Leonardo Fibonacci: Diferensa tra revision
c →Euvre: partitiv |
c Giontà na liura |
||
(24 revision antërmedie ëd 12 utent nen mostrà) | |||
Riga 1: | Riga 1: | ||
{{Prinsipi}} |
{{Prinsipi}} |
||
[[Figura:Fibonacci2.jpg|thumb|right|200px|Leonardo Fibonacci]] |
[[Figura:Fibonacci2.jpg|thumb|right|200px|Leonardo Fibonacci]] |
||
Matemàtich.<br> |
Matemàtich.<br /> |
||
'''Leonardo da Pisa''' dit '''Fibonacci''', visadì fieul ëd Bonaccio, a l'era nassù a [[Pisa]] anviron dël 1180 e a l'é mòrt ambelelì anviron dël 1250. |
'''Leonardo da Pisa''' dit '''Fibonacci''', visadì fieul ëd Bonaccio, a l'era nassù a [[Pisa]] anviron dël 1180 e a l'é mòrt ambelelì anviron dël 1250. |
||
Sò pare a l'era ampiegà dla [[Repùblica ëd Pisa]] a la dogan-a ëd [[Béjaïa]], an [[Algerìa]]. |
Sò pare a l'era ampiegà dla [[Repùblica ëd Pisa]] a la dogan-a ëd [[Béjaïa]], an [[Algerìa]]. |
||
Da là, a l'ha fàit ven-e sò fieul, përchè a studièissa ij procediment aritmétich dovrà da j'Àrabo e ch'a vnisìo motobin a taj ant ël comersi. |
Da là, a l'ha fàit ven-e sò fieul, përchè a studièissa ij procediment [[aritmética|aritmétich]] dovrà da j'Àrabo e ch'a vnisìo motobin a taj ant ël comersi. |
||
Ël giovo tutun a l'é nen limitasse mach a la part comersial, ma a l'ha possà ij sò studi matemàtich motobin anans, con ëd but teòrich, an riussend a vnì padron ëd la [[matemàtica]] clàssica sia a travers dle rielaborassion àrabe che a contat diret con le sorgiss antiche. |
Ël giovo tutun a l'é nen limitasse mach a la part comersial, ma a l'ha possà ij sò studi matemàtich motobin anans, con ëd but [[teòrich]], an riussend a vnì padron ëd la [[matemàtica]] clàssica sia a travers dle rielaborassion àrabe che a contat diret con le sorgiss [[antichità greca-roman-a|antiche]]. |
||
Apress avèj comersià e viagià për tut ël [[mar Mediterani|Mediterani]], a l'é stabilisse a Pisa. |
|||
Soa granda euvra ''Liber abbaci'' a l'é dël 1202 (sconda edission dël 1228); l'àutra soa euvra fondamental, ''Practica geometriae'', a l'é dël 1223. |
Soa granda euvra ''Liber abbaci'' a l'é dël 1202 (sconda edission dël 1228); l'àutra soa euvra fondamental, ''Practica geometriae'', a l'é dël 1223. |
||
Riga 13: | Riga 14: | ||
Tra l'àutr, Fibonacci a l'ha proponù ël valor 3,1418 për ël nùmer π. |
Tra l'àutr, Fibonacci a l'ha proponù ël valor 3,1418 për ël nùmer π. |
||
==A pòrto sò nòm== |
== A pòrto sò nòm == |
||
* [[Associasson dj'amis ëd Fibonacci]] |
|||
* [[Sequensa ëd Fibonacci]] |
* [[Sequensa ëd Fibonacci]] |
||
==Euvre== |
== Euvre == |
||
L'euvra ëd Fibonacci a l'é stàita conossùa dal mond matemàtich mersì a n'edission dij sò scrit an doi gròss volum dovùa al prinsi [[Baldassarre Boncompagni Ludovisi]]. |
L'euvra ëd Fibonacci a l'é stàita conossùa dal mond matemàtich mersì a n'edission dij sò scrit an doi gròss volum dovùa al prinsi [[Baldassarre Boncompagni Ludovisi]]. |
||
* '''Liber abaci''' (1202) |
* '''Liber abaci''' (1202) |
||
A l'é formà da quìndes capìtoj ch'a rësguardo dij problema aritmétich aplicà a 'd chestion pràtiche e ëd transassion comersial. |
|||
⚫ | |||
* '''Practica geometriae''' (1223) |
|||
⚫ | |||
A l'é partagià an set capìtoj e a conten un grand nùmer ëd problema ëd [[geometrìa]] aplicà a plance pian-e e [[sòlid (matemàtica)|sòlide]]. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
* '''Liber quadratorum''' (1225) |
|||
⚫ | |||
A l'é dedicà a [[Federich II]] e a l'é formà da vint proposission. |
|||
⚫ | |||
Na colession d'arzolussion a dij problema ch'a l'avìo smonuje. |
|||
* '''De modo solvendi avium et similium''' |
* '''De modo solvendi avium et similium''' |
||
* '''Libro dei mercanti di minor guisa''' |
* '''Libro dei mercanti di minor guisa''' |
||
An dzorpì, Fibonacci a l' |
An dzorpì, Fibonacci a l'é autor d'un coment al lìber X d'[[Euclid]]. |
||
A l'ha ëdcò scrivù na litra, mandà al filòsof [[Teodòr]] dla cort ëd Federich II, dzora a doi problema, un d'àlgebra, l'àutr d'àlgebra geométrica. |
|||
{{Fin}} |
{{Fin}} |
||
[[Categorìa:Matemàtich|Fibonacci, Leonardo]] |
[[Categorìa:Matemàtich dël 1200|Fibonacci, Leonardo]] |
||
[[Categorìa:Siensià dël 1200|Fibonacci, Leonardo]] |
|||
[[af:Fibonacci]] |
|||
[[an:Fibonacci]] |
|||
[[ar:ليوناردو فيبوناتشي]] |
|||
[[arz:فيبوناتشى]] |
|||
[[bat-smg:Fėbuonačės]] |
|||
[[be:Фібаначы]] |
|||
[[bg:Леонардо Фибоначи]] |
|||
[[br:Fibonacci]] |
|||
[[bs:Fibonacci]] |
|||
[[ca:Leonardo de Pisa]] |
|||
[[cs:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[cy:Fibonacci]] |
|||
[[da:Leonardo da Pisa]] |
|||
[[de:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[el:Λεονάρντο της Πίζας]] |
|||
[[en:Fibonacci]] |
|||
[[eo:Fibonacci]] |
|||
[[es:Leonardo de Pisa]] |
|||
[[et:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[eu:Leonardo Pisano]] |
|||
[[fa:لئوناردو فیبوناچی]] |
|||
[[fi:Fibonacci]] |
|||
[[fiu-vro:Fibonacci]] |
|||
[[fr:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[gl:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[he:לאונרדו מפיזה]] |
|||
[[hi:फ़िबोन्नाची]] |
|||
[[hif:Fibonacci]] |
|||
[[hr:Fibonacci]] |
|||
[[ht:Fibonacci]] |
|||
[[hu:Fibonacci]] |
|||
[[id:Leonardo da Pisa]] |
|||
[[is:Leonardo Pisano]] |
|||
[[it:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[ja:レオナルド・フィボナッチ]] |
|||
[[kab:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[kk:Фибоначчи]] |
|||
[[ko:레오나르도 피보나치]] |
|||
[[la:Leonardus Pisanus]] |
|||
[[lt:Leonardas Fibonačis]] |
|||
[[ml:ഫിബനാച്ചി]] |
|||
[[mn:Фибоначчи]] |
|||
[[mr:फिबोनाची]] |
|||
[[mwl:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[nds:Leonardo vun Pisa]] |
|||
[[nl:Fibonacci]] |
|||
[[nn:Fibonacci]] |
|||
[[no:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[pl:Fibonacci]] |
|||
[[pt:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[ro:Fibonacci]] |
|||
[[ru:Фибоначчи]] |
|||
[[scn:Liunardu Fibonacci]] |
|||
[[sh:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[simple:Fibonacci]] |
|||
[[sk:Leonardo Pisano Fibonacci]] |
|||
[[sl:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[sr:Леонардо Фибоначи]] |
|||
[[sv:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[sw:Fibonacci]] |
|||
[[ta:ஃபிபொனாச்சி]] |
|||
[[th:เลโอนาร์โด ฟีโบนัชชี]] |
|||
[[tr:Leonardo Fibonacci]] |
|||
[[uk:Фібоначчі]] |
|||
[[vi:Fibonacci]] |
|||
[[vo:Fibonacci]] |
|||
[[war:Fibonacci]] |
|||
[[zh:比萨的列奥纳多]] |
Version corenta dij 15:47, 2 Aos 2014
Vos an lenga piemontèisa | |
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
Matemàtich. Sò pare a l'era ampiegà dla Repùblica ëd Pisa a la dogan-a ëd Béjaïa, an Algerìa. Da là, a l'ha fàit ven-e sò fieul, përchè a studièissa ij procediment aritmétich dovrà da j'Àrabo e ch'a vnisìo motobin a taj ant ël comersi. Ël giovo tutun a l'é nen limitasse mach a la part comersial, ma a l'ha possà ij sò studi matemàtich motobin anans, con ëd but teòrich, an riussend a vnì padron ëd la matemàtica clàssica sia a travers dle rielaborassion àrabe che a contat diret con le sorgiss antiche. Apress avèj comersià e viagià për tut ël Mediterani, a l'é stabilisse a Pisa. Soa granda euvra Liber abbaci a l'é dël 1202 (sconda edission dël 1228); l'àutra soa euvra fondamental, Practica geometriae, a l'é dël 1223. Ant ël Liber abbaci a l'é smonù ël neuv sistema posissional dë scritura dij nùmer, con ël nùmer zero (paròla ch'a veul dì veuid), e as mostra coma fé ij cont con cost sistema. Tra l'àutr, Fibonacci a l'ha proponù ël valor 3,1418 për ël nùmer π. A pòrto sò nòm[modìfica | modifiché la sorgiss]Euvre[modìfica | modifiché la sorgiss]L'euvra ëd Fibonacci a l'é stàita conossùa dal mond matemàtich mersì a n'edission dij sò scrit an doi gròss volum dovùa al prinsi Baldassarre Boncompagni Ludovisi.
A l'é formà da quìndes capìtoj ch'a rësguardo dij problema aritmétich aplicà a 'd chestion pràtiche e ëd transassion comersial.
A l'é partagià an set capìtoj e a conten un grand nùmer ëd problema ëd geometrìa aplicà a plance pian-e e sòlide. A constituiss la prima aplicassion ëd l'àlgebra a la geometrìa.
Cost'euvra, considerà fin-a a antlora spërdùa, a l'é stàita artrovà, an na còpia dël sécol ch'a fa XVI, da Boncompagni ant la Bibioteca ambrosian-a. A l'é dedicà a Federich II e a l'é formà da vint proposission.
Na colession d'arzolussion a dij problema ch'a l'avìo smonuje.
An dzorpì, Fibonacci a l'é autor d'un coment al lìber X d'Euclid. A l'ha ëdcò scrivù na litra, mandà al filòsof Teodòr dla cort ëd Federich II, dzora a doi problema, un d'àlgebra, l'àutr d'àlgebra geométrica. |