Longari

Longari (sundoi mes viteve 231 – 206 pes ) ishte një mbret ilir i Mbretërisë Dardane . Longari ishte në luftë me mbretër të ndryshëm maqedonas dhe arriti të pushtonte në periudha të ndryshme një pjesë të Maqedonisë. Longari ishte aleat i Shtetit pajon dhe i çliroi Paionët për të hapur rrugë drejt Maqedonisë. Ndikimi i Longarit u rrit dukshëm dhe shumë ilirë të tjerë nga Mbretëria e Ilirisë u bashkuan me të. ^[1] ^[2] ^[3]

Jetëshkrimi

Pas pushtimeve galike të Dardanisë, Dardanët nuk u dëgjuan për katër dekada; ndoshta siç ishin në procesin e rikuperimit nga pasojat e pushtimeve galike. Gjatë asaj kohe, shteti dardan u forcua dhe zgjeroi kufijtë e tij në jug dhe në veri. Gjatë gjysmës së dytë të shekullit III p.e.s., Luftërat Iliro-Maqedonase vazhduan për shkak të dëshirës për zgjerim territorial të mbretërve maqedonas kundër dardanëve, veçanërisht kundër Paionisë. Paionët ishin rebeluar vazhdimisht kundër maqedonasve dhe kishin hyrë në aleanca antimaqedonase për të ruajtur pavarësinë e tyre. Një aleancë e vjetër (në vend të konkurrencës) kishte ekzistuar midis këtyre dy shteteve ilire, sepse sa herë që Paionët fitonin pavarësinë e tyre, dardanët fitonin një rrugë të hapur për në Maqedoni.^[4]

Edhe para Longarit, dardanët kishin qenë një kërcënim i vazhdueshëm për mbretërinë maqedonase. Në vitin 231 pes, nën Longarin, ^[5] ata pushtuan kryeqytetin e Paionit, Bylazora, dhe liruan paionët dhe në një betejë të rëndësishme në 229 para Krishtit, Longarus sulmoi dhe mundi forcat maqedonase nën Demetri II të Maqedonisë, duke mos miratuar përpjekjet për të zgjeruar kufijtë veriorë të Maqedonisë. Maqedonasit sulmuan Longarusin me forca të mëdha. Në atë periudhë, Longarus bëri përpjekje për të forcuar pozitën e shtetit të tij në zemër të Ballkanit kundër popujve fqinjë. Në vitin 229 p.e.s., Longarus, duke përfituar nga fakti se Mbretëria e Ilirisë nën drejtimin e Teutës po merrej me fushata ushtarake në Epir, pushtoi kufijtë e saj veriorë. Ndikimi i Longarit në rajon u bë më i fortë dhe disa fise të tjera ilire u bashkuan me dardanët nën udhëheqjen e Longarit, duke e detyruar Teutën të anulonte ekspeditat e saj në Epir. ^[6] Skerdilaidi u dërgua në veri për të detyruar ushtrinë e Longarit të kthehej në Dardani.

Antigon Dosoni fitoi kundër Longarit pas vdekjes së Dhimitrit. Një pjesë e shtetit pajon iu aneksua Maqedonisë dhe Antigonea u themelua në brigjet e lumit të Vardarit, rruga kryesore e pushtimit nga veriu. Dardanët u dëbuan nga të gjitha trojet që pushtuan nga Dhimitri II dhe qyteti i Bylazorës u bë garnizon. Ndërsa Dosoni po merrej me një luftë në Greqi në vitin 222 pes, ai u kthye së shpejti në shtëpi brenda pak ditësh kur erdhi lajmi se Longari kishte pushtuar vendin dhe se forcat e tij po sulmonin mbretërinë e tij. Dosoni i gjeti dardanët ende në vend dhe i detyroi ata të bënin një betejë, të cilën ai e fitoi, por u raportua se ai u sforcoi aq shumë në inkurajimin e trupave të tij, saqë plasi një enë gjaku dhe u sëmur për vdekje. ^[7]

Longari duket se përçmoi rininë e Filipit V dhe vazhdimisht e provokonte atë. Longari nuk ishte dakord me situatën e krijuar në Pajoni apo pretendimin e Maqedonisë për të. Kur Filipi V u ngrit në fronin maqedonas, përleshja me dardanët filloi në vitin 220–219 pes. Në vitin 219 pes, kur Filipi ishte në Peloponez, Longari çliroi Paioninë dhe kryeqytetin e tyre, Bylazorën, por Filipi arriti të ripushtoi Bylazorën prej tyre në vitin 217 pes. Filipi pushtoi edhe qytetin dardan Sintia, që ndodhej diku në juglindje të Shkupit, ^[8] në vitin 211 pes dhe zonën veriore të Pellagonisë. Një forcë dardanësh nën drejtimin e Aeropit, ndoshta një pretendent për fronin maqedonas, pushtoi Lyhnidin. Ndërsa inkursioni ushtarak i Aeropit ishte i kufizuar dhe i kënaqur vetëm me Lyhnidin, në vitin 208 pes, Longari sulmoi Maqedoninë e sipërme, duke pushtuar rajonin e Orestidës, duke marrë 20,000 robër dhe duke arritur në fushën e Argestit. ^[4] ^[9] Kjo u bë kur Longari u bashkua me armiqtë e Maqedonisë, Romës, Skerdilaidit dhe Epirit . Në vitin 206 p.e.s., Filipi vazhdoi luftën me Longarin për t'i përzënë ata nga zonat e pushtuara nga dardanët.

Longari arriti ta kthente shtetin dardan në një fuqi ushtarake e cila arriti të kërcënonte seriozisht Maqedoninë e lashtë. Më tutje u takonte dy djemve të tij, Bato dhe Monuni, të ndiqnin gjurmët e tij. Pas vdekjes së Longarit ai u pasua nga Bato rreth vitit 206 p.e.s. ^[1] ^[10]

Shih edhe

Literatura

The Illyrians by J. J. Wilkes, 1992,
The Illyrians to the Albanians by Neritan Ceka, 2005
Titus Livius - THE HISTORY OF ROME, Book XXXI^{[lidhje e vdekur]}
Sve o Liviju Arkivuar 3 mars 2016 tek Wayback Machine
J. J. Wilkes, The Illyrians, 1992,ISBN 0-631-19807-5.
Greenwalt, William S. (2010). "Macedonia, Illyria, and Epirus". përmbledhur nga Roisman, Joseph; Worthington, Ian (red.). A Companion to Ancient Macedonia (në anglisht). Oxford, Chichester, & Malden: Wiley-Blackwell. fq. 279–305. ISBN 978-1-4051-7936-2.
Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1989). The Macedonian State: Origins, Institutions, and History (në anglisht). Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-814883-6.
Worthington, Ian (2008). Phillip II of Macedonia (në anglisht). New Haven and London: Yale. ISBN 978-0-300-12079-0.

Referime

^ ^a ^b TITUS LIVIUS (literally translated by Cyrus Edmonds) (1850). "THE HISTORY OF ROME, Book XXXI, par. 28" (në anglisht). www.eremita.di.uminho.pt. Marrë më 1 shkurt 2011.^{[lidhje e vdekur]}
^ The Illyrians by J. J. Wilkes, 1992, ISBN 0-631-19807-5, page 86, "... including the names of Dardanian rulers, Longarus, Bato, Monunius and Etuta, and those on later epitaphs, Epicadus, Scerviaedus, Tuta, Times and Cinna. Other Dardanian names are linked with ..."
^ BATON or BATO. 1. The son of Longarus, a Dalmatian chief, who joined the Romans in their war with Philip of Macedon, b. c. 200. (Liv. xxxi. 28.)
^ ^a ^b Prof. Dr. Kristaq PRIFTI, Prof. Dr. Xhelal GjECOVI, Prof. Dr. Muzafer KORKUTI, Prof. Dr. Gazmend SHPUZA - HISTORY OF ALBANIAN PEOPLE, Volume I Academy of Sciences of Albania, Institute of History (pages 146-147) Publisher: Toena, Tirana 2002 ISBN 99927-1-622-3
^ A History of Macedonia: 336-167 B.C. by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Frank William Walbank page 338
^ A History of Macedonia: 336-167 BC by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Frank William Walbank, page 335, link
^ John Wilkes - The Illyrians, pg 148
^ The Illyrians to the Albanians by Neritan Ceka pg 179
^ A History of Macedonia: 336-167 BC by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Frank William Walbank, page 404, link
^ A History of Macedonia: 336-167 BC by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Frank William Walbank, page 420, link

[Livy-1] TITUS LIVIUS (literally translated by Cyrus Edmonds) (1850). "THE HISTORY OF ROME, Book XXXI, par. 28" (në anglisht). www.eremita.di.uminho.pt. Marrë më 1 shkurt 2011.^{[lidhje e vdekur]}

[2] The Illyrians by J. J. Wilkes, 1992, ISBN 0-631-19807-5, page 86, "... including the names of Dardanian rulers, Longarus, Bato, Monunius and Etuta, and those on later epitaphs, Epicadus, Scerviaedus, Tuta, Times and Cinna. Other Dardanian names are linked with ..."

[3] BATON or BATO. 1. The son of Longarus, a Dalmatian chief, who joined the Romans in their war with Philip of Macedon, b. c. 200. (Liv. xxxi. 28.)

[History-4] Prof. Dr. Kristaq PRIFTI, Prof. Dr. Xhelal GjECOVI, Prof. Dr. Muzafer KORKUTI, Prof. Dr. Gazmend SHPUZA - HISTORY OF ALBANIAN PEOPLE, Volume I Academy of Sciences of Albania, Institute of History (pages 146-147) Publisher: Toena, Tirana 2002 ISBN 99927-1-622-3

[5] A History of Macedonia: 336-167 B.C. by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Frank William Walbank page 338

[6] A History of Macedonia: 336-167 BC by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Frank William Walbank, page 335, link

[7] John Wilkes - The Illyrians, pg 148

[8] The Illyrians to the Albanians by Neritan Ceka pg 179

[9] A History of Macedonia: 336-167 BC by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Frank William Walbank, page 404, link

[10] A History of Macedonia: 336-167 BC by Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Frank William Walbank, page 420, link

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]