Bačko Petrovo Selo
Za ostale upotrebe, v. Petrovo Selo (razvrstavanje).
| Bačko Petrovo Selo | |
|---|---|
|
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobački |
| Opština | Bečej |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) |  6350
|
| Gustina stanovništva | 59 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 45°42′17″N 20°04′19″E / 45.704833°N 20.071833°E |
| Nadmorska visina | 86 m |
| Površina | 123,0 km² |
  Bačko Petrovo Selo Bačko Petrovo Selo (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 21226 |
| Pozivni broj | 021 |
| Registarska oznaka | BČ |
Koordinate: 45° 42′ 17" SGŠ, 20° 04′ 19" IGD
Bačko Petrovo Selo (mađ. Péterréve) je naselje u Srbiji u opštini Bečej u Južnobačkom okrugu na severu Srbije, podignuto na visokoj lesnoj terazi, udaljeno jedan kilometar duž same obale reke Tise. Prema popisu iz 2011. bilo je 6350 stanovnika. Ovo naselje i danas spada među najveća naselja u Srbiji koja sadrže u svom nazivu sufiks selo.
Na ovom prostoru postoje tragovi organizovanog življenja iz vremena pre nove ere o čemu svedoče arheološka nalazišta nedaleko od manastira na samoj obali rečice Čik. U ovom značajnom nalazištu šezdesetih godina 20. veka otkrivena je jedna avarska nekropola, žitne jame, glinene posude, kao i razne alatke iz kamenog i bronzanog doba.
Bečejski muzej raspolaže sarmatskim posuđem i oružjem koje je nađeno na arheološkom lokalitetu, bliže manastiru.
Prvi pomen Bačkog Petrovog Sela kao naselja je iz 1092. godine, ali se zna da je selo ranije nastalo, da je više puta spaljivano, rušeno i uništavano. U 11. veku ovi krajevi su ušli u sastav države ugaraskog kralja Stefana I, mada su bili retko naseljeni zbog najezde Tatara i raznih pljačkaških hordi. Interesantan je podatak iz 1247. godine da mađarski kralj Bela prilikom obilaska poseda izvesnog grofa Pongraca beleži postojanje naselja Peterevo, šest kilometara od današnjeg naselja, što je otprilike lokalitet današnjeg manastira.
Posle Kosovske bitke 1389. godine, srpski živalj pred najezdom Turaka povlači se na sever prema srednjoj Evropi, u Ugarsku. Ovaj prostor 1412. godine u posedu je srpskog despota Đurđa Brankovića i ostaje u vlastelinstvu srpskih despota sve do dolaska Turaka 1526. godine.
Posle sklapanja Karlovačkog mira 1699. godine i odlaska Turaka iz ovih krajeva, zabeležen je značajan priliv srpskog stanovništva na ove prostore.
Naselje je dobilo ime Petrovo Selo (Péterréve) [1] po jednom od prvih naseljenika Petru Tašinu. Naime, u vremenu Turskog robovanja, Bačko Petrovo Selo je značajna saobraćajnica i pripada segedinskoj nahiji. Godine 1548. osim u Segedinu i Titelu, samo u Senti i Bačkom Petrovom Selu postoje skele na reci Tisi. Vlasnik skele je bio Petar Tašin koji se pominje kao osnivač današnjeg sela po kome je i dobilo ime. I sada se zove tako njegova ulica, postoji i kuća od Petra Tašina, ali svakako da nije iz toga doba.
Bačko Petrovo Selo je već 1590/91 imalo 9 domova. Kao naselje u okviru Vojne granice 1707. imalo je 30 graničara, a 1720 49 domova. Od tada broj stanovnika stalno raste do 20. veka, kada počinje da stagnira. Godine 1900 Bačko Petrovo Selo ima 9504 stanovnika, 1921 10.798, 1948 10.224, a 1971 9537, od čega 77,4% Mađara, 19,7% Srba i 2,9% pripadnika ostanih naroda i narodnosti.
Na najvišoj koti mesta, nedaleko od stare obale reke Tise, nalazi se pravoslavna crkva - hram koji je zidan u vizantijskom stilu. Crkva se pominje 1739. godine. Sadašnji hram je podignut između 1774 - 1780. na mestu starijeg, koji se u izvorima spominje još od početka 17. veka. Hram je posvećen je Prenosu moštiju svetom Nikoli 9/22 maj, čija se slava svake godine održava. Visoka konstrukcija hrama i oltarske pregrade nosi oko šezdeset ikona akademskog slikara Teodora Ilića Češljara raspoređenih u nekoliko zona: niz prestonih ikona sa predstavama u staklu, i bočnim i carskim dverima, red prazničnih i red ikona sa figurama apostola, kao i krst sa raspećem uokviren scenama Hristovog stradanja. Češljar je umro u Bačkom Petrovom Selu 1793. godine, a posao je okončao njegov saradnik Dimitrije Lazarević. Tokom konzervatorskih radova 1965/66. godine hram je očišćen od svih potonjih intervencija. Dimenzije hrama su: dužina 35 metara, širina 13 metara, visina 101,60 metara plus krst 25,40 metara.
Ikonostas u hramu ima 57 ikona, od kojih su neke većeg, a druge manjeg formata. Duborezac ikonostasa je nepoznat a slikar je Teodor Ilić Češljar. Češljarev rad je i živopis na svodu nad solejom. U uglovima su prikazana četiri jevađelista: Matej, Luka, Jovan i Marko na oblacima. Ikonostas je jedan od najstarijih u Vojvodini i 1966. godine ovaj spomenik ikonografije 18. veka je stavljen pod zaštitu države.
U knjizi Popis slikarskih i vajarskih dela u društvenom popisu i privatnoj svojini na području Bačke, Društva muzejskih radnika Vojvodine - Sekcija istoričara umetnosti, VI, Novi Sad 1986., navedeni su podaci o ikonostasu i zidnim slikama srpske pravoslavne crkve u Bačkom Petrovom selu:
- Ikone u soklu: Povratak sina Agrikovog, Bekstvo u Egipat, Hristos i Samarjanka, Usekovanije Jovana Krstitelja (nije Češljarev rad).
- Prestone ikone: Sveti Nikola (zadnji premaz je Pavla Simića, od originala malo ostalo), Bogorodica sa Hristom (na ikoni zapis iz 1808. - ktitor prvog premaza).
- Dveri:
- Ikone iznad dveri:
- U sredini:
- Praznične ikone:
- Raspeće na vrhu ikonostasa, sa strane:
- Zidne slike:
- Pokretne ikone i slike:
Potpis autora nalazi se na ikoni Isisa Hrista, a zapis o ktitoru na ikoni Jovana Krstitelja. Ikonostas je tri puta premazivan - Žarko Petrović, Pavle Čortanović, i Pavle Simić, a 1966. godine skinuti su premazi i ikonostas je konzerviran i restauriran, gde je na restauraciji i konzerviranju učestvovao akademski slikar-konzervator Dušan Nonin.
Zidne slike na Savotu na svodu nad solejom je takođe Češljarov rad.
U naselju Bačko Petrovo Selo živi 5808 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,5 godina (38,6 kod muškaraca i 42,4 kod žena). U naselju ima 2877 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,53.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Mađarima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Mađari | 5175 | 70.71% | ||
| Srbi | 1567 | 21.41% | ||
| Romi | 243 | 3.32% | ||
| Jugosloveni | 80 | 1.09% | ||
| Hrvati | 30 | 0.40% | ||
| Slovaci | 7 | 0.09% | ||
| Albanci | 5 | 0.06% | ||
| Nemci | 4 | 0.05% | ||
| Slovenci | 3 | 0.04% | ||
| Crnogorci | 2 | 0.02% | ||
| Rusini | 2 | 0.02% | ||
| Muslimani | 1 | 0.01% | ||
| Bunjevci | 1 | 0.01% | ||
| Bugari | 1 | 0.01% | ||
| Bošnjaci | 1 | 0.01% | ||
| nepoznato | 69 | 0.94% | ||
| m | ž | |||
| ? | 13 | 16 | ||
| 80+ | 63 | 123 | ||
| 75-79 | 83 | 174 | ||
| 70-74 | 157 | 207 | ||
| 65-69 | 206 | 241 | ||
| 60-64 | 220 | 257 | ||
| 55-59 | 201 | 256 | ||
| 50-54 | 253 | 214 | ||
| 45-49 | 284 | 266 | ||
| 40-44 | 292 | 257 | ||
| 35-39 | 274 | 238 | ||
| 30-34 | 200 | 202 | ||
| 25-29 | 243 | 221 | ||
| 20-24 | 257 | 203 | ||
| 15-19 | 264 | 243 | ||
| 10-14 | 201 | 213 | ||
| 5-9 | 215 | 176 | ||
| 0-4 | 211 | 174 | ||
| prosek | 38.6 | 42.4 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1781 | 1052 | 1 | 2 | 366 | 10 | 99 | 87 | 11 | 27 |
| Ženski | 989 | 614 | - | - | 115 | 1 | 2 | 81 | 13 | 2 |
| Oba | 2770 | 1666 | 1 | 2 | 481 | 11 | 101 | 168 | 24 | 29 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 7 | 17 | 22 | 13 | 15 | 12 | 2 | - | 38 | |
| Ženski | 4 | 17 | 11 | 49 | 54 | 11 | 3 | - | 12 | |
| Oba | 11 | 34 | 33 | 62 | 69 | 23 | 5 | - | 50 |
- Vikentije Prodanov patrijarh srpski
- Teodor Ilić Češljar, slikar
- Blagoje Brančić, pesnik i prevodilac
- Dušan Nonin, slikar-konzervator
- Manastir Uspenja Presvete Bogorodice (Bačko Petrovo Selo)
- Crkva Prenosa moštiju Svetog Nikole u Bačkom Petrovom Selu
- ↑ Tekst dr. Nebojše Carića uni. prof. Intitut za geografiju Novi Sad u Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zagreb 1980.
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Satelitska mapa (Wikimapia)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
- Manastir Uspenja Presvete Bogorodice - Bačko Petrovo Selo Arhivirano 2010-01-12 na Wayback Machine-u
- Kinolško Društvo TISA - Bačko Petrovo Selo
| Naseljena mesta opštine Bečej |
|---|
|
Bečej • Bačko Petrovo Selo • Bačko Gradište • Radičević • Mileševo |