Manastir Gradac

Manastir Gradac leži na uzdignutoj zaravni iznad Gradačke reke, na obodu šumovitih padina Golije. Udaljen je 21 km severozapadno od Raške i 12,5 km zapadno od Brvenika i Ibarskog puta. Tačna godina gradnje manastira nije poznata. Smatra se da je završen u poslednjoj četvrtini 13. veka. Zadužbina je Jelene Anžujske. Građen je u stilu Raške škole.

Prošlost manastira

Manastir je za vreme turske vladavine uglavnom bio bez monaha a zatim i bez krovnog pokrivača na crkvi koji je odnet. Godine 1910. je postavljen zaštitni krov na manastirsku crkvu, tokom 1963—1975. izvršena je potpuna rekonstrukcija glavne crkve, unutrašnjost hrama je bila u velikoj meri sačuvana. Od 1982. je počela izgradnja konaka i manastir je ponovo oživeo, tadašnji iguman bio je shijarhimandrit Julijan Knežević (1918—2001). Manastir je ženski, sadašnja igumanija je Efimija.

Geografski položaj

Za saobraćajni položaj manastira od prvenstvenog značaja je Ibarska magistrala, odnosno put Beograd—Kraljevo—Raška—Kosovska Mitrovica—Priština—Skoplje, od koga se kod Brvenika odvaja asfaltni put i vodi uz dolinu reke Brvenice do sela i manastira Gradac, u dužini od oko 12,5 km. Ibarska magistrala je veoma značajna za ovaj deo Srbije. Ona povezuje severne, ekonomski razvijenije, delove Srbije sa jugom. Od nje se kod Raške odvaja put koji ide preko Novog Pazara i kod Ribarića se vezuje za kopneni deo Jadranske magistrale. Kod Biljanovca se od Ibarske magistrale odvaja regionalni put koji, preko Jošaničke Banje, jednim svojim krakom vodi za Kopaonik (Suvo Rudište), a drugim za Aleksandrovac i Kruševac.

Pored manastira prolazi regionalni put Brvenik—Biser Voda. Ovaj put prema zapadu vodi ka Ivanjici, dok se u Kruševici odvaja pravac prema Rudnom i Studenici. Selo Gradac je, takođe, lokalnim putevima dobro povezano sa susednim selima.

Položaj manastira Gradac u odnosu na međunarodni put E-75 je nešto nepovoljniji. Od njega je manastir, preko Batočine, udaljen oko 165 km. Za saobraćajni položaj manastira od značaja je i železnička pruga Beograd-Kraljevo-Raška-Priština. Železnička stanica postoji u naselju Brvenik i udaljena je od manastira oko 14 km.

Od međunarodnog aerodroma u Surčinu manastir je udaljen oko 260 km, a od aerodroma u Nišu oko 160 km.

Kulturne, istorijske i turističke destinacije u blizini manastira

Manastir Gradac se nalazi u golijskoj turističkoj regiji, a u blizini je turističkog centra Kopaonik (od Suvog Rudišta udaljen je oko 50 km). On predstavlja komplementarnu turističku vrednost planine Golije, a ujedno predstavlja i dopunu turističke ponude Kopaonika. Blizina Kopaonika je značajna zbog toga što on u turističkoj sezoni predstavlja značajno ishodište izletnika. Značajna je i blizina Jošaničke Banje u odnosu na koju manastir Gradac predstavlja komplementarnu turističku vrednost. Jošanička Banja je udaljena od manastira oko 30 km. Za turistički položaj manastira Gradac od značaja je i njegova pripadnost ibarskoj kulturno-turističkoj zoni, u kojoj se osim njega nalaze i manastiri: Žiča, Studenica, Stara Pavlica, Nova Pavlica i Banjska. Tu su još i tvrđave: Maglič, Brvenik i Zvečan. Na ovu zonu se nastavlja kulturno-turistička zona doline Raške. U njoj su manastiri: Sopoćani, Đurđevi stupovi i Petrova crkva, stari grad Ras, spomenici Novog Pazara itd. To sve, svakako, doprinosi povoljnosti turističkog položaja manastira Gradac, pogotovu što su ovi značajni srednjovekovni manastiri i spomenici grupisani na relativno malom prostoru

Selo Gradac

Glavni članak: Gradac (Raška)

Selo Gradac se prostire u gornjem slivu reke Brvenice koja nastaje upravo u centru sela. Površina atara sela iznosi 2067 ha. Nadmorska visina se kreće od 535 - 940 metara. Sastoji se iz tri glavne fizionomske celine sa devet manjih delova: Kotraže (Radovići i Čorbići), Gornji Gradac (Čorbići, Glavica, Munaci i Rakovići) i Donji Gradac (Vesovići, Nikolići i Češljari). Manastir Gradac se nalazi u Gornjem Gradcu (Munaci).

Povezano

Zidanje manastira Graca

Spoljašnje veze