رچرڈ فرانسس برٹن

سر رچرڈ فرانسس برٹن Sir Richard Francis Burton
رچرڈ فرانسس برٹن
جم	19 مارچ 1821   ٹورکے, ڈیون, انگلستان
وفات	20 اکتوبر 1890 (69 سال)  ٹریسٹ, آسٹریا-ہنگری
طرز وفات	طبعی موت
قومیت	برطانوی
رکن	شاہی جغرافیائی جمعیت
شریک حیات	اسابیل برٹن (ش. 1861–)
عملی زندگی
مادر علمی	ٹرینیٹی کالج، آکسفورڈ (۱۸۴۰–)
پیشہ	مترجم ،  مہم جو ،  لکھاری ،  شاعر ،  سفارت کار ،  فوجی افسر ،  ماہرِ لسانیات ،  مورخ ،  ماہر حیوانیات ،  جاسوس ،  ماہر انسانیات ،  سیاح ،  فطرت پسند
مادری زبان	انگریزی
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
وجہ شہرت	کھوج، تصانیف، لسانيات، مستشرق
عسکری خدمات
عہدہ	کیپٹن فوجی
لڑائیاں تے جنگاں	جنگ کریمیا
اعزازات
فاؤنڈرز میڈل (۱۸۵۹)
دستخط

رچرڈ فرانسس برٹن (Richard Francis Burton) اک برطانوی جغرافیہ دان، کھوجی، مترجم، مصنف، فوجی، مستشرق، نقشہ نگار، ماہر علم الانسان، جاسوس، ماہر لسانيات، شاعر، تلوار باز تے سفارت کار سی۔

اوہ اپنے ایشیا، افریقہ تے امریکا دے سفر تے کھوج دے لیے جانیا جاندا اے۔ اک اندازے دے مطابق، اوہ 29 یورپی، ایشیائی تے افریقی زباناں جاندا سی۔

برٹن دی کامیابیاں سب توں زیادہ مشہور بھیس بدل کے مکہ مکرمہ دا سفر کرنا، الف لیلہ دا ترجمہ، کاما سوترا دی انگریزی وچ اشاعت، وڈیاں افریقی (جھیلاں) دا سفر بطور اولین یورپی گھوجکار۔

اوہ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دی فوج دا اک کپتان سی۔ اس دے بعد اوہ شاہی جغرافیائی جمعیت دا رکن بن گیا مشرقی افریقہ ساحل نوں کھوج کیتا۔

جیون

ابتدائی زندگی تے تعلیم (1822-1842)

برٹن ٹورکے، ڈیون وچ 21:30 اُتے 19 مارچ 1821ء نوں پیدا ہویا۔ انہاں دا والد لیفٹیننٹ کرنل جوزف نیٹرویل برٹن برطانوی فوج وچ سی۔ اس نے آکسفورڈ یونیورسٹی دے ٹرنٹی کالج توں تعلیم حاصل کیتی۔

فوجی کیریئر (1842-1853)

برٹن نے ایسٹ انڈیا کمپنی دی فوج وچ ملازمت اختیار کیتی۔ اوہ پہلی اینگلو افغان جنگ وچ حصہ لینا چاہندا سی مگر اسدے ہندوستان پہنچنے توں پہلے اے جنگ ختم ہو گئی۔ اسنوں اٹھارویں بمبئی انفنٹری گجرات وچ تعیناں کیتا گیا۔ ہندوستان وچ اس نے ہندوستانی، گجراتی، پنجابی، سندھی تے مراٹھی زباناں دے نال نال فارسی تے عربی اُتے عبور حاصل کیتا۔ فوج وچ اس نے باندراں دی اک وڈی تعداد انہاں دی زبان سیکھنے دی امید توں اپنے نال رکھی۔

بعد وچ اسنوں سندھ سروے دے لیے مقرر کیتا گیا جتھے اس نے ماپنے دے اوزاراں دا استعمال سیکھیا جو بعد وچ اس دے بطور کھوجی بوہت کم آیا۔ ایتھے اس نے بھیس بدل کے سفر کرنا شروع کیتا۔ اس نے کراچی دے اک قجہ خانے دی خفیہ تحقیقاں وچ حصہ لیا جتھے برطانوی فوجی زیادہ جایا کردے سن۔ اس دی جنسی عمل وچ زندگی بھر دلچسپی نے اسنوں اک تفصیلی رپورٹ تیار کرنے وچ مدد دتی جو بعد وچ اس دا درد سر وی بن گئی۔

مارچ 1849ء وچ اوہ نے بیماری دی چھٹی اُتے یورپ واپس آ گیا۔ 1850ء وچ اس نے اپنی پہلی کتاب گوا تے نیلے پہاڑ (Goa and the Blue Mountains) لکھی۔ اوہ تلوار بازی دے اسکول دا دورہ کرنے دی بولوگنی گیا جتھے اس دی ملاقات اس دی ہونے والی بیوی اسابیل نال ہوئی۔

پہلے کھوجی تے مکہ مکرمہ دا سفر (1851-1853)

رچرڈ فرانسس برٹن عرب لباس میں

اپنی مہم جوئی دے شوق دی وجہ توں برٹن نوں شاہی جغرافیائی جمعیت توں علاقے دے کھوج دی اجازت مل گئی تے اس دے علاوہ اسنوں ایسٹ انڈیا کمپنی دے بورڈ آف ڈائریکٹرز ولوں چھٹی دی اجازت وی مل گئی۔

ہندوستان وچ ست سال دے دوران برٹن نے مسلماناں دے رسوم تے رویے توں واقفیت حاصل کر لی سی۔ اس نے مکہ تے مدینہ منورہ دے سفر تے حج دے لیے تیاری شروع کر دتی۔ ایہ سفر 1853ء وچ شروع کیتا گیا جس نے برٹن نوں مشہور کر دتا۔

ایہ سفر اس نے سندھ دے مسلماناں دا بھیس بدل کے کرنے دی منصوبہ بندی کیتی تے نہایت مستقل مزاجی نال اس دی تیاری کیتی ایتھے تک کہ مسلماناں وانگ ختنہ وی کروا لیا۔

اگرچہ برٹن یقینی طور اُتے سب توں پہلے یورپ دے غیر مسلم دے طور اُتے حج کرنے والا نہیں سی لیکن اس دی وجہ شہرت اس دی بہترین دستاویزی کاوش سی۔ اس نے زبان وچ کسے وی قسم دے قرق توں بچنے دے لیے مختلف بھیس بدلے جس وچ اک پشتون دا بھیس وی شامل اے۔ برٹن دا مکہ دا راستہ خطرناک سی تے اس دے قافلے اُتے ڈاکوآں ولوں حملہ وی کیتا گیا۔ برٹن نے اپنے سفر دی روداد اپنی کتاب مکہ تے مدینہ دی زیارت دا ذاتی بیانیہ (A Personal Narrative of a Pilgrimage to Al-Medinah and Meccah) وچ لکھی اے۔

وفاں

رچرڈ فرانسس برٹن کا مقبرہ

رچرڈ برٹن دی موت تریستے، اطالیہ وچ 20 اکتوبر، 1890 دی صبح نوں دل دا دورہ پین توں ہوئی۔ اس نوں جنوب مغربی لندن وچ دفنایا گیا۔

کاما شاستر سوسائٹی

رچرڈ فرانسس برٹن دی دلچسپی شہوانیت، شہوت انگیز ادب وچ طویل عرصہ توں موجود سی۔ پر 1857 دے فحش مطبوعاں ایکٹ دے تحت کئی ناشرین نوں جیل دی ہوا وی کھانا پئی۔ شاید برٹن دی سب توں مشہور کتاب کاما سترا دا ترجمہ اے۔ کاما شاستر سوسائٹی نے ایہ کتاب 1883ء وچ شائع دی۔ فرانسیسی توں انگریزی وچ ترجمہ شدہ کتاب پرفیومڈ گارڈن (The Perfumed Garden) جو عربی شہوانی کتاب الروض العاطر في نزهة الخاطر توں ترجمہ شدہ سی پرفیومڈ گارڈن آف شیخ نفراوی (The Perfumed Garden of the Cheikh Nefzaoui) دے ناں توں 1886ء وچ شائع ہوئی۔

حوالے