Teritorijalna organizacija Srbije

Srbija je uređena Zakonom o teritorijalnoj organizaciji, usvojenim u Narodnoj Skupštini 29. decembra 2007. godine.^[1] Prema Zakonu, teritorijalnu organizaciju Srbije kao teritorijalne jedinice čine: opštine (njih 145), gradovi (28) i Grad Beograd (tj. 174 jedinice lokalne samouprave) i autonomne pokrajine — kao oblici teritorijalne autonomije.

Teritoriju lokalnih samouprava čine naseljena mesta, odnosno područja katastarskih opština koja ulaze u sastav ovih jedinica lokalne samouprave. Granice jedinica lokalne samouprave utvrđene su granicama odgovarajućih katastarskih opština sa njene teritorije.

Naseljeno mesto je deo teritorije jedinice lokalne samouprave, koji ima izgrađene objekte za stanovanje i privređivanje, osnovnu komunalnu infrastrukturu i druge objekte za zadovoljavanje potreba stanovnika koji su tu stalno nastanjeni. Naseljeno mesto može biti u sastavu samo jedne jedinice lokalne samouprave.

Opština je osnovna teritorijalna jedinica u kojoj se ostvaruje lokalna samouprava, koja je sposobna da preko svojih organa samostalno vrši sva prava i dužnosti iz svoje nadležnosti i koja ima najmanje 10.000 stanovnika.

Grad je teritorijalna jedinica utvrđena ovim zakonom, koja predstavlja ekonomski, administrativni, geografski i kulturni centar šireg područja i ima više od 100.000 stanovnika, a izuzetno i manje. Teritorija grada može biti podeljena na gradske opštine. Podela grada na gradske opštine utvrđuje se statutom grada, u skladu sa zakonom.

Region Beograda (Grad Beograd) ima status posebne teritorijalne jedinice u Srbiji, koja ima svoju upravu: Skupštinu Grada Beograda, gradonačelnika Grada Beograda, Gradsko veće Grada Beograda i Gradsku upravu Grada Beograda. Teritorija Grada Beograda je podeljena na 17 gradskih opština, koje imaju svoje lokalne organe vlasti. Podela Grada Beograda na gradske opštine utvrđuje se Statutom Grada Beograda.

Organi opština su: skupština opštine, predsednik opštine, opštinska uprava i opštinsko veće

Organi gradova: Skupština gradova, gradonačelnik, gradska uprava i gradsko veće

Nakon prelaska Kosova i Metohije pod privremenu upravu UNMIK 1999. godine posle rata na Kosovu i Metohiji, u ovoj pokrajini je usvojena drugačija teritorijalna organizacija. Okruzi kakve poznaje Srbija (opisani u ovom članku) funkcionišu jedino u sredinama koje većinski nastanjuju Srbi.

Upravni okruzi

Upravni okruzi su oblik organizacije državne uprave Republike Srbije, namenjeni dekocentraciji organa državne uprave.^[2] Nemaju nadležnosti lokalne samouprave niti su deo teritorijalne organizacije Republike Srbije. Te su osnovna shodno Zakonu o državnoj upravi je određeno da se upravni okrug obrazuje radi vršenja poslova državne uprave izvan sedišta organa državne uprave.

Uspostavljeni su Uredbom o upravnim okruzima, koja je doneta u skladu sa Zakonom o državnoj upravi 27. februara 2006. godine. Tom uredbom su uspostavljeni sledeći upravni okruzi:^[3]

Upravni okruzi	Gradovi, opštine i gradske opštine
Grad Beograd	Barajevo, Voždovac, Vračar, Grocka, Zvezdara, Zemun, Lazarevac, Mladenovac, Novi Beograd, Obrenovac, Palilula, Rakovica, Savski Venac, Sopot, Stari grad, Surčin, Čukarica.
Mačvanski upravni okrug	Šabac, Bogatić, Loznica, Vladimirci, Koceljeva, Mali Zvornik, Krupanj, Ljubovija.
Kolubarski upravni okrug	Valjevo, Osečina, Ub, Lajkovac, Mionica, Ljig.
Podunavski upravni okrug	Smederevo, Smederevska Palanka, Velika Plana
Braničevski upravni okrug	Veliko Gradište, Požarevac, Golubac, Malo Crniće, Žabari, Petrovac na Mlavi, Kučevo, Žagubica.
Šumadijski upravni okrug	Kragujevac, Aranđelovac, Topola, Rača, Batočina, Knić, Lapovo.
Pomoravski upravni okrug	Jagodina, Ćuprija, Paraćin, Svilajnac, Despotovac, Rekovac.
Borski upravni okrug	Bor, Kladovo, Majdanpek, Negotin.
Zaječarski upravni okrug	Boljevac, Knjaževac, Zaječar, Sokobanja.
Zlatiborski upravni okrug	Bajina Bašta, Kosjerić, Užice, Požega, Čajetina, Arilje, Priboj, Nova Varoš, Prijepolje, Sjenica.
Moravički upravni okrug	Čačak, Gornji Milanovac, Lučani, Ivanjica.
Raški upravni okrug	Kraljevo, Vrnjačka Banja, Raška, Novi Pazar, Tutin.
Rasinski upravni okrug	Varvarin, Trstenik, Ćićevac, Kruševac, Aleksandrovac, Brus.
Nišavski upravni okrug	Niš, Aleksinac, Svrljig, Merošina, Ražanj, Medijana, Niška Banja, Palilula, Pantelej, Crveni Krst, Doljevac, Gadžin Han.
Toplički upravni okrug	Prokuplje, Blace, Kuršumlija, Žitorađa.
Pirotski upravni okrug	Bela Palanka, Pirot, Babušnica, Dimitrovgrad.
Jablanički upravni okrug	Leskovac, Bojnik, Lebane, Medveđa, Vlasotince, Crna Trava.
Pčinjski upravni okrug	Vladičin Han, Surdulica, Bosilegrad, Trgovište, Vranje, Bujanovac, Preševo.
Kosovski upravni okrug	Podujevo, Obilić, Priština, Kosovo Polje, Glogovac, Štimlje, Štrpce, Uroševac, Kačanik, Lipljan.
Pećki upravni okrug	Istok, Peć, Klina, Dečani, Đakovica.
Prizrenski upravni okrug	Suva Reka, Orahovac, Prizren, Gora.
Kosovskomitrovački upravni okrug	Zubin Potok, Leposavić, Zvečan, Kosovska Mitrovica, Srbica, Vučitrn.
Kosovskopomoravski upravni okrug	Kosovska Kamenica, Novo Brdo, Gnjilane, Vitina.
Sremski upravni okrug	Šid, Stara Pazova, Sremska Mitrovica, Ruma, Pećinci, Irig, Inđija.
Severnobanatski upravni okrug	Ada, Kanjiža, Kikinda, Novi Kneževac, Senta, Čoka.
Južnobanatski upravni okrug	Alibunar, Bela Crkva, Vršac, Kovačica, Kovin, Opovo, Pančevo, Plandište.
Srednjobanatski upravni okrug	Žitište, Zrenjanin, Nova Crnja, Novi Bečej, Sečanj.
Severnobački upravni okrug	Bačka Topola, Mali Iđoš, Subotica.
Zapadnobački upravni okrug	Apatin, Kula, Odžaci, Sombor.
Južnobački upravni okrug	Bač, Bačka Palanka, Bački Petrovac, Beočin, Bečej, Vrbas, Žabalj, Grad Novi Sad, Novi Sad, Petrovaradin, Srbobran, Sremski Karlovci, Temerin, Titel.