Shihni burimin për Festivali Evropian i Këngës

{{Për|konkursin e fundit të Festivalit Evropian|Festivali Evropian i Këngës 2023}}
{{Për|konkursin e ardhshëm të Festivalit Evropian|Festivali Evropian i Këngës 2024}}{{Infobox television|name=|image=|image_size=|image_alt=|caption=|alt_name={{Unbulleted list|{{noitalic|Eurovision}}|{{noitalic|Eurosong}}|{{noitalic|ESC}}}}|genre=[[Gara muzikore|Garë muzikore]]|creator=[[Bashkimi Evropian i Transmetuesve]]|based_on=[[Festivali i Sanremos]]|developer=|presenter=[[Lista e prezantuesve të Festivalit Evropian të Këngës|Prezantues të ndryshëm]]|country=[[Lista e shteteve pjesëmarrëse të Festivalit Evropian të Këngës|Shtete të ndryshme pjesëmarrëse]]|language=anglisht dhe frëngjisht|num_episodes={{Plainlist|
* 67 gara
* 101 shfaqje live
}}|producer=|location=[[Lista e qyteteve nikoqire të Festivalit Evropian të Këngës|Qytete të ndryshme nikoqire]]|runtime={{Plainlist|
* ~2 orë (gjysmëfinalet)
* ~4 orë (finalet)
}}|company=[[Bashkimi Evropian i Transmetuesve]]<br />[[Historia e Festivalit Evropian të Këngës|Transmetuesë të ndryshëm kombëtar]]|first_aired={{Start date|1956|05|24|df=y}}|last_aired=vijon|related={{Plainlist|
* [[Eurovision Young Musicians]]
* [[Junior Eurovision Song Contest]]
* [[Eurovision Choir]]
* ''[[American Song Contest]]''
}}|italic_title=|native_name={{noitalic|Eurovision Song Contest}}}}
'''Festivali Evropian i Këngës''' ([[anglisht|ang.]]: ''Eurovision Song Contest (ESC)'', [[frëngjisht|fra.]]: ''Concours Eurovision de la Chanson''), shkurt i njohur si '''Eurovision''' ([[Shqiptimi|sqt]]. "Eurovizion"), është një konkurrim ndërkombëtar muzikor evropian, i cili zhvillohet çdo vit, që nga viti [[1956]]. Në këtë eveniment marrin pjesë kryesisht vendet anëtare të [[Bashkimi Evropian i Radio-Televizioneve|Bashkimit Evropian të Radio-Televizioneve]] ([[Bashkimi Evropian i Radio-Televizioneve|EBU]]), së cilës i përkasin edhe disa vende jashtë Europës si [[Australia]], [[Izraeli]], [[Turqia]] dhe [[Maroku]]. Për këtë qëllim çdo shtet pjesëmarrës ka të drejtën të prezantojë një [[Kënga|këngë]] në këtë festival muzikor.

Ky konkurs ndërkombëtar, i cili përbëhet nga gjysmëfinalja dhe finalja, sipas rregullores mbahet në vendin e fituesit të vitit të mëparshëm. Spektakli ndahet në dy pjesë, në atë të prezantimit të finalistëve që zgjat rreth dy orë dhe në atë të dhënies së pikëve.

Çdo Radio Televizion shtetëror anëtar i "EBU"-së prezenton veten me një këngë dhe vlerëson duke votuar për këngët e vendeve të tjera ashtu siç bëhet gjatë përcaktimit të këngës popullore në konkursin e saj. Procedurë e ngjashme përzgjedhjeje këngësh përfaqësuese ndiqet edhe brenda shteteve pjesëmarrëse, detyra e të cilës është që të zgjedhë një këngëtar dhe një këngë që të përfaqësojë vendin e përkatës në konkursin ndërkombëtar. "Eurovizioni" transmetohet nëpërmjet rrjetit televiziv evropian çdo vit që nga themelimi i tij më 1956 dhe është një nga programet më jetëgjatë në botë. Gjithashtu ky program i transmetuar është edhe programi më i shikuar televiziv në botë që nuk ka të bëjë me sportin. Sipas llogaritjeve të shikueshmërisë të viteve të fundit shifrat sillen ndërmjet 100 dhe 600 milionë shikues. Eurovisioni transmetohet gjithashtu edhe jashtë Evropës në vende të tilla si Argjentinë, Brazil, Kanada, Kinë, Egjipt, Indi, Japoni, Jordani, Meksikë, Zelandë e Re, Filipine, Kore e Jugut, Taivan, Tailandë dhe Uruguaj.  Pavarësisht nga fakti se këto shtete nuk konkurrojnë, eurovizioni ndiqet prej tyre si ngjarje kulturore evropiane. Prej vitit 2000 ky konkurs ka filluar të transmetohet edhe nëpërmjet internetit. Në këtë medie të re, festivalin e vitit 2006 thuhet ta kenë ndjekur më shumë se 74.000 njerëz në gati 140 vende të globit.

== Historia ==

Edhe pse festivali filloi të mbahej në vitin 1956, ndër ne, shumicën e shqiptarëve u bë më i njohur nëpërmjet "[[Akordet e Kosovës|Akordeve të Kosovës]]" nëpërmjet të cilave Radio Televizioni i Prishtinës si antar i rrjetit televiziv Jugosllav merrte pjesë në përzgjedhjen e përfaqsuese së Jugosllavisë që nga viti 1961. Pas erave ndryshuese që ndodhen në Evropen e pas viteve '80-ta, nga shkatërrimi i rrjetit televiziv jugosllav deri në vitin 2004 i vetmi kanal nëpër mjet të cilit "ekzistonin" gjasat e prezentimit të zhvillimit të këngës ndër shqiptarët para popujve tjerë të Evropës ishte Maqedonia nga viti 1998. Si do që të jetë edhe pse gjasat në teori kanë ekzistuar ato deri me angazhimin e Radio Televizionit Shqiptar në Evrovizion, prezentimi i këngës shqiptare në Evropë nuk ka ndodhë.

== Vitet 50-ta ==
Festivali Evropian i Këngës filloj të mbahet në vitin [[1956]], me kushte jo shumë të volitshme. Në organizimin e parë të festivalit muarren pjesë 7 shtete me nga dy këngë. Festivalin e parë e fitoi [[Lys Assia]], një këngëtare aktive nga [[Zvicra]] e cila në vitet 50-ta mori pjesë në Evrovizion më shumë se 3 herë. Shtetet e para në Festivalin Evropian të Këngës ishin [[Belgjika]], [[Franca]], [[Gjermania]], [[Italia]], [[Luksemburgu]], [[Holanda]] dhe [[Zvicra]].
Vitin e dytë të mbajtjes së festivalit më [[1957]], e i cili u mbajt në [[Frankfurt]] të [[Gjermania|Gjermanisë]], fitues ishte [[Corry Brokken]] e cila ishte gjithashtu pjesmarrëse edhe një vit më pasë. Viteve '50-ta fitues ishin përfaqësuesit nga këto shtete:
* 1956 - {{Switzerland}}
* 1957 - {{Netherlands}}
* 1958 - {{France}}
* 1959 - {{Netherlands}}

== Vitet 60-ta ==
Në vitin [[1960]], [[Britania e Madhe]] mori në dorë organizimin dhe rrjedhen e Evrovizionit. Kjo për arsye se [[Holanda]] fitoi 2 herë dhe filluan të paraqiten dyshime. Gjithsesi në vitet 60-ta shtetet e reja pjesëmarrëse, ishin [[Norvegjia]], [[Danimarka]], [[Finlanda]], [[Spanja]], [[Jugosllavia]] etj. Fituesit e Festivalit Evropian të viteve 60-ta ishin përfaqësuesit nga këto shtete:
* 1960 - {{France}}
* 1961 - {{Luxembourg}}
* 1962 - {{France}}
* 1963 - {{Denmark}}
* 1964 - {{Italy}}
* 1965 - {{Luxembourg}}
* 1966 - {{Austria}}
* 1967 - {{UK}}
* 1968 - {{ESP}}
* 1969 - {{ESP}},{{ESP}},{{Netherlands}},{{France}} (Barazim i pikëve)

== Vitet 70-ta ==
Në vitet 70-ta ishte edhe kënga nga grupi [[ABBA]], [[Waterloo (këngë)|Waterloo]] e cila tani është kënga No.1 Hit i gjithë Festivalit Evropian. Gjithsesi përveq [[Suedia|Suedisë]] fituesit tjerë të Festivalit Evropian në vitet 70-ta ishin:
* 1970 - {{Ireland}}
* 1971 - {{Monaco}}
* 1972 - {{Luxembourg}}
* 1973 - {{Luxembourg}}
* 1974 - {{Sweden}}
* 1975 - {{Netherlands}}
* 1976 - {{UK}}
* 1977 - {{France}}
* 1978 - {{Israel}}
* 1979 - {{Israel}}

== Vitet 80-ta ==
Në vitet 80-ta, duke marrë parasysh vitin [[1988]], në të cilin vitë muarë pjesë një këngëtare nga [[Kanada]] e cila riprezantonte [[Zvicra|Zvicrën]]. Ajo ishte [[Celine Dion]], që prap mori vendin e parë, po ashtu fituesit e viteve 80-ta ishin:

* 1980 - {{Ireland}}
* 1981 - {{UK}}
* 1982 - {{Germany}}
* 1983 - {{Luxembourg}}
* 1984 - {{Sweden}}
* 1985 - {{Norway}}
* 1986 - {{Belgium}}
* 1987 - {{Ireland}}
* 1988 - {{Switzerland}}
* 1989 - [[Jugosllavia]]

== Vitet 90-ta ==
Vitet 90-ta janë vitet kur [[Irlanda]] korri fitore të tefishtë dhe një fitore pas atyre duke bërë 7 fitore, dhe duke marrë çmimin shteti me fitore më së shumti, para [[Britania e Madhe|Britanisë së madhe]], [[Franca|Francës]], [[Holanda|Holandës]] etj. Fituesit e viteve 90-ta janë:

* 1990 - {{Italy}}
* 1991 - {{Sweden}}
* 1992 - {{Ireland}}
* 1993 - {{Ireland}}
* 1994 - {{Ireland}}
* 1995 - {{Norway}}
* 1996 - {{Ireland}}
* 1997 - {{UK}}
* 1998 - {{Israel}}
* 1999 - {{Sweden}}

== Vitet 2000 ==
Vitet nga 2000-2009 kanë qenë deri tani vitet më të modernizuara nga ana teknike, nga ana skenike, muzikore dhe shumë imtësira tjera. Në këtë vit kemi këngët dhe hitet më të njohura në Festivalin Evropian, fituesit në vitet 2000 janë:

* 2000 - {{Denmark}}
* 2001 - {{Estonia}}
* 2002 - {{Latvia}}
* 2003 - {{Turkey}}
* 2004 - {{Ukraine}}
* 2005 - {{Greece}}
* 2006 - {{Finland}}
* 2007 - {{Serbia}}
* 2008 - {{Russia}}
* 2009 - {{Norway}}

== Vitet 10-ta ==
Vitet nga 2010, fituesit e parë janë:

* 2010 - {{Germany}}
* 2011 - {{Azerbaijan}}
* 2012 - {{Sweden}}
* 2013 - {{Denmark}}
* 2014 - {{Austria}}
* 2015 - {{Sweden}}
* 2016 - {{Ukraine}}
* 2017 - {{Portugal}}
* 2018 - {{Israel}}
* 2019 - {{Netherlands}}

== Vitet 20-ta ==
Vitet nga 2020, fituesit e parë janë:

* 2021 - {{Italy}}
* 2022 - {{Ukraine}}
* 2023 - {{Sweden}}
* 2024 - {{Switzerland}}

== Shtetet pjesmarrëse ==
Në Evrovizion duke mos marrë parasysh shtetet aktualish pjesëmarrëse apo jo, gjithsej në Festivalin Evropian kanë lënë gjurmë më shumë se 50 shtete.
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |Shtetet pjesëmarrëse në Festivalin Evropian të Këngës
|-
|Shtetet pjesëmarrëse së fundmi
|[[Shqipëria në Festivalin Evropian të Këngës|Shqipëria]]  [[Austria në Festivalin Evropian të Këngës|Austria]] [[Armenia në Festivalin Evropian të Këngës|Armenia]] [[Azerbajxhani në Festivalin Evropian të Këngës|Azerbajxhani]] [[Bjellorusia në Festivalin Evropian të Këngës|Bjellorusia]] [[Belgjika në Festivalin Evropian të Këngës |Belgjika]] [[Bullgaria në Festivalin Evropian të Këngës |Bullgaria]] [[Kroacia në Festivalin Evropian të Këngës |Kroacia]] [[Qiproja në Festivalin Evropian të Këngës|Qipro]] [[Danimarka në Festivalin Evropian të Këngës|Danimarka]] [[Estonia në Festivalin Evropian të Këngës|Estonia]] [[Finlanda në Festivalin Evropian të Këngës|Finlanda]] [[Franca në Festivalin Evropian të Këngës|Franca]] [[Gjeorgjia në Festivalin Evropian të Këngës|Gjeorgjia]] [[Gjermania në Festivalin Evropian të Këngës|Gjermania]] [[Greqia në Festivalin Evropian të Këngës|Greqia]] [[Italia në Festivalin Evropian të Këngës|Italia]] [[Irlanda në Festivalin Evropian të Këngës|Irlanda]] [[Islanda në Festivalin Evropian të Këngës|Islanda]]  [[Izraeli në Festivalin Evropian të Këngës|Izraeli]]  [[Letonia në Festivalin Evropian të Këngës|Letonia]] [[Lituania në Festivalin Evropian të Këngës|Lituania]] [[Maqedonia e Veriut në Festivalin Evropian të Këngës|Maqedonia e Veriut]] [[Malta në Festivalin Evropian të Këngës|Malta]] [[Moldavia në Festivalin Evropian të Këngës|Moldavia]] [[Vendet e Ulta ne Festivalin Evropian Te Kenges|Vendet e Ulta]] [[Norvegjia në Festivalin Evropian të Këngës|Norvegjia]] [[Polonia në Festivalin Evropian të Këngës|Polonia]] [[Portugalia në Festivalin Evropian të Këngës|Portugalia]] [[Republika Çeke në Festivalin Evropian të Këngës|Republika Çeke]] [[Rumania në Festivalin Evropian të Këngës|Rumania]] [[Rusia në Festivalin Evropian të Këngës|Rusia]] [[Serbia në Festivalin Evropian të Këngës|Serbia]] [[Sllovenia në Festivalin Evropian të Këngës|Sllovenia]] [[Spanja në Festivalin Evropian të Këngës|Spanja]] [[Suedia në Festivalin Evropian të Këngës|Suedia]] [[San Marino në Festivalin Evropian të Këngës|San Marino]] [[Zvicra në Festivalin Evropian të Këngës|Zvicra]] [[Ukraina në Festivalin Evropian të Këngës|Ukraina]] [[Britania e Madhe në Festivalin Evropian të Këngës|Britania e Madhe]]
|-
|Shtetet që janë tërhequr nga Festivali
|[[Andorra në Festivalin Evropian të Këngës|Andorra]] [[Luksemburgu në Festivalin Evropian të Këngës|Luksemburgu]] [[Hungaria në Festivalin Evropian të Këngës|Hungaria]] [[Mali i Zi në Festivalin Evropian të Këngës|Mali i Zi]] [[Maroku në Festivalin Evropian të Këngës|Maroku]] 
|-
|Shtetet të cilat nuk ekzistojnë më
|[[Konfederata Serbia dhe Mali i Zi në Festivalin Evropian të Këngës|Konfederata Serbia dhe Mali i Zi]]     [[Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë në Festivalin Evropian të Këngës|Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë]]
|}

=== Debutimet ===

{| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:94%"
|+
! scope="col" width="10%" | Viti
! Shtetet që bëjnë debutimin e parë
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1956}}
|'''''{{BEL}}, {{FRA}}, {{GER}}<sup>a</sup>, {{ITA}},<br />{{LUX}}, {{HOL}}, {{SUI}}'''''
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1957}}
|{{DEN}}, {{UK}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1958}}
|{{SWE}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1959}}
|{{MON}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1960}}
|{{NOR}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1961}}
|{{FIN}}, {{ESP}}, {{YUG}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1964}}
|{{PRT}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1965}}
|{{IRL}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1971}}
|{{MLT}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1973}}
|{{ISR}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1974}}
|{{GRE}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1975}}
|{{TUR}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1980}}
|{{MRC}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1981}}
|{{CYP}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1986}}
|{{ISL}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1993}}
|{{BIH}}, {{CRO}}, {{SLO}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1994}}
|{{EST}}, {{HUN}}, {{LIT}}, {{POL}},<br /> {{ROU}}, {{RUS}}, {{SVK}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|1998}}
|{{MKD}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|2000}}
|{{LVA}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|2003}}
|{{UKR}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|2004}}
|{{ALB}}, {{AND}}, {{BLR}}, {{SCG}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|2005}}
|{{BUL}}, {{MDA}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|2006}}
|{{ARM}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|2007}}
|{{CZE}}, {{GEO}}, {{MNE}}, {{SER}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|2008}}
|{{AZE}}, {{SMR}}
|-
! scope="row" valign="top" |{{ESCYr|2015}}
|{{Australia}}
|}

{{Festivali Evropian i Këngës}}

[[Kategoria:Muzikë|{{PAGENAME}}]]
[[Kategoria:Festivali Evropian i Këngës|!]]

{{Link FA|en}}