Costantino Nigra
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
 Diplomàtich, filòlogh, poeta e scritor. Dl'anfansia ëd Nigra i soma ch'a l'avìa pijà part a n'arpresentassion ëd Natal, 'me ch'a conta chiel ant ël lìber Rappresentazioni popolari in Piemonte. Finì jë studi superior, mersì a na borsa dël Colege dle provinse, Nigra a l'é anscrivusse a l'ha facoltà 'd drit ëd l'Università ëd Turin. Laureasse an drit, dël 1851 a l'é intrà 'me volontari sensa stipendi al ministé dl'agricoltura e dël comersi.
A l'ha travajà ëdcò al ministé dlë strangé e a l'é vnù segretari dël pressident dël consèj Màssim D'Asèj.
Sempe sota D'Asèj, a l'ha fàit ël ministr dle finanse, peui rampiassà da Cavour. A l'é mariasse dël 1855 con Emerenziana Vegezzi Ruscalla, ëd des agn pì giovo che chiel, e dël luj 1857 a l'é nassu-ie sò fieul Lionello. Chiel e soa fomna a andasìo nen vàire d'acòrdi për caràter, e a passeran la pipart ëd soa vita separà, bele che peui a sio stàit sotrà ansema. L'atività diplomàtica[modìfica | modifiché la sorgiss]Dël 1856 Nigra a l'era ël cap ëd gabinet ëd Cavour al congress ëd Paris, ch'a sarava la guèra ëd Crimea. Ancarià d'afé a Paris da l'ancamin dël 1860, apress Nigra a l'é stàit mandà da Cavour a Nàpoli tanme ministr ëd le provinse meridionaj da banda dël leu-tenent general prinsi ëd Carignan dal gené al maj 1861. Nigra a l'ha ëdcò arpresentà l'Italia a la prima Conferensa ëd pas ëd L'Aja. Ij rapòrt con ca Savòja[modìfica | modifiché la sorgiss]Sò rapòrt con rè Vitòrio Emanuel II a son mai stàit dij pì bon, che 'l rè a lo considerava tròp tacà a Cavour. Dzortut un-a dle colpe ëd Nigra a l'era cola d'esse stàit l'ùnich testimòni present a la rusa antra 'l rè e sò ministr quand a l'era firmasse l'armistissi ëd Vilafranca. A sarà mach sò fieul Umbert I dël 1886 a deje 'l tìtol arditari ëd Cont ëd Castelneuv, an arconòssiment dij servissi dàit a la coron-a. Nigra a l'ha tratà con ël re dël Montnèigr ël mariage d'Élena con Vitòrio Emanuel III e a l'é stàit nodar dla coron-a a Racunis an ocasion dlë sposalissi. Àutri ufissi e onorificense[modìfica | modifiché la sorgiss]Soa ansëgna ëd cont a l'avìa ël mòt an piemontèis Àut e drit. Dël 1890 a l'é stàit nominà senator a vita e ant ël giugn 1892 sivalié dla Nonsià. A l'ha arseivù doe làuree a onor: da l'Università d'Edimborgh e da l'Università 'd Cracòvia. Euvre prinsipaj[modìfica | modifiché la sorgiss]Nigra a l'ha lassane na bondosa produssion literaria, dont la pi arlevanta a rësguarda soa atività filològica.
A l'ha voltà an italian dle composission ëd Catul e ëd Calìmach. Ij Canti popolari[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij Canti popolari del Piemonte a l'é l'euvra pì conossùa 'd Costantino Nigra. L'autor a l'ha travajaje dal 1854 al 1888. A cheuj ij cant popolar dël Canavèis arcuperà diretament dal Nigra ò da d'àutri arsercador piemontèis. Minca cant a l'é analisà 'nt ël méter e comparà con d'àutre lession piemontèise o d'àutre region o pais (Véneto, Catalògna, Provensa, Almagna, Scòssia, Irlanda...). Con costa euvra 'l Nigra a l'é stèit arconossù come 'l pare dla filologìa musical piemontèisa e italian-a 'n general. Ant l'edission dij 50 agn ëd soa mòrt (1957) ël filòlogh sicilian Giuseppe Cocchiara a j'arconòss ij mérit ëd costa euvra. Nigra, parland ëd cost travaj d'arserca, a dis :«O m'illudono l'amore grande che ho delle cose nostre e l'orecchio da lunga mano assuefatto a queste rozze e commoventi armonie, o la poesia popolare (specie del Canavese) merita di essere raccolta con cura e studiata». L'ùnica mancansa 'd costa euvra a l'é la mancansa quasi total dla melodìa dle canson. Travaj fèit parsialment chèich agn dòp dal famos compositor Leone Sinigaglia. Edission[modìfica | modifiché la sorgiss]
Test[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij test ëd le canson a son an piemontèis con relativa tradussion an italian. L'analisi a l'é fèita an italian. Ij contnù dl'euvra a son:
A pòrto sò nòm[modìfica | modifiché la sorgiss]
|
