Vasko Popa

Vasilije "Vasko" Popa (1922-1991), jedan od najpoznatijih pesnika na srpskom jeziku i akademik.

Biografija

Rođen je 29. juna 1922 u Grebencu kod Vršca, u rumunskoj porodici. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Vršcu. Posle toga upisao se na Filozofski fakultet u Beogradu. Studije nastavlja u Bukureštu i Beču. Za vreme Drugog svetskog rata bio je zatvoren u nemačkom koncentracionom logoru u Zrenjaninu (tada se Zrenjanin zvao Bečkerek). Nakon završetka rata diplomirao je na romanskoj grupi Filozofskog fakulteta u Beogradu, 1949. godine.

Prve pesme objavljuje u listovima “Književne novine” i “Borba”. NJegova prva zbirka pesama "Kora" (1953) uz "87 pesama" Miodraga Pavlovića smatra se početkom srpske posleratne moderne poezije. Ta knjiga je pokrenula rasprave književne javnosti i ostavila veliki uticaj na mlađe naraštaje pesnika. Posle Kore, Popa je objavio sledeće zbirke pesama: "Nepočin polje" (1956), "Sporedno nebo" (1968), "Uspravna zemlja" (1972), "Vučja so" (1975), "Kuća nasred druma" (1975), "Živo meso" (1975), "Rez" (1981) kao i ciklus pesama "Mala kutija" (1984), deo buduće zbirke "Gvozdeni sad" koju nikad nije dovršio.

Od 1954. do 1979. godine radio je kao urednik u izdavačkoj kući Nolit u Beogradu. Slaganjem usmenog nasleđa, igara i zagonetki, Popa je stvorio poseban pesnički jezik moderne srpske poezije. Priredio je zbornike: Od zlata jabuka (Beograd, 1958.), Urnebesnik (Beograd, 1960.), Ponoćno sunce (Beograd, 1962.). U pesničkom zborniku "Od zlata jabuka" (1958.) u novom svetlu je prikazan poetski svet narodnih umotvorina; u zborniku "Urnebesnik" (1960.), poetski svet pesničkog humora i u zborniku "Ponoćno Sunce" (1962.), poetski svet pesničkih snoviđenja.jedan je od najpoynatijih pisaca i akademika u srpskoj istoriji

Vasko Popa je jedan od najprevođenijih jugoslovenskih pesnika, a i sam je prevodio sa francuskog jezika.

U Vršcu, 29. maja 1972. god. osnovao je Književnu opštinu Vršac (KOV) i pokrenuo neobičnu biblioteku na dopisnicama, nazvanu "Slobodno lišće". Iste godine izabran je za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti. Jedan je od osnivača Vojvođanske akademije nauka i umetnosti (14.12.1979.) u Novom Sadu.

Umro je u Beogradu 5. januara 1991. godine i sahranjen u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju.

Krug knjiga

Pojava Vaska Pope u posleratnoj srpskoj poeziji označava snažan preokret u odnosu na poetsko stvaralaštvo njegovih savremenika. Pesnički izraz Vaska Pope je naklonjen aforizmu, poslovici, eliptičan je i jezgrovit. Jezik Vaska Pope je sažet i lapidaran. On piše kratke stihove bez rime i interpunkcije, koji su bliski metrici srpske narodne poezije.

Za života je objavio osam knjiga poezije koje su činile krug i nose svoje znamenje:

"Kora" - 1953.
"Nepočin polje" - 1956.
"Sporedno nebo" - 1968.
"Uspravna zemlja" - 1972.
"Vučja so" - 1975.
"Kuća nasred druma" - 1975.
"Živo meso" - 1975.
"Rez" - 1981.

Posle smrti Vaska Pope u njegovoj zaostavštini pronađena je nedovršena knjiga pesama "Gvozdeni sad", zatim nezavršena celina "Lepa varoš V", kao i krug od pet pesama pod zajedničkim naslovom "Ludi Lala". Iz zaostavštine potiče još i 19 pesama, kao i knjiga zapisa o umetnosti i umetnicima "Kalem". 2002. godine u izdanju KOV Vršac izašla je knjiga "Rumunske i druge pesme" gde su po prvi objavljene neke pesme iz Popine zaostavštine koje je on još u mladosti pisao.

Nagrade i priznanja

Vasko Popa je prvi dobitnik "Brankove nagrade" za poeziju, ustanovljene u Sremskim Karlovcima u spomen na Branka Radičevića. Godine 1957. dobija Zmajevu nagradu, 1968. Austrijsku državnu nagradu za evropsku literaturu, 1976. nagradu za poeziju "Branko Miljković", 1978. dodeljuje mu se nagrada AVNOJ-a, a 1983. književna nagrada "Skender Kulenović".

Nagrada "Vasko Popa"

Godine 1995., u Vršcu, ustanovljena je nagrada "Vasko Popa" za najbolju knjigu pesama na srpskom jeziku i dodeljuje se svake godine na dan pesnikovog rođenja, 29. juna. Nagradu dodeljuju Društvo prijatelja Vršca "Vršac lepa varoš", Hemofarm koncern i Agencija Đorđević. Dosadašnji dobitnici su:

1995. - Borislav Radović
1996. - Ivan V. Lalić
1997. - Stevan Raičković
1998. - Milutin Petrović
1999. - Slobodan Zubanović
2000. - LJubomir Simović
2001. - Novica Tadić
2002. - Miloš Komadina za zbirku pesama "Svejedno"
2003. - Saša Jelenković za zbirku pesama "Knjiga o srcu"
2004. - Duško Novaković za zbirku pesama "Izabrao sam mesec"

Vanjske veze