Srananman
Wan Srananman ben wan man dy ini Sranankondre libi.
A pasa fu a 541.638 (2012) man ben ini a opopresi fu a kondre, ini a pasuni Paramaribo, Wanica nanga Nickerie. A pasuni nanga a mena man ben Sipaliwini, dati a pasa flak fu a inikondre abi.
Miksi
kenkiSranankondre abi wan miksi fu pasa nasi nanga wan Srananman kan de wan Kreyoli, wan Yampanesi, wan Busnengre, wan Hindustani nangadi. Paramaribo abi pluspasa nasi. Okebi Srananman ben kusiri pefo.
Den Srananman ben wan miksi fu ski etnisi guru:
- Indiana, a owru man dy ini Paramaribo, Wanica, Para, Marowijne nanga Sipaliwini. Ben a miksi fu:
- Infrumasi: A indiana libi fu pikin kondrebu, fisiri nanga onti (yata) nanga opo pikin nivo fu art wroko. Pasa nyunr go na Paramaribo. Bribi: a Trio ben sins prebaka 1960-yari pasa kirkedomo. Ok ondro a Akuriyo nanga som trawan indianaman findi man kirkedomo. A trawan abi tradisineli naturbribi.
- Hindustani, nakomili fu Asi wroko u a owru Ingris India. Dy libi funen ini den pasuni Wanica, Paramaribo nanga Nickerie.
- Infrumasi: pasa wroko ini administrasi nanga tredi, pikin kondrebuman. Bribi: pasa ben Hindu, sirka 10 % ben moslim.
- Infrumasi: pasa woko ini administrasi nanga a industri. Dysin familistrukturi ben tru matriargati. Bribi: pasa ben fu a kirkedomo. Libikondre: funen den pasuni Paramaribo, Coronie nanga Wanica (prekikreyoli).
- Busnengre nanga Marronu, nakomili fu flee Afrka slavi, sey ok we nanga wan mea korrekt term buskondrekreyol enen. Aukaner (Ndyuka), Saramakaner, Paramakaner, Kwinti nanga Matawai, libi aglegi buskondre (Brokopondo, Marowijne, Saramacca), ma ben e go na a inikondrelog na Paramaribo nangaso.
- Infrumasi: kondrebuman, treedi.
- Bribi: fu Afrka Winti; gi a pikin gado nanga jorka nanga gran gado, Anana. Ok 'wisi', fanowdu wroko, nangaso.
- Yampanesi, nakomili fu a Bakra India (now Indonesia. A pasuni Commewijne ben fu owrur ten libi nanga Yamponesi. A teri presi ini a pasuni abi Yamponesi nen. Pafutaki libi pasi ini Lelydorp nanga ini den pasuni Paramaribo nanga Wanica.
- Infrumasi: Pikin kondrebuman, treedi. Gu harmonia, roekoen e nen. Bribi: pasa ben moslim, nanga Hindu iniflu.
- Sneysi, nakomili fu man fu Hongkong, Ondro-Sneysi efu Bakra India. Sneysi libi a pasa ini den pasuni Paramaribo nanga Wanica. A pasa taki wan Hakka-Sranantaki. Now ben pasa nanga grupasa a migrasi fu Sneysi na Sranankondre.
- Infrumasi: pasa ben e wroko ini treedi nanga a HoReCa nanga libi a pasa ini Paramaribo nanga Wanica.
- Bribi: pasa ben ateisti (no bribi).
- Blanki (nakomili fu den Bakraman, Portugesoman u Madeira nanga trawan Ropaman, Libanesi, Sirisi nanga Anglo-Amerikani). A si iniflu opo a saamlibi e ben granr leki a si numro (ca. 1 %). A e libi funen ini den pasuni Paramaribo nanga Wanica. Bribi: funenli kirkedomo, opasar islambribi. Den blanki dy bakaseywan ini Sranankondre e ben kon libi efru no mengi brudu e abi, e ben noni leki bakra. Den nakomili fu den blanki kolonisti dy ini a midi fu a 18-100-yari u Groningen nanga Gelderland o kon, e ben noni leki buru efru boeroe.
Tongo
kenkiTaki tongo ies sin ini Sranankondre, 2004 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Tongo | Pasa taki tongo fu a sin | Fostu tongo | Totali risini fu a tongo | |||
Teri (numro) | % | Teri (numro) | % | Teri (numro) | % | |
Bakratongo | 57.577 | 46,6 | 29.163 | 23,6 | 86.740 | 70,3 |
Sranantongo | 11.105 | 9,0 | 45.634 | 37,0 | 56.739 | 46,0 |
Sarnami Hindoestani | 19.513 | 15,8 | 8.121 | 6,6 | 27.634 | 22,4 |
Yampanesi | 6.895 | 5,6 | 6.846 | 5,5 | 13.741 | 11,1 |
Marronu * | 18.797 | 15,2 | 2.493 | 2,0 | 21.290 | 17,2 |
Trawan tongo | 6.501 | 5,3 | 4.030 | 3,3 | 10.531 | 8,5 |
No fostu tongo | - | - | 23.754 | 19,2 | ||
No infrumasi dyaso e gi | 3.075 | 2,5 | 3.422 | 2,8 | ||
Totali | 123.463 | 100,0 | 123.463 | 100,0 | ||
Infrumasi: Zevende algemene volks- en woningtelling 2004, Algemeen Bureau voor de Statistiek |
* Saramacca, Auka nanga Paramacca
Bakratongo
kenkiA ofiseli tonga ben a Bakratongo (Nederlands), taki suri ini a sikondre a a kosti nanga biko alaman bihisi ben nanga da ok a pasa importanti tongo fu ini a husu ben e sey. Sins 2005 ben Sranankondre fu taki kompleni wan man fu a guru fu a Nederlandse Taalunie (A Uni fu a Bakratongo Tongo). Pasa leki 500 wortu fu a Sranan Bakratongo ben ini a nyunr si fu a Groene Boekje (A Pikin Grun Buku) e opoteki. Fu leki fu wan risursi fu a tongo, taki leki wan orsi fu a tukon ini rikesti fu a Taalunie (Uni fu a Tonfo) ben utredi sey, ben a Bakratongo fu 60% fu ala Srananman a foswan tongo. Ini a inikondre fu Sranankondre ben a Bakratongo apafutaki friwe no spredi e go nanga e kon.
Sranantongo
kenkiA 'lingua franca' ben a Sranantongo. A ben a tongo fu den Kreyoliman dy ben e sokulu leki wan bubitongo nanga trawan, ma pasa denki taki a wan lagir tongo ben. Man taki dati a literaturili nivo fu a Sranantongo lagi ben, ma dati ben tu twisti. Da ben ski pe mena buku ini Sranantonga leki ini Bakratongo, ma Sranantongo ben a rivulisi, pe Bakratongo dikleni du. Sranantongo abi wan gu proyeti nanga tukon. A Sranantongo ben e gru ini a teri fu takiman, taki gu ben fu a tongo nanga den tongo indipi fu Sranankondre.
Sirey
kenkiWan sirey fu den tongo dy ben e taki ini Sranankondre nanga a teri fu takiman ben:
- Tongu fu Asi:
- Sarnami Hindoestani (150.000), Sranan si fu a Caribi Hindoestani, dy ben e kon u Bihari, Bhojpuri.
- Yampanesi (60.000)
- Sneysi (12.000)
- Libanon-Arabi (pikin teki fu takiman)
- Tongo fu Amrka, ondroteki ini tri tongoseksi:
- Tongo fu Ropa:
- Bakratongo (300.000)
- Ingris, wawan leki wan fostu tongo
- Brasili Portugesi, na opi 40.000 takiman.
Bribi
kenkiNanga a manteri ini 2004 ben a bribikoleksi so e wesi:
- 41 % kirkedomo
- 20 % Hindubribi (Sanatana Dharma nanga Arya Samaj)
- 14 % Islam (Soenni nanga Ahmadiyya)
- 4 % Trawan efu no bribi
- 10 % No infrumasi dyaso
Srananman nanga famu
kenki- Richard Abbenhuis
- Clark Accord
- Willem Ahlbrinck
- Willy Alberga
- Nardo Aluman
- Karin Amatmoekrim
- Tj. Arkieman (Tjark Petzoldt)
- Ulrich Aron
- Bernardo Ashetu (Henk van Ommeren)
- Reinier Asmoredjo
- Assid (Gerard Hamer)
- Sato Atmopawiro
- Robby Autar
- Armand Baag
- J. H. Baartscheer
- Ryan Babel
- Rabin Baldewsingh
- Sigourney Bandjar
- George Barron
- Gerrit Barron
- E. J. Bartelink
- Rudy Bedacht
- Aphra Behn
- Hannah Belliot (1947)
- Carelain Bergtop
- Noraly Beyer
- Bhai (James Ramlall)
- Surj Biere
- Philomena Bijlhout (1957)
- Anand Binda
- Carlos Blaaker
- Kevin Bobson
- Michel Boetius
- Winston Bogarde
- August Bohé
- Winston van der Bok
- Remy Bonjasky
- Wim Bos Verschuur
- Desi Bouterse
- Nel Bradley
- Jules Brand-Flu
- Hans Breeveld
- Petronella Breinburg
- Eddy Bruma
- Henna Brunings
- Edgar Cairo
- Humphrey Campbell
- Cándani (Asha van den Bosch-Radjkoemar)
- Romeo Castelen
- Henk ten Cate
- Jules Chin A Foeng
- Gharietje Choenni
- A. C. Cirino
- Nelli Cooman
- Frank Creton
- Otmar Critchlow
- Ray Daal
- Kwame Dandillo (Pieter Polanen)
- Ernest Dan
- Robert David Simons
- Edgar Davids
- Jennifer van Dijk-Silos
- Kasian Djiman
- R. Dobru (Robin Raveles)
- Robbert Doelwijt
- Thea Doelwijt
- Chandra Doest
- Johnny Donk
- Andries Doorson
- Ané Doorson (André Doorson)
- Darl Douglas
- Eugène Drenthe
- Royston Drenthe
- Aleks de Drie
- Kid Dynamite
- Hein Eersel
- Valentine Efiong
- Wilgo Elshot
- John Elskamp
- Urby Emanuelson
- Nathalie Emanuels
- Orlando Emanuels
- Dan Ernst
- Don Experientia (psudonimi fu ?)
- Johann F. Heymans
- Hans Faverey
- Carmen Fazal
- Hugo K. Fernandes Mendes
- Ricardo Ferrario
- Deryck Ferrier (1933)
- Joan Ferrier (1954)
- Johan Ferrier
- Kathleen Ferrier (1957)
- Leo Ferrier
- Jimmy Floyd Hasselbaink
- Ron Flu
- H. C. Focke
- Rudi de la Fuente
- Glenn Fung Loy
- John Gabriel Stedman
- Chitra Gajadin
- Rabin Gangadin
- Johan George Spalburg
- Rudi Getrouw
- Wikaas Girdharie
- Christina van Gogh
- Henna Goudzand
- Gillion Grantsaan
- Laetitia Griffith (1965)
- Wilfred Grimmèr
- Romeo Grot
- Trudi Guda
- Ruud Gullit
- John H. de Bye
- Jnan Hansdev Adhin
- Shardha Harkhoe
- Ann Harris
- Anita Hartmann
- Ed Hart
- Nola Hatterman
- Gerda Havertong
- Ro Heilbron
- Albert Helman
- Herman Hennink Monkau
- M. Th. Hijlaard
- W. R. baron van Hoëvell
- Ernesto Hoost
- Anne Huits
- Paul Irodikromo
- Soeki Irodikromo
- Sri Irodikromo
- Rudolf Isselt
- Ruth Jacott
- Quintus Jan Telting
- Denise Jannah
- Zapata Jaw (Nelson Renfrum)
- E. A. Jellico van Gogh
- Ding Jie Feng
- John Jong A Tjauw
- Harry Jong Loy
- Ab Jongmans
- Nigel de Jong
- Ronald Julen
- Remy Jungerman
- Glenn Kallasingh
- Goeroedath Kallasingh
- Kamala'imïn
- José Kamps
- Irwin Kanhai
- Ruben Karsters
- Hendrik Kartokario
- Daniel Kasjan Djojoatmo
- Suhada Kasto
- Effendi Ketwaru (junior)
- Ráhman Khán
- Johannes King
- Mala Kishoendajal
- Radjen Kisoensingh
- Rinaldo Klas
- Patrick Kluivert
- J. G. A. Koenders
- Howard Komproe
- Antoine de Kom
- Anton de Kom
- Ismene Krishnadath
- Rudi Kross
- J. C. Kruisland
- Dorette Kuster
- Kwamina (verm. Alexander Lionarons)
- Harry Lapar (Martinus Eikendal)
- Winston Leeflang
- John Leefmans
- Remy Leeuwin
- Alphons Levens
- Allan S. Li Fo Sjoe
- John Lie A Fo
- Noni Lichtveld
- Nana Liem
- Rudie van Lier
- Egbert Lieveld
- Hans Lie
- Joan Lindveld
- Guillaume Lo A Njoe
- William Man A Hing
- Ken Mangroelal
- A. W. Marcus
- Joh. C. Marcus
- Paul Marlee (Paul Nijbroek)
- Jetty Mathurin
- J. J. Mauricius
- Cynthia Mc Leod
- Mechtelly (Mechtelli Tjin-A-Sie)
- Henry Menckeberg
- Stanley Menzo
- Paul Middellijn
- Jenny Mijnhijmer
- CB Milton
- Marijke van Mil
- Els Moor
- Leo Morpurgo
- Niki André Mosis
- Albert Mungroo
- Ruud Mungroo
- Kurt Nahar
- Jit Narain (Djietnarainsingh Baldewsingh)
- David Nassy
- Kees Neer (Frederik Lansdorf)
- Negativ
- Alida Neslo
- Anthony Nesty
- Annel de Noré (Netty Simons)
- R. A. P. C. O'Ferrall
- Pansa Obé
- Tara Oedayrajsingh Varma (1948)
- Soerano Oetoen
- Ellen Ombre
- Benny Ooft
- Coen Ooft
- Henri Orie
- André Pakosie
- Sam Parabirsingh
- Pim de la Parra
- Jerrel Pawiroredjo
- Guus Pengel
- Jacques Philipszoon
- Eddy Pinas
- Johan Pinas
- Marcel Pinas
- Sam Polanen
- Guillaume Pool
- Hugo Pos
- Celestine Raalte
- Rita Rahman
- Ravi Rajcoomar
- Nirmala Rambocus (1950)
- Anil Ramdas (1958-2012)
- George Ramjiawansingh
- Hélène Ramjiawan
- Chandramohan Randjitsingh
- Rappa (Robby Parabirsing)
- Jörgen Raymann
- Sophie Redmond
- Michael Reiziger
- Eugène Rellum
- Frank Rijkaard
- H. F. Rikken
- Ririhpë
- Quintis Ristie
- Stuart Robles de Medina
- Astrid Roemer
- Paul François Roos
- René de Rooy
- Bryan Roy
- Rodney Russel
- G. G. T. Rustwijk
- Chander S. Mahabir
- Emelina Sabajo
- W. L. Salm
- Jacques Samuels
- Cliff San A Jong
- Cornelis van Schaick
- Martin Schalkwijk
- Johanna Schouten-Elsenhout
- Hendrik Schouten
- Peter Schüngel
- Clarence Seedorf
- Ardie Setropawiro
- Shrinivási (Martinus Lutchman)
- Rini Shtiam (Soerdjan Parohi)
- Marylin Simons
- Mahatam Singh
- Jozef Slagveer
- Michael Slory
- Glenn Sluisdom
- Ronald Snijders
- S. Sombra (Stanley Richard Slijngard)
- Sonja (Robert David Simons)
- Gerard Spong
- Barbara Stephan (Barbara Zoutendijk)
- George Struikelblok
- Surianto (Ramin Hardjoprajitno)
- Joyce Sylvester (1965)
- Humberto Tan
- Humphrey Tawjoeram
- Michael Tedja
- Wilfred Teixeira
- Iléne Themen
- Imro Themen
- Goedoe Goedoe Thijm
- Martha Tjoe Nij
- Kit-Ling Tjon Pian Gi
- Roddney Tjon Poen Gie
- Carry-Ann Tjong-Ayong (1941)
- René Tosari
- Trefossa (Henny de Ziel)
- Jhunry Udenhout
- Ultimus (R. A. P. C. O'Ferrall)
- Mustapha Usman
- Vene (Ronald Venetiaan)
- Corly Verlooghen (Rudy Bedacht)
- Kenneth Vermeer
- Bea Vianen
- Wilgo Vijfhoven
- Marciano Vink
- Jacob Voegen van Engelen
- G. W. C. Voorduin
- Dorus Vrede
- Francis Vriendwijk
- Letitia Vriesde
- Annette de Vries
- Erwin de Vries
- Eugene Waaldijk
- Thomas Waller
- Johan van de Walle
- Don Walther (Walther Donner)
- Joanna Werners
- Tëmeta Wetaru
- Jan Wilhelm Kals
- W. E. H. Winkels
- Aron Winter
- Paul Woei
- Max Woiski sr.
- Armand Wolff
- Frits Wols (E. W. Wong Loi Sing)
- Dorothee Wong Loi Sing
- Emanuel Wong Loi Sing
- Leo Wong Loi Sing
- Lucille Wong Loi Sing
- Michael Wong Loi Sing
- Emir Yelnats (Stanley Triebel)
- Sirano Zalman