Vodonik selenid
Vodonik selenid je neorgansko jedinjenje sa formulom H2Se. On je najjednostavniji i virtualno jedini hidrid selena. H2Se je bezbojan, zapaljiv gas pod standardnim uslovima. On je najtoksičnije jedinjenje selena sa limitom ekspoziture od: 0.05 ppm u toku perioda od 8 časova. Ovo jedinjenje ima iritirajući miris.
| Vodonik selenid | |||
|---|---|---|---|
 |
 | ||
| IUPAC ime |
| ||
| Drugi nazivi | Selenovodonična kiselina selan selen hidrid | ||
| Identifikacija | |||
| CAS registarski broj | 7783-07-5 
| ||
| PubChem[1][2] | 533 | ||
| ChemSpider[3] | 518
| ||
| UN broj | 2202 | ||
| KEGG[4] | |||
| ChEBI | 16503 | ||
| RTECS registarski broj toksičnosti | X1050000 | ||
| Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
| Svojstva | |||
| Molekulska formula | H2Se | ||
| Molarna masa | 80.98 g/mol | ||
| Agregatno stanje | Bezbojni gas | ||
| Gustina | 3.553 g/cm3 | ||
| Tačka topljenja |
-65.73 °C (207.42 K) | ||
| Tačka ključanja |
-41.25 °C (231.9 K) | ||
| Rastvorljivost u vodi | 0.70 g/100 mL | ||
| Rastvorljivost | rastvoran u CS2, fozgenu | ||
| pKa | 3.89 | ||
| Struktura | |||
| Oblik molekula (orbitale i hibridizacija) | Povijen | ||
| Opasnost | |||
| Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS) | ICSC 0284 | ||
| EU-klasifikacija | Visoko zapaljiv (F+) Toksičan (T) Opasan za životnu sredinu (N) | ||
| EU-indeks | 034-002-00-8 | ||
| NFPA 704 |
 4
4
0
| ||
| R-oznake | R23/25, R33, R50/53 | ||
| S-oznake | (S1/2), S20/21, S28, S45, S60, S61 | ||
| Tačka paljenja | zapaljiv gas | ||
| Srodna jedinjenja | |||
| Drugi anjoni | H2O H2S H2Te H2Po | ||
| Drugi katjoni | Na2Se Ag2Se | ||
| Srodna jedinjenja | Arsin | ||
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
| Infobox references | |||
Struktura i osobine
urediH2Se ima povijenu strukturu sa H-Se-H uglom veze od 91°. Konzistentno sa tom strukturom, postoje tri IR vibraciona banda: 2358, 2345, i 1034 cm−1.
H2S i H2Se imaju slične osobine, mada je selenid kiseliji sa pKa = 3.89, i drugim pKa = 11.0 na 25 °C. Direktna posledica H2Se kiselosti je njegova rastvorljivost u vodi.
Priprema
urediVodonik selenid se industrijski priprema tretiranjem elementarnog selena na T > 300 °C sa vodonikom.[5] Više načina dobijanja H2Se je objavljeno. Oni su podesni za pripremu na velikoj i maloj skali. U laboratoriji, H2Se se obično priprema dejstvom vode na Al2Se3, uporedo sa formiranjem alumine. Srodna reakcija je kiselinska hidroliza FeSe.[6]
- Al2Se3 + 6 H2O ⇌ 2 Al(OH)3 + 3 H2Se
H2Se se može dobiti putem različitih metoda za in situ generisanje u vodenim rastvorima koristeći bor hidrid, Maršov test i Devardovu leguru.[7]
Reference
uredi- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- ↑ Joanne Wixon, Douglas Kell (2000). „Website Review: The Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes — KEGG”. Yeast 17 (1): 48–55. DOI:10.1002/(SICI)1097-0061(200004)17:1<48::AID-YEA2>3.0.CO;2-H.
- ↑ Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. 2005.
- ↑ Féher, F. In "Handbook of Preparative Inorganic Chemistry"; Brauer, E., Ed.; Academic: New York, 1963; 1, p 418.
- ↑ Sonoda, N.; Kondo K.; Nagano, K.; Kambe, N.; Morimoto, F. Angewandte Chemie, International Edition English 1980, vol. 19, page 308