Kanidët

Kanidet Vargu kohor: 39.75–0 Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Late Eocene-Holocene
10 nga 12 gjinite ekzistues te kanidev: Canis, Cuon, Lycaon, Cerdocyon, Chrysocyon, Speothos, Vulpes, Nyctereutes, Otocyon, Urocyon
Klasifikimi shkencor
Unrecognized taxon (fix):	Kanidae
Subfamilies and extant genera
Prohesperocyon Hesperocyoninae Borophaginae Caninae (Atelocynus, Canis, Cerdocyon, Chrysocyon, Cuon, Lycalopex, Lycaon, Nyctereutes, Otocyon, Speothos, Urocyon, Vulpes) }}

Kanidae (nga latinishtja, kanis ", qen") eshte nje familje biologjik e karnivorave si qen . Një anëtar i kësaj familje quhet kanid.Ka tre nënfamilie që gjenden brenda familjes kanid, të cilat janë zhdukur si Borofaginae dhe Hesperokioninae , dhe ekzistues Kaninae .Kaninaët janë të njohur si kanintët, i cili përfshin qentë e zbutur , ujqërit ,dhelprat dhe specie të tjera ekzistuese dhe të zhdukura.

Kanidët gjenden në të gjitha kontinentet, përveç Antarktidës , pasi kanë mbërritur në mënyrë të pavarur ose shoqëruar me qëniet njerëzore për periudha të zgjatura kohore. Kanidët ndryshojnë në madhësi nga ujku gri me gjatësi 2 metra (6.6 ft) deri tek feneka me gjatësi 24 centimetër (9,4 in) . Format trupore të kanidëve janë të ngjashme, zakonisht kanë trupa të gjatë, veshë të drejtë, dhëmbë të përshtatur për plasaritje të eshtrave dhe prerjen e mishit, këmbë të gjata dhe bishta të thekur. Ata janë kryesisht kafshë shoqërore, që jetojnë së bashku në njësi familjare ose grupe të vogla dhe sillen në mënyrë bashkëpunuese.Në disa specie kanidësh,vetëm çifti mbizotrues ka të drejtën e çiftëzimit.Kanidët komunikojnë me sinjale aromë dhe vokalizime. Një kanid, qeni shtëpiak, kohë më parë hyri në një partneritet me njerëzit dhe sot mbetet një nga kafshët shtëpiake më të mbajtura gjerësisht.

Taksonomia 

Ujku Indian në Velavadar (Parku Kombëtar Blackbuck, Gujarat)

Në historinë e mishngrënësve, familja Kanidae përfaqësohet nga dy nënfamiljet e zhdukura të përcaktuara si Hesperokioninae dhe Borofaginae, dhe nënfamilja e gjërë Kaninae. Kjo nënfamilje përfshin të gjitha kanidët e gjalla dhe të afërmit e tyre të zhdukur kohët e fundit. Kanidët një grup dentare monofiletik me marrëdhënie me borofaginët e zhdukur, me të dy grupet të paturit e një bicuspid (dy pika) në të ulët karnasial talonid , i cili jep këtë dhëmb një aftësi shtesë në përçapje . Kjo, së bashku me zhvillimin e një coks të veçantë entokonid dhe zgjerimin e talonidit të molarit të parë të ulët, dhe zmadhimi korrespondues i talonit të molarit të sipërm dhe zvogëlimi i parazilit të tij dallojnë këto kanione të vonshme të Cenozoikut dhe janë dallimet thelbësore që identifikojnë kladën e tyre.

Feliformat si-mace dhe kaniformat si-qen shfaqen brenda Karnivoramorfa rreth 45-42 Mya (milion vjet më parë). Kaniformat përfshinin gjininë si dhelpra Leptocyon , speciet e ndryshme të së cilës ekzistonin nga 34 Mya para se të degëzonin 11.9 Mya në Vulpini (dhelprat) dhe Canini (qentë).

Marrëdhëniet filogjenetike

Brenda Kanidae, rezultatet e analizave të alozizmit dhe kromozomit kanë sugjeruar më parë disa ndarje filogjenetike :

1. Kanidët si ujk (gjinia Canis , Cuon , dhe Lycaon ) përfshijnë brendshëm qenin (Canis lupus familiaris) , ujkun gri ( Canis lupus ), ujkun e kuqe ( Canis rufus ), ujkun lindore ( Canis Lycaon ), kojotën ( Canis latrans ) , çakallin e artë euroaziatik ( Canis aureus ), ujkun e artë afrikan ( Canis anthus ), ujkun etiopian ( Canis simensis ), çakallin me kurriz të zi ( Canis mesomelas), çakalli me vija anash ( Canis adustus ), dholen ( Cuon alpinus ), dhe qenin e egër afrikan ( Lycaon pictus ).
2. Kanidët si dhelpra përfshijnë dhelprën kotele ( Vulpes velox ), dhelprën e kuqe ( Vulpes vulpes ), dhelprën e Kepit ( Vulpes chama ), dhelprën arktike ( Vulpes lagopus ), dhe dhelprën fenek ( Vulpes zerda ).
3. Kanidët e Amerikës Jugore përfshijnë qenin e shkurreve ( Speothos venaticus ), dhelprën e zbardhur ( Lycalopex uetulus ), dhelprën gaforrengrënës ( Cerdocyon thous ), dhe ujkun me krif ( Chrysocyon brachyurus ).

Taksat e ndryshme monotipike përfshijnë dhelprën veshlakuruq ( Otocyon megalotis ), dhelprën gri ( Urocyon cinereoargenteus ) dhe qenin rakun ( Nyctereutes procyonoides ).

Analizat e ADN- së tregojnë se tre të parat formojnë kadë monofetike . Kanidët si ujku dhe kanidët e Amerikës së Jugut së bashku formojnë fisin Kanini.  dhënat molekulare nënkuptojnë një origjinë të Kanidae të Amerikës së Veriut  rreth 10 Mya dhe një origjinë afrikane të qenve si-ujk ( Canis , Cuon , dhe Lycaon ), me çakejtë janë më bazat e këtij grupi. Klada e Amerikës së Jugut është rrënjosur nga ujku dhe qeni i shkurre, dhe kanidët me dhelpra nga dhelpra fenek dhe dhelpra e Blanfordit. Dhelpra gri dhe dhelpra ishullore janë bazike për kadastrat e tjera; sidoqoftë, kjo diferencë topologjike nuk mbështetet fuqimisht.

Kladogrami më poshtë bazohet në filogjeninë e Lindblad-Toh et al. (2005),  modifikuar për të përfshirë gjetjet e fundit mbi speciet Canis , Vulpes ,  Lycalopex ,  dhe Dusicyon .