Zełwągi
53°48′11″N 21°29′49″E/53,803056 21,496944
| wieś | |
 Widok na Jezioro Głebokie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
350[2] |
| Strefa numeracyjna |
87 |
| Kod pocztowy |
11-730[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NMR |
| SIMC |
0762402 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Mikołajki  | |
| 53°48′11″N 21°29′49″E/53,803056 21,496944[1]
| |
Zełwągi (niem. Zellbongen oraz Selbongen[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki[5][6].
W 2021 miejscowość zamieszkiwało 350 osób[2]. 51.4% mieszkańców stanowiły kobiety, a 48.6%- mężczyźni.[7]
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Zełwągi leżą na trasie Mikołajki-Mrągowo (droga krajowa nr 16, Linia kolejowa nr 223), pomiędzy trzema jeziorami, Głębokim, Płocicznym i Inulcem. Niegdyś osada rolnicza i rybacka, obecnie – ze względu na bliskość Mikołajek – popularne miejsce turystyki wyjazdowej (na miejscu hotel, pensjonaty oraz liczne kwatery prywatne i agroturystyczne). W wiosce znajduje się ogólnodostępna plaża wiejska.
Wieś wymieniana jest w dokumentach z roku 1540, a następnie z 1647[8][9].
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0762419 | Bagienko | część wsi |
| 0762425 | Grabnik | część wsi |
| 0762431 | Klon | część wsi |
| 0762448 | Nowiny | część wsi |
| 0762454 | Wesołowo | część wsi |
Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich w Zełwągach
[edytuj | edytuj kod]
W roku 1922 mieszkaniec wsi Fritz Fischer, który przystąpił do Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich w Berlinie, rozpoczął głoszenie mormonizmu wśród mieszkańców Zełwąg. Po kilku latach, gdy do Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich przystąpiło ponad 100 osób, we wsi wzniesiono kaplicę – pierwszy tego typu budynek Kościoła w centralnej części Europy. Do 1939 roku w wyniku działalności Fritza Fischera mormonami zostało 157 mieszkańców wsi, większość wsi, co stanowiło unikat na skalę światową. W wyniku II wojny światowej i opuszczenia wsi przez wielu rdzennych mieszkańców Kościół podupadł, choć nabożeństwa wciąż się odbywały[10].
W 1947 polskie władze zaczęły utrudniać mormonom prowadzenie praktyk religijnych i nabożeństw w języku niemieckim. Po kilku miesiącach gdy zełwąscy mormoni opanowali podstawy języka polskiego nabożeństwa wznowiono. Nie zahamowało to jednak utrudnień ze strony władz i pojawiających się konfliktów z napływową ludnością. Zełwąscy mormoni doprowadzili jednak do rejestracji Kościoła w roku 1961. Znaczna emigracja wiernych Kościoła do RFN spowodowała zamknięcie gminy w roku 1971, a ostatni mormoni opuścili okolicę w latach 80. W całym okresie 1945–1971 zełwąska kaplica była jedyną placówką Kościoła w Polsce. Niektórzy wierni dojeżdżali na nabożeństwa z Warszawy, Śląska lub Pomorza.
Kaplica, początkowo przekazana władzom lokalnym i używana jako skład, została na początku lat 80. przejęta przez Kościół katolicki. W chwili obecnej we wsi nie mieszkają już wyznawcy Kościoła, lecz często wierni zarówno z Polski, jak i Niemiec odwiedzają to miejsce. Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich organizuje we wsi liczne akcje charytatywne dla uboższych mieszkańców Mazur[10].
Galeria rzeźb
[edytuj | edytuj kod]W Zełwągach, w pomormońskich zabudowaniach mieszka i prowadzi galerię rzeźbiarz Zdzisław Grunwald, w którego domu Horst Michalowski napisał swoją powieść „Die Silberstraße. Ein Masurenbuch”. W pobliżu znajduje się również torfowisko Zełwągi, należące do nadleśnictwa maskulińskiego, leśn. Baranowo. Objęto tu ochroną stanowisko wierzby borówkolistnej, liczące około 400 pędów rosnących pod przykryciem kilkudziesięcioletniego drzewostanu sosnowego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160859
- ↑ a b NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-07-27].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. s. według wyboru. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ Zełwągi, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 569.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Wieś Zełwągi w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-03] (pol.).
- ↑ Jan Bałdowski, Warmia i Mazury, mały przewodnik, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1977, s. 224
- ↑ Śmietki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 878.
- ↑ a b Agnieszka Libudzka: Zełwągi na Mazurach kolebką Kościoła Mormońskiego. dzieje.pl, 2012-09-05. [dostęp 2019-09-16].
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta |
|
| Wsie | |
| Części wsi |
|
| Kolonie | |
| Osady | |
| Osady leśne |
