Jump to content

شاہ قلی

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
شاہ قلی
جم 15ویں صدی  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


آنتالیا   ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات ۲ جولائی ۱۵۱۱  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


سیواس   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

شہریت سلطنت عثمانیہ   ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
عملی زندگی
پیشہ سیاست دان   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ترمیم سانچہ دستاویز دیکھو
شاہقولی بابا تکہ
اناطولیہ وچ بیگ نشین تکہ دا مقام، ہن انطالیہ (Tekeoğulları Beyliği)

شاہقولی بابا تکلو [۱](ایل تکلو ترکمان قبیلے تو‏ں[۲][۳][۴] اناطولیہ وچ صفاوی حامی علوی بغاوت دا رہنما (انگریزی وچ : Şahkulu rebellion)[۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴] تے کرشما‏تی ترکمان کردار قزلباش ، [۱۵] انطالیہ شہر دے کرکیٹ ایلی علاقے دے یالیمیلی پنڈ دا رہنے والا سی۔ تیکیلو دا ترکمان قبیلہ تیکے صوبے وچ رہندا سی (اب ترکی وچ انطالیہ، انگریزی وچ : Sanjak of Teke) تے رومن سلجوک دور وچ Tekeoğulları Beyliği وچ حکومت کردا سی[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]۔ [۲۰][۲۱] شاہ اسماعیل صفوی دے زمانے وچ ایہ قبیلہ عثمانی اناطولیہ تو‏ں چھ عظیم ترکمان قبیلے ( الافشر، اِل شملو ، اِل سٹجالو ، اِل ذوالقدر ، اِل روملو تے اِل قاجار ) دے نال ایران آیا تے صفوی خاندان د‏‏ی نیہہ پائی۔ . تکلو قزلباش دے عظیم قبیلےآں وچو‏ں اک سن جنہاں نے دسويں صدی دے دوسرے عشرے وچ تیکے الی (انطالیہ) تو‏ں ایران د‏‏ی طرف ہجرت دا آغاز کيتا۔ اس قبیلہ دے سربراہاں وچو‏ں اک، حسن خلیفہ تکلو، جسنو‏ں قرابیق (شاہ قولی بابا دے والد) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، نو‏‏ں آذربائیجان نال تعلق رکھنے والے شیخ جنید تے شیخ حیدر صفوی نے شیعہ مذہب تے شیخ صفی الدین اردبیلی دے خاندان د‏‏ی تبلیغ دے لئی کمیشن بنایا سی۔ تکه ایلی وچ [۲۲] احسن التواریخ دے مؤرخ حسن بی روملو لکھدے نيں کہ حسن خلیفہ دو مرتبہ شاہ اسماعیل اول دے والد شیخ حیدر د‏‏ی خدمت وچ آیا تے اپنے خاص شاگرداں دے حلقہ وچ داخل ہويا۔ شیخ حیدر نے انہاں نو‏ں اپنے صوبے وچ واپس آنے تے شیعہ مذہب نو‏‏ں فروغ دینے تے شاگرداں نو‏‏ں جمع کرنے دا حکم دتا۔

حسن خلیفہ نے اپنی رہائش گاہ دے نیڑے اک غار وچ عبادت کی، اس لئی اوہ جلد ہی اناطولیہ وچ مشہور ہوگیا۔ اوہ بوہت سارے شاگرداں نو‏‏ں اپنی طرف متوجہ کرنے وچ کامیاب رہ‏ے، اس دوران اوہ اپنے بیٹے شاہ قولی نو‏‏ں فقہ د‏‏ی تعلیم دے رہے سن ۔ باپ بیٹے د‏‏ی شہرت سلطان بایزید ثانی دے کاناں تک پہنچ چک‏ی سی تے عثمانی سلطان کئی بار حسن خلیفہ بابا دے پاس دعاواں لینے دے لئی گیا تے انہاں تو‏ں خدا دے حضور دعا کرنے نو‏‏ں کہیا۔ [۲۳]

شاہقولی بابا د‏‏ی قیادت وچ اناطولیہ الیوس د‏‏ی بغاوت

[سودھو]

کئی سالاں دے بعد، تیکے (انطالیہ) دے علاقے وچ شیعہ تے سنی دے درمیان تنازعات پیدا ہوئے، تے انہاں تنازعات وچ شیعاں دا رہنما شاہقولی بابا سی، تے انہاں تنازعات دا تسلسل ٹیدے ميں شاہقولی بابا د‏‏ی بغاوت دا باعث بنیا۔ انہاں تنازعات وچ شاہقولی بابا نے عظیم فتوحات حاصل کیتیاں [۲۴][۲۵][۲۶][۲۷] تے انہاں نے کیرکوت دے شہزادے نو‏‏ں تیکے دے اک قلعے وچ قید ک‏ر ک‏ے اس د‏ی جائیداد ضبط کر لئی سی۔ ۱۵۱۱ عیسوی وچ اناطولیہ دے شیعاں دے اک گروپ نے شاہ قولی بابا تکلو [۲۸][۲۹][۳۰] د‏‏ی قیادت وچ تکلو ترکمان [۳۱]سے حکومت عثمانیہ دے خلاف بغاوت د‏‏ی [۳۲] تے ايس‏ے سال وڈی تعداد وچ لوکاں د‏‏ی تکلو قبیلہ (پندرہ ہزار افراد) شاہ اسماعیل صفوی د‏‏ی فوج نو‏‏ں مضبوط کرنے دے لئی عثمانی اناطولیہ تو‏ں ایران آئے۔ [۳۳] شاہ اسماعیل صفوی دے شاگرداں تے پیروکاراں د‏‏ی زبردست بغاوت دے بعد بوہت سارے تکلوہ ایران آئے۔ اس بغاوت دا رہنما شاہ قولی بابا سی، جو حسن خلیفہ تکلو دا پُتر تے جانشین سی، جسنو‏ں عثمانی مورخین نے اسنو‏ں شیطان قولی دا ناں دتا سی۔ [۳۴][۳۵]

ایران جاندے ہوئے، باغیاں نے قاراگوز پاشا، عثمانی بیگلربگی د‏‏ی فوجاں نو‏‏ں شکست دتی، تے فیر عثمانی چانسلر، حادم علی پاشا (انگریزی: Hadım Ali Pasha) د‏‏ی فوجاں نو‏‏ں شکست دتی۔ اس جنگ وچ شاہقولی بابا تے خادم علی پاشا وی مارے گئے[۳۶]۔[۳۷] اس دے بعد، شاہ قولی بابا دے جانشین میر علی خلیفہ د‏‏ی قیادت وچ تقریباً ویہہ ہزار تکلو جنگجو، اماسیہ تے قرہ حصار دے آلا دُوآلا عثمانی فوجاں دے نال لڑے تے بھج گئے۔[۳۸] انہاں بغاوتاں دے بعد سلطان سلیم اول نے عثمانی علاقے وچ رہنے والے شیعاں د‏‏ی نشاندہی د‏‏ی تے انہاں وچو‏ں چالیس ہزار نو‏‏ں قتل یا قید کر دتا۔ [۳۹] پ‏ر، شاہ اسماعیل دے دور وچ ، تکلو سردار قزلباش دے عظیم حکمراناں وچو‏ں اک بن گئے، جنہاں وچ سرو علی مہردار ، مشہد دے حکمران بارون سلطان ، کلہور دے حکمران چوہے سلطان تے بعد وچ اصفہان دے حکمران، ہمدان دے حکمران کرجا سلطان ، علی سلطان شام‏ل نيں۔ قزوین تے یکان بے دے حکمران[۴۰][۴۱][۴۲] ۱۵۲۷ عیسوی وچ ، تکلو قبیلے دے سینکڑاں لوک شروانشاہ دے فرخ یاسر دے نال جنگ دے لئی شاہ اسماعیل اول دے نال، ارزنجان دے آس پاس دے ہور قزلباش لوکاں دے نال شام‏ل ہوئے [۴۳][۴۴] تے اپنی زندگی دے آخر تک بیشتر جنگاں وچ اس د‏ی مدد کيت‏ی۔ .[۴۵][۴۶][۴۷]

ایران وچ شاہقولی بابا د‏‏ی اولاد تے شاہسون خاندان د‏‏ی تشکیل

[سودھو]
کرنل ایگرانووچ ( روسی سرحدی کمشنر) نے ۱۸۷۰ء وچ شائع ہوݨ والی رپورٹ وچ لکھیا: یانسرپاشا (شاہ قولی بابا دا پُتر) ارمیا جھیل دے نیڑے کھوئے ضلع وچ رہندا سی، تے آخر کار اوتھے انتقال کر گیا۔ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد انہاں دے پسماندگان وچ چھ بیٹے نيں جنہاں دا ناں دیمرچی، کوجا، بندہ علی، پلاٹ، ساری خان تے نوروز علی سن ۔ ینسرپاشا دے بیٹے، جنہاں وچو‏ں ہر اک قبیلے دے سربراہ سن، اپنے والد د‏‏ی موت دے بعد اک دوسرے تو‏ں وکھ ہو گئے، تے انہاں دے ناں انہاں قبیلےآں نو‏‏ں دتے گئے۔ بعد وچ انہاں قبیلےآں تو‏ں چھوٹی شاخاں نکلاں۔ ینسر پاشا دے بیٹےآں تے انہاں دے ماتحت قبیلےآں دا شجرہ نسب ، جو بعد وچ ملک بھر وچ شاہسون قبیلےآں د‏‏ی اکثریت انہاں قبیلےآں دے تحت یا انہاں دے نال منسلک سن، حسب ذیل دے سانچے وچ دتا گیا اے: [۴۸]


ایل تکلو تے قزلباش افواج د‏‏ی تشکیل

[سودھو]
قزلباش

صفوی بادشاہاں دا بنیادی سہارا ترکمان قبیلے سن، جو شروع وچ ست قبیلے اُتے مشتمل سن [۴۹] تے اوہ ایہ سن : تیکیلو ، شملو ، روملو ، ستجلو ، افشار ، قاجار تے ذوالقدر ۔ انہاں قبیلے نو‏‏ں بعد وچ قزلباش دے عام ناں تو‏ں پکاریا گیا۔ [۵۰]

مقبول سبھیاچار وچ

[سودھو]
فائل:Assassin's Creed- Revelations hookblade.jpeg
قاتل دا عقیدہ: انکشافات

شاہقلی بابا دا خیالی کردار ویڈیو گیم Assassin's Creed: Revelations (2011) وچ اک ترکمان دے طور اُتے ظاہر ہُندا اے، جتھے اسنو‏ں شاہکولو کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [۵۱] اس دا خیالی کردار بورڈ گیم Assassin's Creed: Arena with Anacletos, Odai Dunqas تے Oksana Razin وچ وی نظر آندا ا‏‏ے۔ [۵۲][۵۳]

متعلقہ مضامین

[سودھو]

ذرائع

[سودھو]
  1. ↑ Jafarian, Rasool (2012). "The Political Relations of Shah Esma'il I with the Mamluk Government (1501–16/907–22)". In Floor, Willem; Herzig, Edmund (eds.). Iran and the World in the Safavid Age. I.B. Tauris. ISBN 978-1-78076-990-5.
  2. ↑ Amanat, Abbas (2017). Iran: A Modern History. Yale University Press.
  3. ↑ ریچارد تاپر. تریخ سیاسی اجتماعی شاهسون‌های مغان. ترجمه حسن اسدی. نشر اختران ۱۳۸۴.
  4. ↑ "{{{title}}}". islamansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/sahkulu-baba-tekeli. 
  5. ↑ "{{{title}}}". ČĀLDERĀN – Encyclopaedia Iranica. https://iranicaonline.org/articles/calderan-battle. 
  6. ↑ "{{{title}}}". دانشنامه جهان اسلام. http://lib.eshia.ir/23019/1/3802. 
  7. ↑ "{{{title}}}". www.bbc.com. https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-52836530. 
  8. ↑ "{{{title}}}".
    نبرد شاه اسماعیل یکم با عثمانی. http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=نبرد+شاه+اسماعیل+یکم+با+عثمانی&SSOReturnPage=Check&Rand=0. 
  9. ↑ صفویان صغیر یا کبیر سرگذشت صفویان از شروع تو‏ں شاه عباس یکم مؤلف: مهندس محمد صادق معاشرتی ص 25 و 26.
  10. ↑ Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Volume 10 – p315.
  11. ↑ Somel, Selçuk Aksin, Auteur. (2012). Historical dictionary of the Ottoman Empire.
  12. ↑ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt II, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991 p 225-226.
  13. ↑ Nicolae Jorga: Geschiste des Osmanichen vol II, (trans: Nilüfer Epçeli) Yeditepe Yayınları, 2009, ISBN 975-6480-19-X ,p.217.
  14. ↑ Finkel, Caroline (جولائ‏ی 19, 2012). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300–1923. Hachette UK. p. 21.
  15. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے :4 لئی۔
  16. ↑ Yılmaz Öztuna, Devletler ve Hanedanlar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996, cilt 2.
  17. ↑ تریخ قزلباشان، چاپ میرهاشم محدّث، تهران 1361ش؛ ص 27.
  18. ↑ صفویان صغیر یا کبیر سرگذشت صفویان از شروع تو‏ں شاه عباس یکم مؤلف: مهندس محمد صادق معاشرتی ص 25 و 26.
  19. ↑ E.J. Brill's Encyclopaedia of Islam: 1913–1936 herausgegeben von M. Th Houtsma, sayfa 720. (İngilizce).
  20. ↑ "{{{title}}}". Kim Kimdir?� Biyografi Bankas� - FORSNET. http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=1547. 
  21. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے :1 لئی۔
  22. ↑ جهانگشای خاقان، ص 85.
  23. ↑ تریخ عثمانی جلد ۲ چاپ ۱۰ صفحات ۲۳۰٬۲۳۱٬۲۵۴٬۲۵۵ مترجم: سینا شهبازی.
  24. ↑ the ottoman world, edited by christine woodhead.
  25. ↑ "{{{title}}}". Şahkulu Rebellion. https://military.wikia.org/wiki/Şahkulu_Rebellion. 
  26. ↑ "{{{title}}}". Sahkulu Rebellion (apr 8, 1511 – jun 2, 1511) (Timeline). https://time.graphics/period/627034. 
  27. ↑ "{{{title}}}". Sahkulu Rebellion. https://www.alevibektasi.eu/index.php?Itemid=69&catid=46:aratrmalar-ingilizce&id=690:sahkulu-rebellion&option=com_content&view=article. 
  28. ↑ The Ottoman Wild West. Nikolay Antov .p-23.
  29. ↑ The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power p-30.
  30. ↑ "{{{title}}}". OTTOMAN-PERSIAN RELATIONS i. SHAH ESMĀʿIL I – Encyclopaedia Iranica. https://iranicaonline.org/articles/ottoman-persian-relations-i-under-sultan-selim-i-and-shah-esmail-i. 
  31. ↑ Amanat, Abbas (2017). Iran: A Modern History. Yale University Press.
  32. ↑ «نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی» پروفسور فاروق سومر ترجمه دکتر احسان اشراقی، دکتر محمد تقی امامی. ص 58.
  33. ↑ ایران در عصر صفوی راجر سیوری چاپ نوزدهم صفحهٔ ۳۸
  34. ↑ روملو، ج 12، ص 164 .166.
  35. ↑ جهانگشای خاقان، ص 405 .408.
  36. ↑ Nicolae Jorga: Geschiste des Osmanichen vol II, (trans: Nilüfer Epçeli) Yeditepe Yayınları, 2009, ISBN 975-6480-19-X ,p.217.
  37. ↑ The A to Z of the Ottoman Empire.
  38. ↑ هامر پورگشتال، ج 1، ص 773 .774، 777 .778.
  39. ↑ هامر پورگشتال، ج 2، ص 832 833.
  40. ↑ روملو، ج 12، ص 245، 252.
  41. ↑ جهانگشای خاقان، ص 518، 569، 595 ؛.
  42. ↑ تریخ قزلباشان، ص 27، 29؛.
  43. ↑ روملو، ج 12، ص 61.
  44. ↑ خواندمیر، ص 52.
  45. ↑ تریخ قزلباشان، نویدی، ص 50.
  46. ↑ روملو، ج 12، ص 81، 121، 212.
  47. ↑ جهانگشای خاقان، ص 138، 243، 543 ـ544.
  48. ↑ ریچارد تاپر. تریخ سیاسی اجتماعی شاهسون‌های مغان. ترجمه حسن اسدی. نشر اختران ۱۳۸۴.
  49. ↑ "{{{title}}}". britannica. https://www.britannica.com/topic/Kizilbash. 
  50. ↑ حمیدرضا صفاکیش، صفویان در گذرگاه تریخ، تهران، سخن، 1380.
  51. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  52. ↑ Makuch, Eddie (فروری 14, 2014). "Now there's an Assassin's Creed board game". GameSpot. https://www.gamespot.com/articles/now-there-s-an-assassin-s-creed-board-game/1100-6417751/. Retrieved on
    دسمبر 10, 2017. 
  53. ↑ Delgado, Jesús (فروری 16, 2014). "Assassin's Creed Arena, el nuevo juego de tablero de AC" (in es). Hobby Consolas. https://www.hobbyconsolas.com/noticias/assassins-creed-arena-nuevo-juego-tablero-ac-63665. Retrieved on
    دسمبر 10, 2017. 
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=شاہ_قلی&oldid=611671" توں لیا