Witold Wirpsza

Witold Wirpsza
	; Witold Wirpsza w 1946 roku
Data i miejsce urodzenia	4 grudnia 1918 ; Odessa
Data i miejsce śmierci	16 września 1985 ; Berlin
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	poezja lingwistyczna
	Ważne dzieła
	Faeton; Liturgia;
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda literacka m. Szczecina, Johann-Heinrich-Voß-Preis, Nagroda ZAIKS-u, nagroda Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Witold Wirpsza (ur. 4 grudnia 1918 w Odessie, zm. 16 września 1985 w Berlinie) – polski poeta, prozaik, krytyk, tłumacz literatury niemieckiej.

Życiorys

Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Odrowąż. Studiował na Wydziale Prawa UW oraz w Wyższej Szkole Muzycznej w klasie fortepianu w Warszawie. Przed wojną koncertował na fortepianie. Jako poeta debiutował w 1935 na łamach „Kuźni Młodych”.

Uczestnik kampanii wrześniowej – bronił Oksywia, w czasie wojny więzień oflagów. Po wyzwoleniu oflagu przez Armię Czerwoną brał udział w bitwie o Berlin.

Po wojnie zamieszkał w Krakowie, później w Warszawie i Szczecinie (1947–1956). W latach 1945–1947 był żołnierzem ludowego Wojska Polskiego. Był m.in. redaktorem tygodnika „Żołnierz Polski”, kierownikiem Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, redaktorem szczecińskiej rozgłośni Polskiego Radia, członkiem redakcji tygodników „Po Prostu” i „Nowa Kultura”, redaktorem działu germanistycznego w PIW-ie. Laureat nagrody literackiej miasta Szczecina (1955). W latach 1966–1967 przebywał na stypendium w Austrii. Wystąpił z PZPR po Marcu 1968 i w tym samym roku wyjechał na kolejne stypendium do Wiednia, skąd później przeniósł się do Szwajcarii, gdzie wydał Pole, wer bist du? (Polaku, kim jesteś?). Po jej nieprzychylnym przyjęciu w Polsce zdecydował się na emigrację, przyjął obywatelstwo niemieckie i zamieszkał w Berlinie Zachodnim, gdzie prowadził wykłady m.in. o poezji konkretnej na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie. Został pochowany pierwotnie na cmentarzu w berlińskim Ruhleben^[1]. Jego dokumenty i rękopisy zostały przekazane do Książnicy Pomorskiej w Szczecinie.

Autor poezji, opowiadań i powieści. Z żoną Marią Kurecką przetłumaczył Doktora Faustusa Manna.

Witold Wirpsza otrzymał w roku 1967 nagrodę Johann-Heinrich-Voß-Preis(inne języki) (niem.) dla tłumaczy.

Ojciec poety i krytyka literackiego Leszka Szarugi (ur. 1946, zm. 2024) oraz Lidii Wirpszy-Wardzińskiej (ur. 1948, zm. 2000)^[2].

Publikacje

Poezja

Sonata (1949)
Stocznia (1949)
Polemiki i pieśni (1951)
Dziennik Kożedo (1952)
Pisane w kraju (1952)
List do żony (1953)
Poematy i wiersze wybrane (1956)
Z mojego życia (1956)
Mały gatunek (1960)
Don Juan (1960)
Komentarze do fotografii (1962)
Drugi opór (1965)
Przesądy (1966)
Bruchsünden und todstücke (1967)
Traktat skłamany (1968)
Drei Berliner Gedichte (1976)
Prognosen oder Die Naturgeschichte der Drachen (1980)
Apoteoza tańca (1985)
Liturgia (1985)
Faeton (1988)
Nowy podręcznik wydajnego zażywania narkotyków (1995)
Cząstkowa próba o człowieku i inne wiersze (2005)
Spis ludności (2005)
Utwory ostatnie (2007)

Powieści

Na granicy (1954)
Pomarańcze na drutach (1964)
Wagary (1970)
Sama niewinność (fragmenty w 1978 i 1985^[3], całość 2017^[4])

Zbiory opowiadań

Stary tramwaj i inne opowiadania (1955)
Morderca (1966)

Eseje

Gra znaczeń (1965)
Polaku, kim jesteś? (1971)
Gra znaczeń, Przerób (2008) (2. wyd.)

Przekłady

Hermann Broch Śmierć Wergilego (razem z Marią Kurecką)
Johan Huizinga Homo ludens: zabawa jako źródło kultury (razem z Marią Kurecką)
Walter Jens Testament Odysa, 1960^[5]
Tomasz Mann Doktor Faustus: żywot niemieckiego kompozytora Adriana Leverkühna, opowiedziany przez jego przyjaciela (razem z Marią Kurecką)
Fryderyk Schiller Maria Stuart
Albert Schweitzer Jan Sebastian Bach (razem z Marią Kurecką)
Valerian Tornius Wolfgang Amadé: powieść o Mozarcie (razem z Marią Kurecką)

Przypisy

↑ SQUAWS Kultura.
↑ Cecylia Judek. Szczeciński epizod Tadeusza Borowskiego. „Bibliotekarz Zachodniopomorski”, s. 41, 1997. Szczecin: Książnica Pomorska. ISSN 0406-1578.
↑ Zbigniew Chojnowski. Edycje i reedycje książek Witolda Wirpszy. „Sztuka Edycji”, s. 63, 2015. DOI: 10.12775/SE.2015.018. ISSN 2391-7903.
↑ Marta Zabłocka: Mikołów. Ukaże się "Sama niewinność" Witolda Wirpszy. Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2017-11-04. [dostęp 2017-11-09].
↑ Jacek St. Buras: Bibliographie deutscher Literatur in polnischer Übersetzung. Vom 16. Jahrhundert bis 1994. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1996, s. 318. ISBN 3-447-03744-X.

Bibliografia

Lesław Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1944-1970, Warszawa 1972
Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. T. 9. Warszawa: WSiP, 2004, s. 149-150. ISBN 978-83-02-09242-8.

[1] SQUAWS Kultura.

[2] Cecylia Judek. Szczeciński epizod Tadeusza Borowskiego. „Bibliotekarz Zachodniopomorski”, s. 41, 1997. Szczecin: Książnica Pomorska. ISSN 0406-1578.

[3] Zbigniew Chojnowski. Edycje i reedycje książek Witolda Wirpszy. „Sztuka Edycji”, s. 63, 2015. DOI: 10.12775/SE.2015.018. ISSN 2391-7903.

[4] Marta Zabłocka: Mikołów. Ukaże się "Sama niewinność" Witolda Wirpszy. Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2017-11-04. [dostęp 2017-11-09].

[5] Jacek St. Buras: Bibliographie deutscher Literatur in polnischer Übersetzung. Vom 16. Jahrhundert bis 1994. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1996, s. 318. ISBN 3-447-03744-X.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]