Palpacija
Palpacija,pipanje, (lat. palpatio), je postupak u medicini kojim se procenjuje kvalitet osećaja, koji ispitivač dobija pipanjem, rukama, određenih delova tela bolesnika. Palpacija je jedna od metoda objektivnog (fizikalnog) pregleda i služi za prikupljanje znakova bolesti. Palpacija zahteva od ispitivača dobro znanje osnovnih medicinskih disciplina (normalne i patološke anatomije, normalne i patološka fiziologije itd.) ali i veliko, kroz svakodnevnu praksu stečeno iskustvo, sposobnost uočavanja nenormalnosti i pravilno tumačenje rezultata palpacije.[1] [2]
Stavljenjem ruku na pojedine delove tela ispitanika, ispitivač (lekar) prima sledeće osećaje;
- Osećaj dodira, omogućava ispitivaču stvaranje različitih utisaka o dodirnutom delu tela, koji se najbolje ostvaruje vrhovima jagodica prstiju, (koji su najosetljivije na dodir).
- Osećaj treperenja, ispitivač ostavruje polaganjem donje strane šake na ispitivani deo tela.
- Osećaj pokreta, ispitivač ostvaruje dodirom kože pacijenta dorzalnom stranom šake ili pristima.
- Osećaj položaja, ispitivač ostvaruje pipanjem vrhovima prstiju.
- Osećaj toplote, (temperature), ili temperaturne razlike pojedinih delova ili celog tela, ispitivč ostvarje prstima ili gornjom stranom šake, koje polaže na površinu kože.
- Osećaj čvrstine, ostvaruje se pipanjem vrhovima prstiju.
Ima za cilj, da na pojedinim delovima tela, utvrdi postojanje osteljivosti i otpora na pipanje. Izvodi se laganim pipanjem, ispruženim prstima i donjom stranom šake ...„koja ne sme da utone više od jednog santimetra“... u ispitivani deo tela.
Služi za utvrđivanje stanja ostljivosti predela, koji se nalaze dublje ispod površine tela i za eventualno utvrđivanje promena koje nisu otkrivene površnim pipanjem. Ona se izvodi nakon površne palpacije, postavljanjem prstiju ruke na ispitivani deoa tela ...„i njihovim utiskivanjem do dubine od 4 do 5 sm“... Poseban oblik duboke palpacije je oberučna palpacija, kojom se obema rukama obuhvata neka masa, i na taj način procenjuje njen kvalitet.
Udarna palpacija ili balotman je poseban oblik palpacije kojom se potiskuje naglim pokretima prstiju neka slobodna čvrsta masa u dubini tečnosti prisutne u telu (ascites), nakon čega se prima i procenjuje, osećaj povratnog udara te mase u prste ispitivača.
Je poseban način ispitivanja grudnog koša palpacijom, koji ima i naziv fremitus (lat. fremitus pectoralis). Ovom vrstom palpacije, koja se izvodi stavljanjem dlanova i prstiju intimno uz simetrične delove grudnog koša, registruje se turbulencija vazduha koja prolazi kroz disajne puteve, nakon što ispitanik glasno izgovaa reči u kojima je glas „r“ u sredini reči ispred samoglasnika (primer; taraba, truba, itd). U slučaju postojanja bilo kakve prepreke u disajnim putevima, treperenje je oslabljeno ili ugašeno (atelektaza, pleuralni izliv, priraslice plućne maramice, strano telo u bronhu, upala pluća, tumori itd).
Palpacija treperenja primenjuje se i u kardiologiji kada se procenjuje treperenje predsrčanog predela i velikih krvnih sudova srca. treperenje srca može biti sinhrono sa sistolom ili sa dijastolom ili može biti sistolo-dijastolno treperenje. Najčešće se sreće kod suženja velikih krvnih sudova srca, promena na srčanim zaliscima, defekta komorske pregrede, anurizme grudne aorte itd.
Ova metoda pipanja primenjuje se za procenu slobodne tečnosti u telesnaim šupljinama (trbuh). Dokazivanje slobodne tečnosti postiže se prijemom osećaja talasanja masa u dlanovima jedne ruke ispitivača, nakon potiskivanja suprotne strane zida ispitivane šupljine drugom šakom.
To je metoda palpacije koja se primenjuje za pipanje otečenih predela tela (zglobovi, potkožno tkivo, itd). Izvodi se tako što se jednom rukom, vrši pritisak sa bočne starne otekline, a vrhovima prstiju druge ruke, postavljene sa suprotne, bočne strane opipava pokretanje tečnog sadržaja u otečenom delu tela.
- Palpacijom se utvrđuju i procenjuju razlike kvaliteta pojedinih delova tela.[3]
- Palpacija omogućava da se utvrde sve osobine spoljnih delova tela,
- Papacijom se utvrđuje stanje svih delova ispod kože i potkožnog tkiva.
- Stanje (kostiju, zglobova, mišića, pljuvačnih žlezdi, štitne žlezde,
- Pojava zadebljanja vene, spermatičnih kanala.
- Papacijom se otkrivaju i kilne kese, veličina, prisutnost i stanje testisa i ženskih genitalija.
- Papacijom se utvrđuje stanje površnih arterija (naročito ako su zadebljane i trombozirane).
- Palpacijom se određuje i stanje živaca, tetiva, čvrstih organa u trbuhu itd.
- Papacijom može da se oseti i prisustvo slobodne tečnosti u zglobovima i drugim telesnim šupljinama ili koži (apseci, krvni podliv, zglobni izliv itd).
- Papacijom se utvrđuje i vlažnost i temperatura kože.
- Palpacijom se utvrđuje i veličina i oblik nekih promena, njihova čvrstina pokretljivost i pulzacije (aneurizme ili velikih krvnih sudova srca) pucketanje kod preloma kostiju, rupture tetiva, prepreke u disajnim putevima itd.)[4]
- ↑ Antić R. Interna propedevtika, Institut za stručno usavršavanje i specijalizaciju zdravstvenih radnika, Beograd, 1976.
- ↑ Ristić S. M. Klinička propedevtika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990.
- ↑ Pešić M. H. Lj. Interna propedevtika, Prosveta, Niš 1991.
- ↑ Popovac. D, Bolesti pluća i propedevtika, Privredni pregled, Beograd 1987.
