Tvrđava Bočac
Bočac (castrum Bochaz, castello Bozaz) je tvrđava u Republici Srpskoj (BiH), čiji se ostaci nalaze kod istoimenog mesta, nad Vrbasom, nedaleko od Mrkonjić grada. Prvi put se u izvorima pominje 1434. godine[n 1], u vezi sa prodorom vojske kraljevine Mađarske, koja je došla u pomoć kralju Tvrtku II (prva vladavina 1404—1409, druga vladavina 1421—1443), u borbi protiv Osmanlija i Radivoja Kotromanića. Nakon otomanskog osvajanja kraljevine Bosne krajem juna 1463. godine, kralj Mađarske Matija Korvin (1458—1490) je tokom jeseni upao u Bosnu i osvojio neke njene delove, uključujući i Bočac. On je na osvojenim teritorijama formirao Srebreničku i Jajačku banovinu, u čijem sastavu se nalazio i Bočac, sve do konačnog pada pod otomansku vlast, 1516. godine. Otomanska posada napustila je tvrđavu pre 1833. godine[1], kada se u izvorima navodi kao pusto utvrđenje.
Tvrđava Bočac je podignuta na pola puta između Banjaluke i Jajca, sa ciljem da kontroliše, kako dolinu Vrbasa i severni prilaz Jajcu, tako i putni pravac Kneževo-Čemernica-Bočac-Surjan, sa prelazom preko reke.
Bočac je podignut na stenovitom uzvišenju iznad Vrbasa i u srednjem veku je imao četiri kule. Nakon otomanskog osvajanja, tri kule su porušene, dok je četvrta, nekadašnji Donžon, vremenom prilagođena upotrebi vatrenog oružja, tako da je na njenom vrhu bilo smešteno tri ili četiri topa. Ona je sa spoljne strane zaobljena, njena unutrašnjost je kvadratna, dok debljina njenih zidova dostiže i do 3,5 metra.
Na istočnoj padini uzvišenja, koja se spušta ka Vrbasu, nalazilo se podgrađe ,koje je bilo zaštićeno bedemom koji se spuštao do same reke i isturenom kulom.
Oko tvrđave se razvilo naselje, koje se pružalo na obe strane Vrbasa i najverovatnije je bilo spojeno mostom preko reke, a na mestu Crkvina se, u srednjem veku, nalazila crkva. Temelji crkve bili su vidljivi, sve do podizanja brane za HE Bočac.
- ↑ Mrkonjic-grad.com. „Očuvanje starih tvrđava”. Pristupljeno 06. 04. 2011.
- Grupa autora, „Leksikon gradova i trgova srednjovekovnih srpskih zemalja“ , Beograd, 2010. ISBN 978-86-17-16604-3 (str. 53)
