جديد طبيعيات
جديد طبيعيات (Modern Physics) طبيعيات جي هڪ شاخ آهي جيڪا 20هين صدي جي شروعات ۾ ترقي ڪئي ۽ اڳتي هلي يا شاخون جيڪي 20هين صدي جي شروعات جي فزڪس کان تمام گهڻو متاثر ٿيون. جديد طبيعيات جي قابل ذڪر شاخن ۾ ڪوانٽم مڪينڪس (Quantum Mechanics) ۽ خاص ۽ عام نسبت (General and Special Relativity)شامل آهن.
ڪلاسيڪل فزڪس عام طور تي روزمره جي حالتن سان واسطو رکي ٿي: عام رفتارون روشنيءَ جي رفتار کان تمام گھٽ آھي، عام ماپون ايٽم جي ماپڻ جي ڀيٽ ۾ تمام گھڻيون آھن ۽ عام توانائيون نسبتي توانائين کان نسبتاً ننڍيون آھن. بهرحال، جديد طبيعيات جو تعلق وڌيڪ انتهائي حالتن سان آهي، جهڙوڪ تيز رفتار جيڪي روشنيءَ جي رفتار (خاص نسبت) سان ڀيٽي سگهجن ٿيون، ننڍڙا فاصلا جيڪي ايٽمي ريڊيس (ڪوانٽم ميڪانڪس) جي مقابلي ۾ هجن ۽ تمام گهڻي توانائيون (نسبتي). عام طور تي، ڪوانٽم (quantum) ۽ نسبتي (relativistic) اثرات سڀني پيماني تي موجود آهن، جيتوڻيڪ اهي اثر انساني پيماني تي تمام ننڍا هوندا آهن. جڏهن ته ڪوانٽم ميڪانڪس خاص نسبت سان مطابقت رکي ٿي. (ڏسو: نسبتي ڪوانٽم مڪينڪس)، فزڪس ۾ حل نه ٿيل مسئلن مان هڪ ڪوانٽم ميڪنڪس ۽ عام نسبت جو ملاپ آهي، جنهن کي ذرڙي فزڪس جو معياري ماڊل في الحال حساب نٿو ڏئي سگهي.
جديد فزڪس سائنس ۽ انجنيئرنگ جا اوزار استعمال ڪندي مادي جي رابطي جي بنيادي عملن کي سمجهڻ جي ڪوشش آهي. لفظي معنيٰ ۾، جديد طبيعيات جو مطلب آهي جديد فزڪس. ان لحاظ کان، ڪلاسيڪل فزڪس جو هڪ اهم حصو جديد فزڪس آهي. [1] جڏهن ته، سال 1890ع کان وٺي، نئين دريافتن جي ڪري وڏي پئماني تي تبديلي آئي آهي: خاص طور تي ڪوانٽم ميڪنڪس ۽ آئنسٽائن جي نسبتن جي آمد جي ڪارڻ. فزڪس جنهن ۾ ڪوانٽم ميڪنڪس يا آئنسٽائن جو نسبتون (يا ٻئي) جا عنصر شامل هجن ان کي جديد فزڪس چئبو آهي. اهو هن آخري مفهوم ۾ آهي ته اصطلاح عام طور تي استعمال ڪيو ويندو آهي.[2]
جديد فزڪس اڪثر ڪري، انتهائي حالتن سان معاملو ڪندي، سامهون ايندي آهي. ڪوانٽم ميڪانياتي اثر ظاهر ٿيندا آهن جڏهن "گهٽ" (گهٽ گرمي پد، ننڍا فاصلا) سان معاملو ڪندا آهن، جڏهن ته نسبتي (Relativistic) اثر ظاهر ٿيندا آهن جڏهن "بلند" (تيز رفتار، وڏي فاصلي) سان معاملو ڪندي، "وچن واري مقدارن" جو معاملو ڪلاسيڪل فزڪس ۾ ڪيو وڃي ٿو. مثال طور، جڏهن ڪمري جي گرمي پد تي گئس جي رويي جو تجزيو ڪيو وڃي ٿو، اڪثر واقعن ۾ (ڪلاسيڪل) ميڪسويل-بولٽزمان جي تقسيم شامل هوندي. جڏهن ته، مطلق صفر جي ويجهو، ميڪسويل-بولٽزمان جي تقسيم گيس جي مشاهدي واري رويي جي حساب ۾ ناڪام ٿئي ٿي ۽ جديد، فرمي-ڊيراڪ يا بوس-آئنسٽائن جي تقسيم کي استعمال ڪرڻو پوندو.
.png)
گهڻو ڪري، اهو ڳولڻ يا "ٻيهر حاصل ڪرڻ" جديد وضاحت مان ڪلاسيڪل رويي کي جديد تشريح جو تجزيو ڪندي گهٽ رفتار ۽ وڏي فاصلي تي (هڪ حد کڻڻ سان، يا هڪ اندازي سان) ممڪن آهي. جڏهن ائين ڪندي، نتيجو "ڪلاسيڪل حد" سڏيو ويندو آهي.
مکيه نشان
مکيه مضمون: ڪوانٽم مڪينڪس جي تاريخ ۽ ريليٽيويٽي جي تاريخ
عام طور تي هن عنوانن کي جديد فزڪس جي بنياد جو "بنيادي پٿر" سمجهيو وڃي ٿو:
- ايٽمي نظريو ۽ عام طور تي ايٽمي ماڊل جو ارتقا
- ڪاري جسم جي تابڪاري
- تيل جي قطري جو تجربو
- فرينڪ-هرٽز (Franck-Hertz) تجربو
- گيگر-مارسڊن تجربو (رٿرفورڊ جو تجربو)
- ثقلي لينسنگ
- مائيڪلسن-مورلي تجربو
- ڦوٽو اليڪٽرڪ اثر
- ڪوانٽم ٿرموڊائنامڪس
- ريڊيولوجيڪل رجحان
- عطارد جي اڳڀرائي
- اسٽرن-گرلاچ جو تجربو
- موج-ذرّي ٻٽي
- سولڊ اسٽيٽ فزڪس
پڻ ڏسو
- ڪلاسيڪل فزڪس
- اسپيشل رليٽوٽي جو نظريو
- ڪوانٽم مڪينڪس
- ريليٽيويٽي جو نظريو
- ڪوانٽم فيلڊ ٿيوري
- متحد فيلڊ نظريو
- نيوڪليئر فشن
خارجي لنڪس
سانچو:Physics-footer سانچو:History of physics
حوالا
- ↑ F. K. Richtmyer; E. H. Kennard; T. Lauristen (1955). Introduction to Modern Physics (5th ed.). New York: McGraw-Hill. p. 1.
- ↑ F. K. Richtmyer; E. H. Kennard; T. Lauristen (1955). Introduction to Modern Physics (5th ed.). New York: McGraw-Hill. p. 1.