بنو حفص

بنو حفص دا مورث اعلی دولت موحدین کے بانی ابن تومرت دے ساتھیاں چوں اک شیخ ابو حفص عمر بن یحیی سی ۔ اس دے پتر ابومحمد عبدالواحد نے 1207ء توں 1221ء افریقیہ (موجودہ تیونس) دے والی دی حثیت نال حکومت کیتی ۔ 1228ء چ اسدے پوتے ابو ذکریا یحیی نوں افریقیہ دا والی مقرر کیتا گئیا ایہہ اوہ ویلا سی جدوں دولت موحدین دا زوال شروع ہو گئیا سی ۔ اس لئی دو سال مگروں 1229ء چ ابو ذکریا یحیی نے آزادی دا اعلان کر کے امیر دا لقب اختیار کیتا ۔ ایہو ای ابو ذکریا یحیی (1228ء توں 1249ء) بنو حفص دی آزاد ریاست دا بانی سی ۔ بنو حفص دا راجگھر تیونس شہر سی تے اینہاں دی حکومت طرابلس شہر توں الجزائر دے مسطی حصے تک پھیلی ہوئی سی ، تے کدی کدی تلسمان دا شہر وی اینہاں دی حکومت دے ہیٹھ آ جاندا سی ۔

دولت حفصیہ ( حافصی سلطنت تیونس) تن سو سال دی مدت چ 2 وار عروج تے زوال دے ورحلےآں توں لنگھی ۔ عروج دا پہلا دور 627ھ توں 694ھ تی تے دوجا دور 772ھ توں 893ھ تک دے زمانے تے مشتمل اے ۔

پہلے دور چ ابو ذکریا یحیی جہڑا اس ٹبر دا بانی سی تے اس دا پتر ابوعبداللہ محمد قابل حکمران ہوئے نیں ۔ ابوعبداللہ محمد نے خلیفہ ہون دا دعوی کیتا تے 1283ء چ مستنصر باللہ دا لقب اختیار کیتا ۔ اس دے دور چ حفصی سلطنت دیاں حداں چڑھدے چ طرابلس تک پہنچ گئیاں ۔ علم فقہ تے فن تعمیر نوں فروغ ملئیا تے یورپ دے دیساں نال تجارتی تعلقات قائم ہوئے ۔ مستنصر دے بعد کجھ ورہے بد امنی رہی پر اس دے بعد 5ویں حکمران ابو حفص عمر اول ( 1284ءتا 1295ء) نے فیر مستحکم حکومت قائم کر لئی ۔

ابو حفص عمر اول متقی تے امن پسند حکمران سی ۔ اس دے ویلے چ وڈی گنتی چ مسیتاں تے مدرسے اسارے گئے ۔

ابو حفص دے مرن مگروں سلطنت لمبے چر تک خانہ جنگی تے بد امنی دا شکار رہی تے آخر چ 16ویں سلطان ابو العباس احمد ( 1370ء توں 1394ء) نے ڈگدی ہوئی سلطنت نوں اک وار فیر سمبھالا دتا تے امن قائم کیتا ، اینج بنو حفص دے دوجے دور دا آغاز ہوئیا ۔ ابو العباس دے پتر ابو فارس (1394ء توں 1434ء) نے سلطنت نوں طرابلس توں الجزائر تک وسعت دے کے پہلیاں سرحداں تے قائم کر دتا ۔ آخر چ تلسمان دے بنو عبدالودود نوں وی اطاعت تے مجبور کر دتا ۔ ابو فارس منصف مزاج ، دیندار تے ہر دلعزیز حکمران سی ۔ اس نے شرع دے خلاف محصول منسوخ کر دتے تے جہاد لئی رضا کارانہ نظام تشکیل دتا ۔

ابو عمرو عثمان (14435ء تا 1488ء) بنو حفص دا آخری طاقتور تے قابل حکمران سی ۔ اوہ پاکباز تے عادل سی ۔ اس نے آب رسانی دے نظام نوں ترقی دتی ۔ تیونس چ امن تے امان دا طویل سو سالہ دور جہڑا ابو فارس دی تخت نشینی نال شروع ہوئیا سی ، ابو عمرو دے مرن مگروں مک گئیا ۔ بنو حفض دے زوال دے دور چ سپین دی حکومت ، جہڑی مسلمانان نوں اندلس توں کڈن مگروں اک وڈی عالمی طاقت بن گئی سی ، نے افریقہ دے معاملات چ دخل دینا شروع کر دتا تے الجزائر تے تیونس دے کئی حصےآں تے مل مار لئیا تے 1534ء دے بعد بنوحفص نوں اپنا باجگزار بنا لئیا ۔ پر اس اقتدار نوں مشرق ولوں آں آلے سلطنت عثمانیہ دے ترکاں نے چیلنج کر دتا ۔ تے اک لمبے چر تک ترکاں تے ہسپانویاں وچکار لڑائیاں جاری رہیاں جس چ آخر کار ترک کامیاب ہوئے ۔ 1553ء چ ترک امیر البحر خیر الدین باربروسا نے الجزائر فتح کر لیا تے 1574ء چ اک دوجے امیر البحر اولوج پاشا نے تیونس نوں وی فتح کر کے حفصی ٹبر دی حکومت دا خاتمہ کر دتا تے تیونس نوں سلطنت عثمانیہ دا حصہ بنا دتا ۔

بنو حفص دا دور تیونس دی ترقی تے خوشحالی دا عظیم دور سی ۔ اوس ویلے تیونس چ شاندار عمارتاں اساریاں گئیاں ، جس چ اتلے افریقہ دا قدیم مدرسہ جامع زیتونیہ وی شامل اے ۔ مصر تے شام تے مملوک تے وسط ایشیا چ تیموریاں دے دور وانگوں بنوحفص دا دور تیونس دی تریخ دا آخری شاندار دور سی ۔ عظیم مورخ ابن خلدون تیونس چ جمئیا تے اس نے اپنی تریخ تلسمان چ لکھی ۔