Julijevci-Klaudijevci
Julijevci-Klaudijevci, odnosno Julijevsko-klaudijevska dinastija, termin je kojim se označavaju prvih pet rimskih careva, koji su se na prestolu nalazili od 27. godine st. e., kada je Oktavijan Avgust uspostavio poredak poznat pod nazivom principat, do 68. godine n. e., kada je car Neron izvršio samoubistvo. Svih pet careva bili su putem bračnih veza i posvojenja povezani s patricijskim rimskim rodovima Julijevaca (Iulii) i Klaudijevaca (Claudii).
Oktavijan Avgust je pripadao rodu Julijevaca jer ga je posvojio Julije Cezar, njegov ujak u drugom kolenu. Tiberije, koga je Avgust odredio za naslednika, pripadao je rodu Klaudijevaca, ali je nakon posvojenja od strane Avgusta postao pripadnikom i roda Julijevaca. Poslednja tri cara julijevsko-klaudijevske dinastije imala su zajedničko julijevsko-klaudijevsko poreklo. Kaligula je imao zajedničko julijsko-klaudijevsko poreklo, a bio je i rođeni Avgustov praunuk. Klaudije je pripadao rodu Klaudijevaca, ali je istovremeno bio i član roda Julijevaca preko svoje bake s majčine strane, Oktavije Starije, Avgustove sestre, čija je pak baka sa majčine strane bila Julija, sestra Julija Cezara. Neron je takođe delio zajedničke julijevsko-klaudijevske pretke i bio je rođeni Avgustov čukununuk.
Njegova vladavina je bila obilježena vječitom brigom o novoj generaciji koja će nakon njega preuzeti vladavinu Carstvom. Iako je tijekom njegove vladavine bilo bezbroj tragičnih smrti od onih u vojnim akcijama (Druz, Gaj Cezar) preko onih od bolesti ili trovanja (Lucije Cezar) do onih po osobnom Augustovom naređenju (Agripa Postum, Cezarion) u trenutku careve smrti dinastija je izgledala sigurna s četiri punoljetna potencijalna nasljednika: Tiberije, Germanik (sin Druza),Klaudije (sin Druza), Julije Cezar Druz (sin Tiberija), šest maloljetnih prinčeva Nero Cezar, Druz Cezar, Kaligula (sinovi Germanika), Klaudije Druz (sin Klaudija) Marko Emilije Lepid i Marko Junije Silan Torquatus (potomci Augusta po ženskoj liniji) i veliki broj princeza. Bez obzira na rimske teorije zavjere August je najvjerojatnije umro prirodnom smrću u 77. godini života.
Tijekom vladavine ovog cara Julijevsko-klaudijevska dinastija je krenula nepovratnim putem u izumiranje. Tijekom prvobitnog razdoblja dinastičke sloge preminuti će najvjerovatnije prirodnim putem popularni prestolonasljednik Germanik i Klaudije Druz nesretnim slučajem (ugušio se hvatajući ustima bačenu jabuku). Doba unutar dinastičkih nasilnih smrti počinje trovanjem careva sina Julije Cezar Druza i pokušajem Sejana da preuzme vlast u Rimu. Tijekom tog razdoblja biti će pogubljeni prinčevi Nero Cezar i Druz Cezar što će ostaviti trajne mračne posljedice na ovu dinastiju pošto će carevi u rođacima od tada vidjeti potencijalne pučiste. U trenutku smrti Tiberija Carstvo ima 8 punoljetnih prinčeva: Tiberije Gemel, Kaligula, Klaudije, Marko Junije Silan Torquatus, Decimus Junius Silan Torquatus, Lucije Junije Silan Torquatus, Marko Emilije Lepid i Rubelije Plaut iako su se posljednjih 5 smatrali drugorazrednim. Kako niti jedan od troje prinčeva glavne dinastije nema potomaka postaje svim očita dinastička kriza koja se javlja na obzoru. Iako rimski povjesničari u svojim teorijama zavjere navode da je Tiberije ubijen to se danas više ne smatra istinitim zbog njegovih visokih godina i bolesti koju su ti isti povjesničari naveli.
Odrastavši na Tiberijevom dvoru s dva brata koja su mu bila pogubljena ovaj car je vječito vladao u strahu od potencijalnih prijetnji unutar julijevsko-klaudijevske dinastije. Zbog sukoba s Senatom te prijetnje su postale veoma ozbiljne što dovodi do pogubljenja više prinčeva. Među žrtvama kratke vladavine Kaligule su bili prinčevi Tiberije Gemel i Marko Emilije Lepid koji su pogubljeni. Početkom 41. godine kada nasilno završava njegova vladavina od punoljetnih prinčeva višeg reda živ je samo Klaudije. Od "drugorazrednih" punoljetnih prinčeva tu su pripadnici Torquatuovog ogranka Marko Junije, Decim Junije i Lucije Junije, ali i malo poznati Faustus Cornelius Sulla Felix koji ima neupitno "najjače" rimsko rodoslovlje pošto je bio potomak diktatora Sule, Marka Antonija, Augustove sestre, a ujedno je i bratić Neron. Među maloljetnim prinčevima ovog doba imamo samo Rubel Plauta i Luciusa Domitiusa Ahenobarbusa (Neron).
U trenutku stupanja Klaudija na prijestolje više nije bilo punoljetnih prinčeva koji su bi mogli preuzeti vlast. Posljedica toga je činjenica da tijekom njegovih 13 godina vladavine jedina značajnija smrt je bila pogubljenje njegove nećakinje Julije Livile i princeze Emelie Lepide, dok je Lucije Julian počinio samoubojstvo nakon propasti zaruka s carevom kćerkom. Prije svoje smrti on je posinio Lucija Domiciusa Ahenobarba (Nerona) pretvarajući ga tako u svog nasljenika. Osim Britanika, (sin Klaudija), Carstvo je imalo kao potencijalne nasljednike prinčeve drugog reda u liku dinastije Torquatus (Decim Junije, Marko Junije ), Rubel Plauta i Faustus Cornelius Sulla Felix koji je dodatno ojačao svoju dinastičku poziciju ženidbom s klaudijevom kćerkom. Klaudije umire najvjerojatnije otrovan od svoje supruge pošto da je živio još 6 mjeseci ne bi bio naslijeđen od Nerona (koji je sin iz prvog braka njegove supruge) nego od svog sina Britanika koji bi tada postao punoljetan.
Kada je postao car Neron je imao samo jedno pravog potencijalnog nasljednika u liku Britanika. Njegovom nasilnom smrću jedan dan prije punoljetstva Neron je postao posljednji direktni nasljednik Julijevsko-Klaudijevske dinastije. Ipak niti ta činjenica nije smirila Nerona koji iste 54 godine pogubljuje svog rođaka Marka Junija. Nakon toga Neron se osjećao sigurnim 8 godina tijekom čega sva pogubljenja rodbine prestaju. Do promjene dolazi 62 godine kada u želji da se rastavi od žene princeze Oktavije izaziva narodnu bunu što vraća osjećaj nesigurnosti caru koji tada počinje likvidirati sve članove svoje dinastije. Prvi na listi za odstrel je bio Faustus Cornelius Sulla Felix kao potencijalni klaudijev politički nasljednjik, a potom između te i 66 godine on će pogubiti Decima Junija, Lucija Junija mlađeg, popularnog Rubela Plauta (62.) i svu njegove djecu 66. godine. Tim zločinima Neron je postao jedini živi član Julijevsko-Klaudijevske dinastije smatrajući sebe tako nedodirljivim što se na kraju pokazalo pogrešnim. Nakon što je bio proglašen neprijateljem rimske države Neron je počinio samoubojstvo.
Za izumreće ove dinastije povjesničari koji su živjeli u prvom stoljeću optužuju prije svih tamošnje princeze koje su bile opasnije od careva. Augustovu ženu Liviju su bez jasnih dokaza optuživali za ubojstva vlastitog sina Druza, vlastitog unuka Germanika, Augustovih nasljednika Gaja i Lucija Cezara kao i samog Augusta. Dok se te optužbe nikako ne mogu potvrditi one protiv Livile (žene Julija Cezara Druza Tiberijeva nasljednika) za ubojstvo supruga su bile potvrđene sudskim postupkom. Također se smatra da je zajedno s ljubavnikom Sejanom "uredila" zatvaranje i pogubljenje carskih prestolonasljednika Nero Cezara i Druz Cezara stvarajući lažne dokaze njihove navodne izdaje. Posljednja od tih crnih "žena" ove dinastije je bila majka cara Nerona Agripina Mlađa koja se optužuje za ubojstvo Klaudija, njegovog sina Britanika (indicije potvrđu ova dva ubojstva).
Prinčevi višeg reda Julijevsko-Klaudijevske dinastije su bili direktni muški potomci Druza starijeg ili Tiberija. U slučaju ako su prinčevi bili potomci po ženskoj liniji Augusta ili bilo kojeg drugog cara oni su bili prinčevi drugog reda koji mogu preuzeti vlast samo putem usvajanja (Neron) ili nakon izumreća direktnih muških potomaka.
Zanimljivo je koliko se često među vladarima julijevsko-klaudijevske dinastije nailazi na krvno srodstvo ujaka odnosno nećaka u drugom kolenu:
- 1) Avgust je bio Cezarov nećak u drugom kolenu Julija Cezara (i njegov adoptivni sin).
- 2) Kaligula je bio Tiberijev nećak u drugom kolenu (i njegov adoptivni sin)
- 3) Klaudije je bio Avgustov nećak u drugom kolenu.
- 4) Neron je bio Klaudijev nećak u drugom kolenu (i njegov adoptivni sin).
Osim toga, car je ponekad svome nasledniku bio očuh, dakle postojao je odnos uspostavljen putem bračnih veza:
- 1) Avgust je bio Tiberijev očuh.
- 2) Neron, pored toga što je bio Klaudijev nećak u drugom kolenu, bio je takođe njegov posinak (njegova majka Agripina bila je Klaudijeva nećakinja a istovremeno i Klaudijeva četvrta žena). Često je prisutan i odnos ujak/nećak: Tiberije je bio Klaudijev ujak, a Klaudije Kaligulin.
Nijedan julijevsko-klaudijevski car nije bio direktni potomak u krvnom srodstvu sa svojim neposrednim prethodnikom. I Tiberije i Klaudije imali su direktnih potomaka (Tiberijev unuk Tiberije Gemel, Klaudijev sin Britanik), ali su za naslednike prestola obojica odabrala svoje nećake u drugom kolenu.
| Prethodi: Rimska Republika |
Julijevsko-Klaudijevska dinastija 30. pne. – 69 n.e. |
Slijedi: Flavijevska dinastija |
