Przejdź do zawartości

Zenon Chruszcz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zenon Chruszcz
starszy sierżant starszy sierżant
Data i miejsce urodzenia

8 października 1905
Borysław

Data i miejsce śmierci

8 września 1984
Sanok

Przebieg służby
Lata służby

1941–1948

Siły zbrojne

Polskie Siły Zbrojne w ZSRR
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Armia Polska na Wschodzie
2 Korpus Polski
Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia

Jednostki

5 Wileńska Dywizja Piechoty→5 Kresowa Dywizja Piechoty
5 Kresowy Batalion Saperów

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa (kampania wrześniowa, kampania włoska: bitwa o Monte Cassino, bitwa o Ankonę)

Późniejsza praca

nauczyciel

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania) Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy od 1943) Gwiazda Italii (Wielka Brytania) Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania)
Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”
Multimedia w Wikimedia Commons

Zenon Chruszcz (ur. 8 października 1905 w Borysławiu, zm. 8 września 1984 w Sanoku) – polski sportowiec, żołnierz, nauczyciel, tłumacz.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Legitymacja Krzyża Pamiątkowego Monte Cassino należąca do Zenona Chruszcza
Grobowiec rodzin Myćków i Chruszczów w Sanoku

Urodził się 8 października 1905 w Boryslawiu[1][2]. Był synem Michała i Katarzyny z domu Czarny[3]. W latach 20. był sportowcem „Sokoła” w Drohobyczu, zawodnikiem drużyny piłkarskiej Sokół i Junak[4][5], startował w zawodach rzutu dyskiem[6]. Uzyskał wykształcenie średnie[7].

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej[8]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów i wywieziony do ZSRR i przebywał na ziemi kazachskiej[8]. Na mocy układu Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 odzyskał wolność, po czym we wrześniu 1941 wstąpił do formowanej Armii Polskiej w ZSRR gen. Władysława Andersa[9][2]. W Tatiszczewie został wtedy żołnierzem 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty[9]. W jej strukturze 17 marca 1942 wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów[9][2]. W sierpniu 1942 wraz z wojskiem ewakuował się do Persji, a po trzech tygodniach do Iraku[9]. Po ewakuacji służył w Armii Polskiej na Wschodzie[9]. Po ukończeniu SPRS 20 stycznia 1943 został przydzielony do 5 Kresowego Batalionu Saperów[9]. Przebywał kolejno w Iraku, Palestynie, Egipcie (Bliski Wschód) do marca 1944, gdy jako żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie wraz z 2 Korpusem Polskim dotarł do Włoch (Taranto)[9][9][2]. Po przemianowaniu służył w 5 Kresowej Dywizji Piechoty[10][11]. Brał udział w kampanii włoskiej na froncie zachodnim, w kwietniu 1944 w działaniach nad rzeką Sangro, w maju 1844 w walkach w bitwie o Monte Cassino i Piedimonte[9]. Od czerwca 1944 do 21 kwietnia 1945 uczestniczył w działaniach na odcinku Adriatyckim, m.in.: Caserta, Benevento, Foggia, Termoli, Pescara, Benedetto, Formo, Loretto, Crescia, w bitwie o Ankonę[9] i o Padwę[2]. Służył w oddziale saperów[12]. Od kwietnia 1945 do czerwca 1946 przebywał w obozach szkoleniowych nad Morzem Adriatyckim[9].

W czerwcu 1946 wraz z 2 Korpusem wyjechał do Wielkiej Brytanii i służył w szeregach Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Monks' Common w Sussex[9]. 22 września 1948 został zdemobilizowany[9][2]. Dosłużył stopnia starszego sierżanta[12][13] (po wojnie w okresie PRL był przedstawiany w stopniu sierżanta podchorążego[3]). W Wojskowym Ośrodku Wyszkolenia opanował język angielski[2]. Od 6 lipca 1947 pracował w miesięczniku „The Sussex Illustrated” w Loxwood[9]. Od 1948 do 1958 parał się innymi pracami w Londynie[9].

25 czerwca 1958 powrócił do Polski[9] i osiedlił się w Sanoku[2]. Od 1 września 1959 do sierpnia 1980 był nauczycielem języka angielskiego w tamtejszym Technikum Ekonomicznym i Hotelarskim[9][14] (w 1977 zatrudniony na część etatu)[15]. Na przełomie lat 60./70. dokonywał tłumaczeń na języka angielski fragmentów oraz spisu treści czasopisma „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, wydawanego przez Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku[16]. Należał do Związku Nauczycielstwa Polskiego (w roku 1963-1964 był społecznym inspektorem pracy ZNP w TE)[17], Towarzystwa Szkoły Świeckiej w Sanoku i PTTK[17]. Był członkiem koła ZBoWiD w Sanoku[7][18] i udzielał się jako prelegent tej organizacji[7][19]. W 1976 otrzymał zaświadczenie kombatanckie[1]. W maju 1980 na łamach rzeszowskiego dziennika „Nowiny” wypowiedział się przeciw narastającym aktom bandytyzmu, chuligaństwa i terroru w Polsce[18]. Był bezpartyjny[3][7].

Jego żoną była Emilia, z domu Myćka (1910–1992), stomatolog, od 1950 do 1992 dentystka szkolna w Zespole Szkół Ekonomicznych w Sanoku[20], była jedną z lekarzy, udzielających w 1956 r. pomocy medycznej ks. prymasowi kard. Stefanowi Wyszyńskiemu, wówczas internowanemu w pobliskiej Komańczy[21][22]. Jego szwagierką była Maria Kril.

Zenon Chruszcz zmarł 8 września 1984[23][24]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku 11 września 1894[24].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 33.
  2. ↑ a b c d e f g h Boczar 1995 ↓, s. 271.
  3. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 33, 35.
  4. ↑ Kronika sportowa. Zawody o mistrzostwo klasy „B”. Sokół – Betar 5:0. „Głos Drohobycko-Borysławsko-Samborski”. Nr 19, s. 3, 26 maja 1928. 
  5. ↑ Sport. „Głos Drohobycko-Borysławsko-Samborski”. Nr 5, s. 6, 21 lutego 1930. 
  6. ↑ Święto przysposobienia wojskowego. Wyniki zawodów. „Głos Drohobycko-Borysławsko-Samborsko-Stryjski”. Nr 18, s. 4, 23 czerwca 1929. 
  7. ↑ a b c d ZBoWiD 1986 ↓, s. 263.
  8. ↑ a b Brygidyn 1989 ↓, s. 5.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Deklaracje ↓, s. 36.
  10. ↑ Deklaracje ↓, s. 35.
  11. ↑ Tu podano 3 Dywizję Strzelców Karpackich, zob. Witold Szymczyk. Na Monte Cassino. „Nowiny”. Nr 110, s. 2, 18-20 maja 1990. 
  12. ↑ a b Brygidyn 1990 ↓, s. 5.
  13. ↑ Andrzej Brygidyn: Żołnierskimi rzuceni losami. Sanok: 1994, s. 120. ISBN 83-87282-47-2.
  14. ↑ Boczar 1995 ↓, s. 272.
  15. ↑ Alicja Wolwowicz: Dzieje szkoły w zarysie (1945-1995). W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 80, 84. ISBN 83-903469-0-7.
  16. ↑ Translated by Zenon Chruszcz. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 10, s. 114, 1969. (ang.). 
    Translated by Zenon Chruszcz. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 11, s. 71, 1970. (ang.). 
    Translated by Zenon Chruszcz. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 16, s. 4, 1972. (ang.). 
    Wstęp. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 22, s. 2, 1976. 
    Wstęp. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 23, s. 2, 1977. 
    Wstęp. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. Nr 24, s. 2, 1978. 
    Jerzy Czajkowski –bibliografia. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2014-08-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-26)].
  17. ↑ a b Deklaracje ↓, s. 39.
  18. ↑ a b Zenon Chruszcz. Mówią ludzie pracy... Bandytyzmowi musimy się przeciwstawić. „Nowiny”. Nr 102, s. 1-2, 25 maja 1981. 
  19. ↑ Komitet Organizacyjny Fundacji Sztandaru. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Zarząd Koła w Sanoku. 1986, s. 112.
  20. ↑ Alicja Wolwowicz: Dzieje szkoły w zarysie. 1945–1995. W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925–1995. Sanok: 1995, s. 87. ISBN 83-903469-0-7.
  21. ↑ Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. Życie polityczne. W dobie stalinowskiego terroru w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 787.
  22. ↑ Leczyłem kardynała Wyszyńskiego. Wywiad z doktorem Stanisławem Lewkiem. W: Halina Więcek: Zwyczajni – niezwyczajni. Wywiady I. Sanok: 2007, s. 81. ISBN 987-83-906746-7-6.
  23. ↑ Alicja Wolwowicz: Dzieje szkoły w zarysie (1945-1995). W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 84. ISBN 83-903469-0-7.
  24. ↑ a b Księga cmentarna nr 1. Matejki Rymanowska od 1973 do 2004 (stare cmentarze), Sanok, (poz. 896).
  25. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 37.
  26. ↑ Deklaracje ↓, s. 33, 35 (5 Kres.Dyw.Piech.).
  27. ↑ Deklaracje ↓, s. 33, 35, 37, 187 (Kres.Dyw.Piech., 1945).
  28. ↑ Deklaracje ↓, s. 33, 35, 37 (14 Wlkp.Bryg.Panc, 1945).
  29. ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 35, 37.
  30. ↑ Deklaracje ↓, s. 33, 35, 37 (14 Wlkp.Bryg.Panc).
  31. ↑ Deklaracje ↓, s. 35, 37 (14 Wlkp.Bryg.Panc, 1945).
  32. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 315.
  33. ↑ ZBoWiD 1986 ↓, s. 276.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zenon_Chruszcz&oldid=74973653”