Napulj
Napulj
Comune di Napoli | |||
|---|---|---|---|
 | |||
|
|||
| Koordinate: 40°50′N 14°15′E / 40.833°N 14.250°E | |||
| Država |  Italija
| ||
| Regija | Kampanija | ||
| Provincija | Napulj | ||
| Vlast | |||
| - Gradonačelnik | Luigi de Magistris | ||
| Površina | |||
| - Ukupna | 117 km² | ||
| Visina | 17 m | ||
| Stanovništvo (2011) | |||
| - Urbano područje | 962.003 | ||
| - Područje utjecaja | 4,200.000 | ||
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) | ||
| Poštanski broj | 80100, 80121-80147 | ||
| Pozivni broj | 081 | ||
| Službene stranice Službena stranica | |||
| Karta | |||
  Napulj | |||
Napulj (grčki: Νεάπολις; napolitanski: Napule; talijanski: Napoli) je glavni grad italijanske regije Kampanije. Smješten je na obali Tirenskoga mora i zauzima čitav prostrani Napuljski zaljev, penje se do padina Vezuva i do brežuljaka u unutrašnjosti. Napulj je najveći grad južne Italije s oko milijun, a u širem području čak 4,2 milijuna stanovnika, te je treći po veličini u Italiji, poslije Rima i Milana. To je iznimno živahan, prenapučen mediteranski grad, a još k tome luka pa je promet gotovo kaotičan, a cvate i kriminal (Camorra). Pored službenog italijanskog jezika u gradu se govori i tradicionalni napolitanski jezik. Historijski centar Napulja uvršten je 1995. u UNESCOv popis mjesta svjetske baštine u Evropi.
Napulj leži na sjeveru istoimenog Napuljskog zaljeva, u blizini poznatog aktivnog vulkana Vezuva. Blizu Napulja se nalaze ruševine Pompeja i Herkulanuma stradalih 79. prilikom erupcije Vezuva. U Napuljskom zaljevu leže otoci Procida, Ischia i Capri.
Historija Napulja obiluje usponima i padovima, a u dva navrata bio je prijestolnica kraljevstava. Osnovali su ga drevni Grci između 7. i 6. vijeka pne, nazvavši ga Partenopa (po mitskoj sireni, osnivačici grada), a nešto kasnije u njegovoj blizini izgradili su i naselje Nea Polis (grčki: Νέα Πόλις, tj. Novi grad) po kome duguje današnje ime. Grad je bio dio Velike Grčke, a okolica grada je bila poprište velikog sukoba tokom Drugog punskog rata. Za rimske vladavine grad je zadržao grčki jezik i originalne običaje, a poslije pada Zapadnog Rimskog Carstva grad prelazi iz ruke u ruku različitih vladara. Danas se u gradu mogu naći spomenici svih tih bivših perioda vlasti.
Nakon iscrpljujućeg Gotskog rata područjem je zavladalo Bizantsko Carstvo, da bi poslije zavladali Langobardi. U 11. vijeku osvajaju ga Normani pod vodstvom Roberta Gviskara, te slijede Nijemci (Hohenštaufovci), Anžuvinci od 8. do polovine 15. vijeka, Aragon, Španjolska i naposljetku Burboni od 18. vijeka do ujedinjenja Italije. Tada je Napulj postao glavni grad Kraljevstva Dvije Sicilije, a postao je i glavni grad Napuljskog Kraljevstva.[1] U 17. vijeku Napulj je sa 300.000 stanovnika po veličini bio drugi grad u Evropi (poslije Pariza). Bourbonska vladavina ostavila je velebne građevine poput Kraljevske palače na Capodimontu, gdje se danas nalazi bogati muzej.
| Historijski centar Napulja | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
| Italija | |
| Registriran: | 1995. (19. zasjedanje) |
| Vrsta: | kulturno dobro |
| Mjerilo: | ii, iv |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Historijski centar Napulja uvršten je na UNESCO-v popis mjesta svjetske baštine u Evropi. Iako je jedan od najljepših gradova u Evropi i bogat spomenicima koja svjedoče o njegovoj bogatoj prošlosti, zaobišao ga je masovni turizam, jer se više posjećuju obližnji atraktivni lokaliteti. Naime, u blizini Napulja, u podnožju Vezuva, nalaze se Herkulanej i Pompeji, gradovi koje je u 1. vijeku zatrpao vulkanski pepeo tokom erupcije Vezuva, a koji je danas glavna meta brojnih turista.
Unutar grada postoje mnoga atraktivna mjesta, poput brojnih dvoraca:
- Novi dvorac (Castel Nuovo ili Maschio Angioino) u samom središtu grada; na popisu svjetske baštine. Castel Nuovo je svjedočio mnogim historijskim vjerskim događajima: godine 1294., papa Celestin V. je abdicirao u dvorani dvorca, nakon čega je opet tu, kardinalskim kolegijumom izabran papa Bonifacije VIII..
- Normanski dvorac dell'Ovo (Jajoliki dvorac) izgrađen je preko rimske utvrde iz 5. vijeka na otoku Megarides, na kojemu su Grci iz Cumae osnovali prvo naselje.
- Dvorac Capuano
- Dvorac sv. Elma (Castel Sant'Elmo) je zvjezdolikog tlocrta, a izgrađen je 1329. godine.
Najvažniji trg je Trg plebiscita (Piazza del Plebiscito) koji je započeo bonapartski kralj Joachim Murat, a završio burbonski kralj Ferdinand IV. Napuljski. Njega čine na istoku Kraljevska palača, a na zapadu crkva sv. Franje Paolskog (San Francesco di Paola) čije se kolonade protežu na obje strane. U blizini je i Teatar sv. Karla (Teatro di San Carlo) koji je najveća operna kuća u Italiji i najstarija aktivna opera u Evropi, osnovana 1737. godine. U Napulju je već 1224. osnovan univerzitet.
Nacionalni arheološki muzej posjeduje najveću i najbogatiju kolekciju rimskih umjetnina (iz Pompeja i Herkulaneja), ali i zbirku djela iz stare Grčke i renesanse.
Muzej Capodimonte, bivša palača Capodimonte, posjeduje jednu od najvažnijih zbirki slikarstva u Italiji s djelima umjetnika od 13. do 18. vijeka (Simone Martini, Rafael, Tizian, Caravaggio, El Greco, Jusepe de Ribera, Luca Giordano i dr.), i zbirku djela porculanske tvornice Capodimonte.
Ostali muzeji su: Certosa di San Martino (bivši samostan, a sada muzej Burbonaca), Željeznički muzej Pietrarsa s najstarijom lokomotivom u Italiji, Villa Pignatelli i Palazzo Como, te nacionalna knjižnica Biblioteca Nazionale Vittorio Emanuele III.
Od svih katoličkih crkava (oko 28) napuljske nadbiskupije najvažnija je Napuljska katedrala u kojoj se svake godine 19. septembra održava svečanost čuda sv. Januarija, zaštitnika grada.
-
Staro središte Napulja ispred Novog grada -
Dvorac dell'Ovo (u prijevodu jajoliki) -
Crkva sv. Dominika (Chiesa di San Domenico Maggiore) -
Napuljska katedrala Gospina Uzašašća (Duomo di Santa Maria Assunta) -
Crkva sv. Franje Paolskog na trgu Plebiscita
2.JPG)
Nogomet je daleko najpopularniji sport u Napulju, koji su donijeli Englezi na samom početku 20. vijeka[2] i duboko se ukorijenio u lokalnu kulturu. Nogomet igraju svi od ulične djece (scugnizzi) do profesionalaca. Najpoznatiji klub je SSC Napoli iz prve talijanske lige Serie A, koji igra na stadionu Stadio San Paolo u Fuorigrotti. Tim je osvojio talijansko prvenstvo (Scudetto) dva puta, kada je za klub igrao Diego Maradona, ali i Kup UEFA[3].
Napulj se smatra domovinom pizze, a najstarija pizzeria u gradu datira iz 1830. godine. Veliki dio napolitanske kulture je vezan za glazbu, uključujući izum romantične gitare i madoline, te velikog doprinosa operi i narodnoj umjetnosti. Od osoba koje simboliziraju Napulj ističu se svetac zaštitnik Januarius, Pulcinella, i sirene iz grčkog epa Odiseje.
- Statius (45–96), pjesnik
- Papa Bonifacije V. (†625)
- Papa Urban VI. (1318–1389)
- Papa Bonifacije IX. (1356–1404)
- Kralj Alfons II. Napuljski (1448–1495)
- Giambattista Marino (1569–1625), pjesnik
- Gian Lorenzo Bernini (1598–1680), skulptor, arhitekt i slikar
- Giambattista Vico (1668–1744), filozof
- Domenico Scarlatti (1685–1757), skladatelj
- Ferdinand I. (1751–1825), kralj obaju Sicilija
- Vincenzo Gemito (1852.-1929), kipar
- Viktor Emanuel III. (1869–1947), kralj Italije, Etiopije i Albanije
- Enrico Caruso (1873–1921), operski pjevač
- Umberto Nobile (1885–1978), istraživač
- Giorgio Napolitano (1925–), političar i predsjednik Italije
- Fabio Cannavaro (1973–), nogometaš
- Massimiliano Rosolino (1978–), olimpijski plivač
- ↑ Napuljsko Kraljevstvo bilo je jedino poslije Rima, i uz Jeruzalem, a gdje je ime kraljevstva bilo isto kao ime glavnog grada.
- ↑ „Pietro Gentile i Valerio Rossano, Historija kluba Napoli.”. Arhivirano iz originala na datum 2007-06-26. Pristupljeno 2020-03-06.
- ↑ „publisher=CalcioNapoliNet.com”. Arhivirano iz originala na datum 2007-08-09. Pristupljeno 2020-03-06.
- Napoli nel mondo, Napulj oko svijeta
- City Council's website
- Naples, Italy Filmovi i foto galerija
- Around Naples
- A walk in pictures among the Naples of today and from the past
- Panorama of Naples by Google Earth
- Sectioned map of Naples Arhivirano 2006-05-06 na Wayback Machine-u
- Around Naples, slightly different version of above site. Arhivirano 2007-04-25 na Wayback Machine-u
- Compagnia Trasporti Pubblici (Public Transport Company) Arhivirano 2006-11-02 na Wayback Machine-u
- Consorzio Unico Campania, English Home Page Arhivirano 2006-08-28 na Wayback Machine-u
- Università degli Studi di Napoli "Federico II" Univerzitet
- Satellite image of Naples and Vesuvius Arhivirano 2006-10-01 na Wayback Machine-u Satelitske snimke
- Association of the Verace Pizza Napoletana (The True Pizza Society) Arhivirano 2006-08-23 na Wayback Machine-u
- Museo Archeologico Nazionale Napoli (National Archaeological Museum)
- Napoliwatch - reports in English of all Napoli Soccer's matches
- Biblioteca Nazionale di Napoli (National Library of Naples) Arhivirano 2006-07-14 na Wayback Machine-u
