōncych sie (piyrszy we historyji cufal degradacyje krŏju do tyj grupy)<ref>{{Cytuj |tytuł = Grecja zdegradowana do grona państw rozwijających się. Pierwszy taki przypadek |data = 2013-06-15 |data dostympu = 2021-02-25 |ôpublikowany = web.archive.org |url = http://web.archive.org/web/20130615232845/http://wyborcza.biz/biznes/1,100896,14088548,Grecja_zdegradowana_do_grona_panstw_rozwijajacych.html}}</ref>.

== Religijŏ ==
Struktura religijnŏ krŏju we 2017 roku podle ''[[Pew Research Center]]''<ref>https://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/</ref>
* [[prawosławie]] – 90%
* [[katolicyzm]] – <1%
* inksi krześcijany – 3%
* [[islam]] – 2%
* inksze religije – <1%
* brak religije – 4%

{{Przipisy}}

{{Ojropa}}


[[Kategoryjo:Grecyjo| ]]
[[ab:Барзентәыла]]
[[ace:Yunani]]
[[af:Griekeland]]
[[als:Griechenland]]
[[am:ግሪክ (አገር)]]
[[an:Grecia]]
[[ang:Crēcland]]
[[ar:اليونان]]
[[arc:ܝܘܢ]]
[[arz:اليونان]]
[[ast:Grecia]]
[[ay:Grisya]]
[[az:Yunanıstan]]
[[bar:Griachaland]]
[[bat-smg:Graikėjė]]
[[bcl:Gresya]]
[[be:Грэцыя]]
[[be-x-old:Грэцыя]]
[[bg:Гърция]]
[[bi:Greece]]
[[bn:গ্রিস]]
[[bo:ཀེ་རི་སི།]]
[[bpy:গ্রীস]]
[[br:Gres (bro)]]
[[bs:Grčka]]
[[ca:Grècia]]
[[ce:Гlайрхойн]]
[[ceb:Gresya]]
[[ckb:یۆنان]]
[[co:Grecia]]
[[crh:Yunanistan]]
[[cs:Řecko]]
[[csb:Greckô]]
[[cu:Грьци]]
[[cv:Греци]]
[[cy:Gwlad Groeg]]
[[da:Grækenland]]
[[de:Griechenland]]
[[diq:Yunanıstan]]
[[dsb:Grichiska]]
[[dv:ޔޫނާން]]
[[dz:གིརིསི་]]
[[ee:Greece]]
[[el:Ελλάδα]]
[[en:Greece]]
[[eo:Grekio]]
[[es:Grecia]]
[[et:Kreeka]]
[[eu:Grezia]]
[[ext:Grécia]]
[[fa:یونان]]
[[fi:Kreikka]]
[[fiu-vro:Kreeka]]
[[fo:Grikkaland]]
[[fr:Grèce]]
[[frp:Grèce]]
[[frr:Griichenlönj]]
[[fur:Grecie]]
[[fy:Grikelân]]
[[ga:An Ghréig]]
[[gag:Grețiya]]
[[gan:希臘]]
[[gd:A' Ghrèig]]
[[gl:Grecia - Ελλάδα]]
[[gn:Gyresia]]
[[gu:ગ્રીસ]]
[[gv:Yn Ghreag]]
[[hak:Hî-lia̍p]]
[[haw:Helene]]
[[he:יוון]]
[[hi:यूनान]]
[[hif:Greece]]
[[hr:Grčka]]
[[hsb:Grjekska]]
[[ht:Grès]]
[[hu:Görögország]]
[[hy:Հունաստան]]
[[ia:Grecia]]
[[id:Yunani]]
[[ie:Grecia]]
[[ilo:Grecia]]
[[io:Grekia]]
[[is:Grikkland]]
[[it:Grecia]]
[[ja:ギリシャ]]
[[jbo:xesygu'e]]
[[jv:Yunani]]
[[ka:საბერძნეთი]]
[[kaa:Gretsiya]]
[[kbd:Алыдж]]
[[kg:Gelesi]]
[[kk:Грекия]]
[[kl:Grækerit Nunaat]]
[[kn:ಗ್ರೀಸ್]]
[[ko:그리스]]
[[koi:Эллада]]
[[krc:Греция]]
[[ku:Yewnanistan]]
[[kv:Эллада]]
[[kw:Pow Grek]]
[[ky:Греция]]
[[la:Graecia]]
[[lad:Gresia]]
[[lb:Griicheland]]
[[lg:Buyonaani]]
[[li:Griekeland]]
[[lij:Greçia]]
[[lmo:Grecia]]
[[ln:Gresi]]
[[lt:Graikija]]
[[ltg:Grekeja]]
[[lv:Grieķija]]
[[mdf:Грекмастор]]
[[mg:Grisy]]
[[mhr:Греций]]
[[mi:Kirihi]]
[[mk:Грција]]
[[ml:ഗ്രീസ്]]
[[mn:Грек]]
[[mr:ग्रीस]]
[[ms:Greece]]
[[mt:Greċja]]
[[my:ဂရိနိုင်ငံ]]
[[mzn:یونان]]
[[na:Grit]]
[[nah:Grecia]]
[[nap:Grecia]]
[[nds:Grekenland]]
[[nds-nl:Griekenlaand]]
[[ne:ग्रीस]]
[[nl:Griekenland]]
[[nn:Hellas]]
[[no:Hellas]]
[[nov:Grekia]]
[[nrm:Grêce]]
[[nv:Gwíík Dineʼé Bikéyah]]
[[oc:Grècia]]
[[or:ଗ୍ରୀସ]]
[[os:Грекъ]]
[[pam:Greece]]
[[pih:Griese]]
[[pl:Grecja]]
[[pms:Grecia]]
[[pnb:یونان]]
[[pnt:Ελλάδα]]
[[ps:يونان]]
[[pt:Grécia]]
[[qu:Grisya]]
[[rm:Grezia]]
[[rn:Grecia]]
[[ro:Grecia]]
[[roa-rup:Gãrtsia]]
[[roa-tara:Grecie]]
[[ru:Греция]]
[[rue:Ґреція]]
[[rw:Ubugereki]]
[[sa:यवनदेशः]]
[[sah:Греция]]
[[sc:Grèghia]]
[[scn:Grecia]]
[[sco:Greece]]
[[se:Greika]]
[[sh:Grčka]]
[[simple:Greece]]
[[sk:Grécko]]
[[sl:Grčija]]
[[sm:Kuliti]]
[[so:Giriig]]
[[sq:Greqia]]
[[sr:Грчка]]
[[srn:Grikikondre]]
[[ss:IGrikhi]]
[[stq:Griechenlound]]
[[su:Yunani]]
[[sv:Grekland]]
[[sw:Ugiriki]]
[[ta:கிரேக்கம் (நாடு)]]
[[te:గ్రీస్]]
[[tet:Grésia]]
[[tg:Юнон]]
[[th:ประเทศกรีซ]]
[[tk:Gresiýa]]
[[tl:Gresya]]
[[tpi:Gris]]
[[tr:Yunanistan]]
[[tt:Греция]]
[[udm:Греция]]
[[ug:گرېتسىيە]]
[[uk:Греція]]
[[ur:یونان]]
[[uz:Yunoniston]]
[[vec:Gresia]]
[[vep:Grekanma]]
[[vi:Hy Lạp]]
[[vls:Grieknland]]
[[vo:Grikän]]
[[war:Gresya]]
[[wo:Girees]]
[[wuu:希腊]]
[[xal:Грисин Орн]]
[[xmf:საბერძნეთი]]
[[yi:גריכנלאנד]]
[[yo:Gríìsì]]
[[zh:希腊]]
[[zh-classical:希臘共和國]]
[[zh-min-nan:Hi-lia̍p]]
[[zh-yue:希臘]]
[[zu:IGreki]]

Teroźnŏ wersyjŏ na dziyń 02:28, 28 gru 2023

 Ślabikŏrzowe abecadło
Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim.
Ελληνική Δημοκρατία
Ellinikí Dimokratía
Greckŏ Republika
Fana Grecyje
 Wapyn {{{dopołniŏcz}}}
Fana Grecyje Wapyn Grecyje
Motto: Ελευθερία ή θάνατος
(Swoboda abo śmiyrć)
Hymn:
Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν
(Hymn do Swobody)
Położynie {{{nazwa_dopełniacz}}}
Kōnstytucyjŏ Kōnstytucyjŏ Grecyje
Ôficjalnŏ gŏdka greckŏ
Stolica Atyny
Polityczny systym dymokratyczny
Zorta państwa parlamyntarnŏ republika
Gowa państwa prezydynt Ekaterini Sakielaropulu (Κατερίνα Σακελλαροπούλου)
Szef rzōndu prymier Kiriakos Mitsotakis (Κυριάκος Μητσοτάκης)
Wiyrchnia
 • cołkŏ
 • wody strzōdlōndowe 		96. na świecie
131 957 km²
0,86%
Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • tyngość zaludniyniŏ 		85. na świecie
10 768 000[1]
81,75 ôsōb/km²
PKB (2018)
 • cołke 
 • na ôsobã
227 mld USD
21 145 USD
PKB (PSN) (2018)
 • cołke 
 • na ôsobã
312 mld miyndzynŏr. dolarōw
29 058 miyndzynŏr. dolarōw
waluta 1 ojro = 100 ojrocyntōw (EUR, €)
Samostanowiyniy ôd Ôsmańskigo Imperyjum
(ôgłoszynie: 25 marca 1821; uznanie: 3 lutego 1830)
Czasowŏ strefa UTC +2 – zima
UTC +3 – lato
Kod ISO 3166 GR
Internetowŏ dōmyna .gr
Kod autowy GR
Kod fligerowy SX
Telefōniczny kod +30
Karta Grecyje
Karta Grecyje
Commons Multimydia na Commons

Grecyjŏ (gr. Ελλάδα Elláda / Ελλάς Ellás), Greckŏ Republika (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía) – państwo położōne we połedniowo-weschodnij czynści Ojropy, na połedniowym krańcowi Bałkańskij Bōny. Mŏ dostymp do sztyrech mōrz: Egejskigo i Kreteńskigo ôd weschodu, Jōńskigo ôd zŏchodu jak tyż Strzōdziymnego ôd połedniŏ. Grecyjŏ mŏ dziesiōntõ pod wzglyndym dugości piskã brzegowōm na świecie, ô dugości 14880 km. Poza tajlōm kōntynyntalnōm we skłŏd Grecyje wchodzi kole 2500 wysp, we tym 165 zamiyszkanych. Nojwŏżniyjsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady i Jōńske Wyspy. Nojwyższym szpicōm je wysoki na 2918 m n.p.m. Mitikas we masywie Ôlimpu.

Gyjografijŏ

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Jōńske Wyspy

Terytorium Grecyje idzie potajlować na:

  • kōntynyntalnõ Grecyjõ (społym z ôddzielōnym ôd nij Korynckim Kanałym bōnōm Peloponez), kerŏ wchodzi we skłŏd Bałkańskij Bōny
  • wyspy rozrzucone na morzach Egejskim i Jōńskim.

Bezma 1/5 wiyrchnie Grecyje przipadŏ na kole 2500 wysp, z czego 165 je zamiyszkanych.

Nojsrogsze z nich to:

Wiynkszość z wysp Grecyje wchodzi w skłŏd archipelagōw, z kerych bazowe to:

Blisko 81% wiyrchnie Grecyje zajmujōm gōrske pasma (strzedniŏ wysokość 1200–1800 m n.p.m.), kere majōm południkowy ciōng. Nizinne teryny sōm niywielge i wystympujōm we bliżu wybrzyżōw (Niz. Salonickŏ, Trackŏ, Tesalskŏ jak tyż Argolidzkŏ). Chalcydyckŏ Bōna tworzi 3 wtōrne bōny: Kassandra, Sithonia i Athos.

Grecyjŏ graniczy z dalij pokŏzanymi państwami:

Miasta

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Nojsrogsze miasta Grecyje
Lp. Miasto Populacyjŏ[2]
1. Atyny 3,090,508
2. Salōniki 824,676
3. Patras 167,446
4. Larisa 144,651
5. Heraklion 140,730
6. Wolos 86,046
7. Janina 65,574
8. Trikala 61,653
9. Chalkida 59,125
10. Serres 58,287

Historyjŏ

[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Atyny

Grecyjŏ mŏ dugŏ historyjõ i zebrane kulturowe erbowizna. Uwŏżanŏ je za nŏstympcã antycznyj Grecyje. Jako takŏ, stanowi kolybkã cołkij zachodnij cywilizacyje, plac narodzin dymokracyje[3], filozofije[4], ôlimpijskich igrzysk, mocka bazowych prawiyń naukowych, zachodnij literatury, historiografije, politologije a tyż tyjatru[5], tak kōmedyje jak i dramatu. Świŏdectwym tyj spuścizny je 18 Ôbiektōw Kulturowyj Erbowizny UNESCO. Nowożytne grecke państwo ôstało utworzōne we wyniku zwyciynskigo powstōnia przeciwko Ôsmańskimu Imperyjum.

Ôd 2002 roku Grecyjŏ zrezygnowała z włŏsnyj waluty i przijōnła ojro. We 2013 trefiyła do grupy państw rozwijajōncych sie (piyrszy we historyji cufal degradacyje krŏju do tyj grupy)[6].

Religijŏ

[edytuj | edytuj zdrzōdło]

Struktura religijnŏ krŏju we 2017 roku podle Pew Research Center[7]

Przipisy

  1. ↑ Miyndzynŏrodowy Walutowy Fundusz
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20230911101137/https://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls
  3. ↑ Finley, M.I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth
  4. ↑ History of Philosophy, Volume 1 by Frederick Copleston
  5. ↑ Brockett, Oscar G. History of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon
  6. ↑ Grecja zdegradowana do grona państw rozwijających się. Pierwszy taki przypadek, web.archive.org, 15 czerwca 2013 [dostymp 2021-02-25] [zarchiwizowane z adresy 2013-06-15].
  7. ↑ https://www.pewforum.org/2017/05/10/religious-affiliation/
Państwa Ojropy

Albańijo • Andora • Austrijo • Belgijo • Bjołoruś • Bośńa a Hercegowina • Bułgaryjo • Chorwacyjo • Czesko Republika • Czorno Gůra • Dańijo • Estůńijo • Finlandyjo • Francyjo • Grecyjo • Irlandyjo • Islandyjo • Italijo • Liechtenstein • Litwa • Luksymburg • Łotwa • Madźary • Malta • Mjymcy • Mołdawijo • Můnako • Norwygijo • Ńiderlandy • Polsko • Portugalijo • Půłnocno Macedůńijo • Rusyjo • Růmůńijo • San Marino • Słowacyjo • Słowyńijo • Syrbijo • Szpańijo • Szwecyjo • Szwajcaryjo • Turcyjo • Ukrajina • Watykůn • Wjelgo Brytańijo

Zdrzōdło "https://szl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grecyjŏ&oldid=367595"