Wskaźnik protrombinowy

Wskaźnik protrombinowy (spotykany skrót: PR od ang. Prothrombin Ratio, dawna nazwa: wskaźnik Quicka) – badanie diagnostyczne krwi stosowane w celu oceny zewnątrzpochodnej (egzogennej) drogi krzepliwości krwi^[1].

Oznaczenie

Wartość wskaźnika jest zależna od stężenia w osoczu krwi takich czynników krzepnięcia jak: czynnik II, czynnik V, czynnik VII, czynnik X i fibrynogenu, a więc do oceny zewnątrzpochodnej drogi aktywacji trombiny. PR oznacza się najczęściej metodą koagulometryczą według Quicka^[2]. Metoda oznaczenia polega na dodaniu do osocza cytrynianowego preparatu czynnika tkankowego (TF), aby aktywować czynnik VII. Dzięki związaniu jonów wapnia przez kwas cytrynowy^[3] nie następuje aktywacja czynnika X przez VIIa (aktywowany czynnik VII), gdyż jony wapnia są potrzebne w tym etapie. Po inkubacji mierzy się czas od dodania jonów wapnia (co przy obecnym VIIa aktywuje czynnik X) do skrzepnięcia próbki.

Reakcje te zachodzą w analizatorze działającym automatycznie lub półautomatycznie. Wykonanie badania trwa kilka minut^[2].

Istnieje jeszcze inna metoda wykonania badania, wykorzystująca substraty chromogenne. Podaje się substancję, do której trombina wykazuje powinowactwo przekraczające jej powinowactwo do fibrynogenu, a w wyniku reakcji, z którą powstaje barwny produkt. Szybkość reakcji jego tworzenia można zmierzyć spektrofotometrem, odpowiada ona stężeniu trombiny^[2].

Oznaczenie PR można przeprowadzić w domu, za pomocą analizatora paskowego z kropli krwi z żyły lub naczynia włosowatego^[2].

Są różne konwencje podawania wyników badania. Może on być podawany jako czas protrombinowy PT w jednostkach czasu i wtedy norma mieści się w zakresie 12-16 s, zależąc od aktywności osoczowej tromboplastyny. Można też podawać odsetek wartości prawidłowej, wtedy wynik prawidłowy mieści się w zakresie od 70 do 130%^[2].

PT przelicza się na PR wedle następującego wzoru^[2]: $PR={\frac {PT_{badany}}{PT_{kontrola}}}$

Często jednak PT przelicza się na międzynarodowy współczynnik znormalizowany, czyli INR, uwzględniający w ISI aktywność tromboplastyny^[2]: $INR=({\frac {PT_{badany}}{PT_{kontrola}}})^{ISI}$

Badania kliniczne

Zwiększenie wyniku obserwuje się w następujących stanach^[2]:

niedobór witaminy K lub stosowanie jej antagonistów, zatrucie pochodnymi kumaryny. Najczęściej też wskaźnik oznacza się podczas leczenia będącymi antagonistami witaminy K koagulantami doustnymi, w przeliczeniu na INR,
ciężkie uszkodzenia wątroby, wytwarzającej czynniki krzepnięcia, np. ostre wirusowe zapalenie wątroby, nowotwór wątroby, marskość wątroby. W diagnostyce przydatne są także liczne inne wskaźniki funkcji wątroby, z których często wykorzystywany jest oznaczanie enzymu indykatorowego AlAT
zespole rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC),
niedobór lub brak fibrynogenu (dysfibrynogenemia)
wrodzone niedobory czynników V (lub inhibitor tego czynnika) lub kompleksu protrombiny z wyjątkiem IX.

Zbyt mały wynik świadczy natomiast o nadkrzepliwości. Nie ma on jednak znaczenia w stawianiu diagnozy, w przeciwieństwie do zbyt dużych wartości wskaźnika^[2].

Zobacz też

Międzynarodowy współczynnik znormalizowany (INR)
APTT
czas trombinowy
test Kollera, dawniej stosowany w diagnostyce przyczyn żółtaczki

Przypisy

↑ Renè Caquet: 250 badań laboratoryjnych. Kiedy zlecać, jak interpretować. Warszawa: PZWL, 2009, s. 108–111. ISBN 978-83-200-4064-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Bogdan Solnica: I Choroby układu krążenia B Badania diagnostyczne 3 Badania laboratoryjne. W: Andrzej Szczeklik i in.: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2013. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2013, s. 32–33. ISBN 978-83-7430-379-8.
↑ Ernst Mutschler: Farmakologia i toksykologia. Wrocław: MedPharm Polska, 2010, s. 539. ISBN 978-83-60466-81-0.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[Caquet-1] Renè Caquet: 250 badań laboratoryjnych. Kiedy zlecać, jak interpretować. Warszawa: PZWL, 2009, s. 108–111. ISBN 978-83-200-4064-7.

[Sz-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Bogdan Solnica: I Choroby układu krążenia B Badania diagnostyczne 3 Badania laboratoryjne. W: Andrzej Szczeklik i in.: Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2013. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2013, s. 32–33. ISBN 978-83-7430-379-8.

[3] Ernst Mutschler: Farmakologia i toksykologia. Wrocław: MedPharm Polska, 2010, s. 539. ISBN 978-83-60466-81-0.

[1]

[2]

[3]